Weerloos

Nog maar twee weken geleden. Samen met de gynaecoloog sta ik aan het bed van een vrouw in partu. Ze ziet er ziek uit, blijkt ook vaginaal bloedverlies te hebben. De matron nurse en verloskundige staan er een beetje verloren bij. Bij de vraag naar haar controles beginnen ze te blozen; ze waren totaal niet op de hoogte van de situatie van deze vrouw.

Ik open het papieren dossier: primipara, zwangerschapsduur 38w2d, ernstige pre-eclampsie. De baby is bradycard. Voor een seconde zie ik de frustratie in de blik van de gynaecoloog. Dan trekt zijn gezicht weer bij en regelt hij een spoedsectio. Zo gaat dit hier blijkbaar vaker.

We zijn in een klein ziekenhuis in Siteki, Swaziland. Er zijn hier ongeveer twintig specialisten werkzaam, ondersteund door een aantal verpleegkundigen die worden omringd door een onevenredig grote groep verpleegkundestudenten. Het gebouw is oud en vervallen, de patiënten zijn arm en beseffen dat alle zorg een prijskaartje heeft. Velen van hen bezoeken sangoma’s, traditionele genezers die met kruiden allerlei kwaaltjes zouden kunnen verhelpen. Hiv is hier eerder regel dan uitzondering.

In mijn eerste week in Swaziland krijg ik nauwelijks iets van de situatie in Nederland mee. Terwijl mijn familie en vrienden druk speculeren over het wel of niet inslaan van mondkapjes, verbaas ik me over de ongetrainde medewerkers en de toestand waarin de patiënten hier voor het eerst bij een dokter komen.

Maar op een dag wordt er een blauwe tent naast het ziekenhuis geplaatst: vanaf nu wordt hier iedere ochtend en avond mijn temperatuur gemeten. Specialisten lopen rond met mondkapjes, op de operatiekamer vinden uitvoerige discussies plaats over het verband tussen covid-19 en de Bijbelse profetie over de eindtijd.

Het ziekenhuis ligt vol met patiënten die doodgaan aan aids, baarmoederhalskanker en tuberculose; en nu is covid-19 het gesprek van de dag.

Op zaterdag 14 maart, terwijl we nog helemaal opgelaten zijn van onze safari, wijst een medestudent me op een pamflet: ‘First case of covid-19 confirmed in weSwatini’. Een dag later roept de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa de noodtoestand in Zuid-Afrika uit.    

Mijn maag draait nog steeds om bij het idee dat een virus dat de hele westerse gezondheidszorg overhoop gooit zich in dit ziekenhuis verspreidt. Dit ziekenhuis zonder ic-bedden, met ongetrainde medewerkers en waar op een verloren pompje handgel na bij het merendeel van de kamers geen water of zeep te bekennen is, is weerloos.   

‘Stay healthy’, had de gynaecoloog ons toegewenst op onze laatste dag in het ziekenhuis. Vanuit het onthutste Nederland hoop ik nog iedere dag dat Swaziland deze dans ontspringt. Niet dat deze pandemie daar rekening mee zal houden…