Wat er in een ziek mens omgaat

Soms zou je graag in het hoofd van iemand anders kunnen kijken. Soms kan dat – maar dan is diegene verzonnen. En incoherent.

In Georges Simenons roman Het gebeier van Bicêtre lezen we over René Maugras, de uitgever van een Parijse krant die op een dag plots wordt getroffen door een beroerte. We volgen zijn inwendige worsteling – vanaf het moment dat hij als hulpeloos lichaam ontwaakt, totdat hij het Bicêtre-ziekenhuis weer verlaat.

In de kernpassage spreekt de neuroloog Maugras toe (die op dat moment nog niet kan praten). De neuroloog probeert hem te motiveren om te vechten voor zijn herstel, inzet te tonen, wijzend op de gunstige signalen van de scans en de bloedwaarden. Maugras heeft helemaal geen zin om te vechten. Hij is met heel andere vragen bezig. Wat voor leven heb ik geleid? Heb ik op de juiste manier geleefd? Wil ik voor dat leven vechten? Ze praten langs elkaar heen. De een denkt medisch, en ziet daarbij zelfs de onwil van de patiënt als deel van het ziekteproces; de ander denkt existentieel.

In deze interactie zien we dat een puur medische kijk op het herstel van een patiënt tekort kan schieten. De twijfels van Maugras blijken namelijk cruciaal voor zijn herstel. Wanneer hij uiteindelijk het ‘waarom’ voor zijn herstel heeft gevonden, wil hij dag en nacht revalideren –wil hij zo snel mogelijk het ziekenhuis uit.

Daarnaast zien we dat een patiënt – zelfs als we inzicht hebben in zijn gedachten – soms moeilijk te begrijpen is. Gedurende Maugras’ zoektocht naar het ‘waarom’ voor zijn herstel gaan zijn gevoelens heen en weer tussen berusting en strijdlustigheid. Hij is zoekende, nadat hij uit zijn evenwicht is gebracht door de ziekte.

Simenons opdracht bij deze roman sluit daar mooi bij aan: ‘Voor alle professoren, artsen, verpleegsters en verplegers die in ziekenhuizen en elders hun best doen het meest verwarrende wezen dat bestaat begrip te tonen en hulp te bieden: de zieke mens.’

Juist daarom is het onmisbaar om ons te blijven verwonderen over het individu voor ons – over wat er in diegene omgaat. Juist omdat we het niet begrijpen.