Versta je plat?

Spreekuur huisartsgeneeskunde in een dorp in het Limburgse heuvellandschap. Voor me zit een patiënt met hoestklachten. ‘Bent u kortademig?’ vraag ik. De patiënt kijkt me verbaasd aan. Ik herhaal mijn vraag. Even is het stil, dan barst de patiënt in lachen uit. ‘Ik verstond je vraag niet, ik dacht dat je vroeg of ik iemand kende. Jullie van boven de rivieren spreken alles toch net wat anders uit, daar moet ik dan even aan wennen.’

Even ben ik op mijn beurt verbaasd. Ik heb vaak gehoord dat ik standaard -Nederlands spreek. Aan de hand van hoe ik praat heeft nog nooit iemand mijn herkomst uit de provincie goed kunnen raden. Accentloos dus, zou je zeggen. De opmerking van de patiënt brengt me tot inzicht. Geen accent, is ook een accent.

Dus lach ik met de patiënt mee. Ze heeft gelijk, en ik begrijp haar volledig. Vierenhalf jaar geleden verhuisde ik van Velp, een grijs Gelders dorp in een groen gebied, naar Maastricht. Voor mijn studie was ik er maar twee keer geweest. Net als de rest van de mensen boven de rivieren, kende ik Maastricht als een bourgondische, exotische stad, bij uitstek geschikt voor weekendjes weg.

De meeste van mijn vriendinnen zijn Limburgs. En ja, een groot deel spreekt dialect. Ik vind het leuk om nieuwe talen te leren. Laat ik Limburgs leren, dacht ik in jaar één van mijn studie. Voor mij, als niet van origine Limburger, bleek dit dialect moeilijker te leren dan een andere taal. Tip: spreek Limburgs niet uit alsof het Duits is. Dat wordt niet gewaardeerd. Hoewel de woorden mij toch echt vaag bekend voorkwamen van Duitse lessen in een ver middelbareschoolverleden, bleek de uitspraak een combinatie van klanken die moeilijk aan te leren was.  Ik beet me vast in de zin ‘Ich zweit mich een ei oet’ (letterlijk: ik zweet me een ei uit. Betekenis: ik zweet me rot). Toen een aantal vriendinnen huilend van het lachen over de grond rolden, besloot ik het Limburgs toch maar over te laten aan de Limburgers zelf.

‘Versta je plat?’ vragen mijn patiënten. ‘Ja’, zeg ik dan ‘verstaan is geen probleem’. Ik wil dat mijn patiënten zich vertrouwd voelen, en zich uitdrukken op de manier die voor hen het gemakkelijkst is.  Zij kunnen dus gerust Limburgs praten. Ik leg ze uit dat ze alleen niet moeten willen dat ik het terugpraat, want dat dat niet klinkt. Mijn patiënten lachen. En praten Limburgs. Zij van onder de rivieren spreken alles toch net wat anders uit. Daar moest ik even aan wennen. We praten allebei een beetje exotisch voor elkaar. Maar we begrijpen elkaar. Zij in het Limburgs, ik in het Nederlands.