Blogs
Blog

Niet elke e.c.i. is psychiatrie

9 reacties

Mevrouw V. ligt al een week op de afdeling Interne geneeskunde met gruwelijke buikpijn. Ze heeft dat wel vaker en er is nog nooit een behandelbare oorzaak gevonden. Ze is ingestuurd door de huisarts omdat uitputting dreigde: ze lag kermend in bed en at en dronk niet meer door de pijn.

In de afgelopen week is mevrouw V. onderworpen aan elk diagnostisch onderzoek dat wij konden bedenken. We hebben haar bloed onderzocht, kweken gemaakt van elk secreet dat ze maar uitscheidde, haar buik laten scannen met alle soorten straling die voorhanden waren en haar spijsverteringskanaal geïnspecteerd van mond tot kont. En nergens kwam iets uit. Nu maken we tijdens de grote visite de balans op. De internist, een blozend zondagskind met de gebruinde teint van drie weken Zuid-Frankrijk nog op zijn toet, slaat resoluut met de vuist op tafel: ‘Die vrouw moet naar huis. Dit is psychiatrie.’

Ik, schijterige coassistent op de derde rij, zeg niks. Je hoort immers al vaak genoeg het verwijt dat die coassistenten van tegenwoordig zo bijdehand zijn; maar ik denk er wel wat van. Waarom is alles wat dokters niet begrijpen ineens ‘psychiatrie’? Of, met een meer politiek correcte term, ‘functioneel’?1 Het valt mij op dat deze termen alleen gebruikt worden als we met objectieve meetmethoden geen afwijkingen kunnen vaststellen. Je hoort nooit over een ‘functionele koorts’ of een ‘psychosomatische hyperparathyreoïdie’. En hypertensie waarvoor geen onderliggende oorzaak gevonden kan worden, is niet functioneel maar ‘essentieel’ of ‘primair’.

Bij mevrouw V. valt er wél iets te meten: haar pijnscore. Maar ja, die is subjectief; dat telt niet. (Terzijde: wat is een objectieve waarneming anders dan een subjectieve waarneming die door veel subjecten gedeeld wordt?) En puur subjectieve problemen, die gooien we, hup, over de schutting naar de psychiatrie. Ach, denk ik knorrig, deze internist is ook veel te gelukkig om te snappen wat psychiatrie is.

Later denk ik wat dieper na over die vraag. Ik snap zelf ook niet wat psychiatrie is; dat is nogal een moeilijk vraagstuk. Tijdens mijn coschap psychiatrie zei een psychotische patiënt eens: u denkt toch niet dat ik gek ben? De psychiater leerde mij dat je dan moest zeggen: ‘Nee, u bent niet gek. Ik denk anders over de realiteit dan u, maar u bent níét gek.’ Wacht eens even, dacht ik, als iemand in een actieve psychose al niet gek is, waarom bestaat het woord ‘gek’ dan nog?2

Tot nu toe vond ik de beste definitie van het begrip ‘psychiatrische ziekte’ in een blog van een anorexiapatiënt. Zij schreef: ‘Ik ervaar een eigen realiteit, die veel echter voelt dan de “echte” realiteit.’ Een subjectief stelsel aan waarnemingen dat door geen enkel ander subject wordt gedeeld dus, een realiteit die voor anderen niet meer invoelbaar is. Voldoet mevrouw V. aan die definitie met haar onbegrepen buikpijn?

Voor onbegrepen lichamelijke klachten heeft de geneeskunde al een perfecte term: ‘e causa ignota’ (door onbekende oorzaak) oftewel e.c.i. Ter herinnering hieraan heb ik een pakkende leus bedacht die u naar hartenlust mag ophangen in de spreekkamer of in koor mag scanderen aan het eind van iedere overdracht, liefst met Brabantse tongval: ‘Niet elke e.c.i. is psychiatrie – ’t betekent gewoon: we weten het nie!

Voetnoten

  1. Overigens vinden patiënten ‘functioneel’ een relatief prettige term, blijkt een onderzoek uit 2002 met de geweldige titel ‘What should we say to patients with symptoms unexplained by disease? The “number needed to offend”’. (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC139034/)

  2. Vanuit empathisch oogpunt begrijp ik deze uitspraak natuurlijk wel. Maar ‘u bent wel gek, maar ik vind dat niet erg’ zou misschien eerlijker zijn.

Meer van Linda
psychiatrie
  • Linda

    Linda is zesdejaars geneeskundestudent, afgestudeerd neurowetenschapper en satirisch tekenaar.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • MA de Jong

    AIOS Interne, Groningen

    @ Ten Berge: ten minste één van mijn collega's doet met regelmaat spreekuur samen met de psychiater. Naar ik gehoord heb met veel plezier, omdat de beide dokters elk kunnen doen waar ze het beste in zijn terwijl een groep kwetsbare patiënten hiermee ...de zorg krijgen die zij nodig hebben.

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, THESINGE

    Of die mevrouw bij de psychiatrie hoort kan ik niet beoordelen. Maar psychiatrie is wel meer gewend lijden serieus te nemen ook al kun je niks aantonen. Want je kunt in ons vak heel vaak niks aantonen, maar dat is niet hetzelfde als dat er niks is. ...
    Maar mensen lijden aan het WYSIATI fenomeen. What you see is all there is. Als we iets niet kunnen aantonen dan denken we dat er dus niks is, maar het zou juister zijn te zeggen dat je niks kunt vinden.

  • Siep de Groot

    Huisarts, niet praktizerend, Eelderwolde

    Psychiaters lijden inderdaad ook aan tunnelvisie zoals Petra Allis te kennen geeft.
    Het moet niet de hobby zijn van een internist om lichamelijke oorzaken te ontdekken
    bij psychiatrische patienten maar het is de eerste taak van een psychiater om ee...n goed lichamelijk onderzoek te doen, want die heeft een volledige geneeskundige opleiding. Niet zelden wordt vermoed dat de psychiaters daarin onvoldoende worden bijgeschoold. Meestal gaan ze naar congressen in verre landen waar het uitsluitend gaat over de onzekerheden in hun vak en vrijwel nooit over interne ziekten die wel degelijk veel psychiatrische syndromen kunnen uitlokken zoals hormonale stoornissen en sluimerende allergieën en maligniteiten. Een psychiater heeft over zijn patiënten niet zelden een tunnelvisie: eenmaal gek, altijd gek. De grote hoeveelheden die psychiaters aan psychofarmaca voorschrijven veroorzaken juist lichamelijke afwijkingen en stoornissen, doch worden vaak miskent. Als huisarts is het eeuwige adagium: val niet in de valkuil als al weer die “ zeurkous” aan komt zetten maar doe bij iedereen een grondig lichamelijk onderzoek en vooral: maak een afspraak voor een uitgebreid gesprek en verwijs zo zuinig mogelijk, zeker als er al heel veel specialistisch onderzoek is verricht. Dan nog kunnen we nooit honderd procent zeker zijn. Het lichaam en het brein zijn vol geheimen.

  • B Tinselboer

    AVG, Deventer

  • ten Berge

    Bedrijfsarts

    Geweldige blog !
    En laat ik nu een internist gekend hebben die met veel plezier elke donderdag ochtend naar 'de Psychiatrie' kliniek ging. Om als internist de nieuw opgenomen patiënten te onderzoeken.
    Zeer regelmatig ontdekte hij B12 tekorten,... Schildklier aandoeningen, andere endocriene pathologie, MDL pathologie , osteoporotische fracturen, etc die het leven van betrokkenen ontregeld hadden.
    Vervolgens daar zeer inspirerend differentiaal diagnostiek colleges over gaf, voor internisten en psychiaters.
    Those were the days .....
    Zijn er nog internisten met 'deze hobby'?

  • Petra Allis

    verzekeringsarts, Rotterdam

    Ik moet nu heel erg denken aan die patiënt die na vele jaren buikpijn e.c.i. en ook vele jaren psychiatrie uiteindelijk de juiste diagnose kreeg: Familiaire Mediterrane Koorts (FMF). Het beeld was overigens altijd hetzelfde gebleven. De diagnose kwam... wel heel erg laat. Het was géén psychiatrie. En ze was echt niet de enige met deze diagnose met een dergelijk lang verleden van onzinnige zorg. Gek was ze zeker niet. Wat me overigens na zoveel jaren van onjuiste 'zorg' wel een beetje verbaast.

  • Arjen Göbel

    Huisarts, Amstelveen

    Helemaal mee eens Linda, en je beschrijft het ook heel geestig.

    Er zijn momenten dat ik denk: wat kunnen we eigenlijk veel. Als er weer ergens een lange lijn wordt ingestopt, een glimmend apparaat staat te ratelen, op moleculair niveau wordt gefrö...beld, of iemand met kanker een jaar langer leeft.

    Maar steeds vaker denk ik: wat kunnen we eigenlijk verrekte weinig met al die glimmende spulletjes, pillen die eindigen op -imunab, scopieën en dure ingrepen.

    Iemand van buikpijn afhelpen die IBS heeft? Iemand van hoofdpijn afhelpen? Van incontinentie? Van stress, van jeuk, van trillende handen? We staan met lege handen.
    De helft van de tijd zijn we bezig met het uitsluiten van kanker die er niet is en de andere helft met uitleggen waarom we iets niet kunnen oplossen. En dan sta je mooi in je hemd als er geen Latijnse naam voor bestaat. Dat maakt de zaak toch wat minder intellectueel.
    Jouw zongebruinde dokter had geen Latijnse naam voorhanden en kon al helemaal niet de patiënt van haar klachten afhelpen. Wat zijn we dan eigenlijk een arrogante, machteloze flapdrollen dat we dat 'psychiatrie' durven noemen.

    Steeds vaker komt het voor dat een specialistenbrief eindigt met de vreugdevolle tekst dat er niets gevonden is en dat patiënt naar de huisarts wordt terugverwezen voor verdere oplossing van diens klachten. Dat was 30 jaar geleden anders: toen ging je naar de specialist voor het oplossen van je probleem, en dat lukte nog vrij aardig ook.

    Maar die verwijzen daarvoor tegenwoordig terug naar de huisarts.

  • Nico Terpstra

    praktijkhoudend huisarts, Hoorn

    Ik heb eens een huilende jonge vader naar een ander ziekenhuis gestuurd dan waar hij eerder was opgenomen ivm heftige buikpijn. Aldaar werd hij namelijk ronduit aansteller genoemd als hij belde vanwege pijn. Enfin: een gemist pancreasca leidde niet l...ang daarna tot zijn dood. Wat een afgrijselijke situatie was dat (de behandelend specialist is gewieberd en het verantwoordelijk hoofd van die vakgroep is uit schaamte (over de bizarre houding van de behandelend specialist die helaas oversloeg naar het verpleegkundig personeel) naar een ander ziekenhuis vertrokken).

  • Marlies

    Huisarts, Maastricht

    Weer een rake blog! Veel om over na te denken.. psychiatrie, dus ze moet naar huis? Verdient je dan als patiënt opeens geen zorg & aandacht meer?

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.