Moed

Palliatieve zorg. Niet echt het deel van de geneeskunde waar de meesten van ons aan denken als ze voor het eerst de kliniek binnenstappen. De meeste geneeskundestudenten dromen van heldhaftige ingrepen en als we denken aan moed, dan denken we aan artsen die met een pen een tracheotomie uitvoeren in een noodsituatie. We hebben een liefde voor menselijke biologie en eigenlijk worden we arts omdat we maar één ding willen: genezen. Artsen willen gezondheid bevorderen en de dood lijkt daar haaks op te staan. Ik sta aan het begin van mijn coschappen en dan is de dood geen onderwerp dat erg leeft. De gesprekken gaan over onderzoek doen, hoe je in opleiding komt, je eerste infuus, je eerste hechting, je eerste ok. Maar die andere kant van de geneeskunde, die levensbeschouwelijke, die maak je in het begin nog niet zo bewust mee.

En dan is er opeens het practicum palliatieve zorg, waarin de docent ons expliciet vraagt naar onze ervaringen met palliatieve zorg en euthanasie. Heftige verhalen komen naar boven en ik zie dat dat moeilijk is: sommigen klappen dicht, anderen nemen een bijna afwerende houding aan, een enkele stem breekt.

De dood is moeilijk; over verdriet en de dood praten is moeilijk. Maar langzaam zie je in dit practicum dat steeds meer mensen meedoen en er meer ervaringen op tafel komen. Er wordt zelfs gelachen. Lachen om zo’n zwaar onderwerp is iets geks. Het juiste grapje op het juiste moment kan veel lucht geven aan een situatie, maar een opmerking kan ook heel verkeerd vallen. Hoe schat je dat in?

Als arts begeleid je mensen op momenten die raken aan de essentie van het bestaan. Toch heb je het daar niet over met andere co’s of artsen. Dat vind ik jammer, want ik ben vast niet de enige die deze kant van het vak een beetje eng vindt. Maar om erover te praten moet je je kwetsbaar opstellen en dat is moeilijk. Als je kwetsbaar bent, loop je het risico dat je wordt geraakt.

Toch zie ik verandering nu we met de master zijn begonnen. De docent sluit af met hoe je een datum en tijd afspreekt voor euthanasie. Iemand merkt op hoe bizar dat moet zijn, er wordt instemmend geknikt. Even is het stil. Iedereen lijkt hetzelfde te denken: afspreken wanneer iemand doodgaat; daar is pas moed voor nodig.