Een gaar brein

'Het kan Moeder Natuur geen moer schelen wat er met het individu gebeurt! Het enige wat haar interesseert is het overleven van de soort. Of er enige kwaliteit van leven overblijft is volslagen bijzaak. Geloof je me niet? Je hebt dan ook nooit een episiotomie verricht!'

We hadden zojuist kennis gemaakt met dokter D. Een gynaecoloog met een mening, zo werden we gewaarschuwd. Hij ging verder over de zinloosheid van het bestaan en de absurde (maar cruciale) taak van de arts om het onvermijdelijke te bestrijden. Twijfelende blikken werden stellig beantwoord: 'Jullie zijn idealisten! Je brein is nog niet gaar!'

Ik moest weer aan D. denken na het lezen van de sterke laatste column van Luc Bonneux. Arts zijn lijkt inderdaad een absurd beroep. In de natuur geldt survival of the fittest en de arts gaat daar dwars tegenin. Bonneux haalt “De Pest” van Camus aan en levert daarmee een goed voorbeeld. We verzetten ons uit alle macht tegen de grilligheid van het leven. Maar ook al eten we iedere dag een appel, we worden toch ziek. Domme pech. Heeft lijden dan nooit een oorzaak?

In Roemenië maken obesitas en diabetes de verloren tijd in sneltreinvaart goed. Door vooral ouderen wordt over kanker niet gesproken: het uitspreken zou al een doodvonnis zijn. Anti-rook campagnes zijn er niet, reclames voor supplementen wel. Men slikt antibiotica bij elke verkoudheid en de overheid is onverschillig. Artsen zijn dat niet, maar vaak duwen we het rotsblok omhoog om het weer naar beneden te zien rollen.

Een belangrijke oorzaak hiervan is dat er lange tijd nauwelijks voorlichting is geweest over ziekte of leefstijl. Neem bijvoorbeeld hart- en vaatziekten. Het idee dat men baat kan hebben bij leefstijlaanpassingen gaat er maar bij weinig mensen in. Ze hebben dit immers nooit eerder gehoord. En over pech gesproken, op de IC liggen geregeld mannen die vonden dat het dragen van een autogordel een belediging was van hun rijvaardigheid. In een land waar nog steeds de brokstukken van vijf decennia communisme liggen is pech een luxeprobleem.

Goed, we moeten dus maar concluderen dat iedereen die ziek wordt het aan zichzelf te wijten heeft? Natuurlijk niet. De natuur is wreed en ziekte kent vele vormen, soms zonder enige zin of reden. Gezonde mensen zijn allemaal hetzelfde, maar elke zieke is ziek op zijn eigen manier, zoals een zekere Russische schrijver gezegd zou kunnen hebben.

De waarde ligt in het zorgen voor de medemens, schrijft Bonneux terecht. Misschien is dat nu juist de zin van het zinloze: ons te leren voor elkaar en voor onszelf te zorgen. Dat hoeft niet altijd in een medische setting te zijn. Integendeel, het is een opdracht aan ons allen. Kierkegaard stelt dat de ziekte die tot de dood leidt, de wanhoop is. Daar kan ik me in vinden. Verzet zonder hoop is onhoudbaar: dat heeft het communisme tenminste verduidelijkt. En zo blijf ik te midden van het absurde stiekem toch een idealist. Mijn brein is nog niet gaar.