Cholera-uitbraak: ‘are we prepared?!’

Ik had het al wel een beetje verwacht. Ik zit midden in het regenseizoen van Malawi en dat is de perfecte tijd voor cholera om zich te verspreiden. Als het water overal en nergens stroomt, verspreidt deze bacterie zich in hoog tempo en vervuilt meren en drinkwaterbronnen, waarna steeds meer mensen aan de waterdunne diarree raken en binnen een paar uur volledig uitgedroogd zijn en zelfs dood kunnen gaan. Ik had alleen niet verwacht dat bij mijn eerste morningreport het woord cholera zou vallen en dat het vervolgens elke morgen weer terug zou komen.

Het kostte me enkele dagen om te weten dat de cholera-uitbraak op nog geen halfuur rijden van ons ziekenhuis is. Inmiddels waren er tweehonderd mensen opgenomen in een cholerakamp. Niet voor niets werd er al snel geïnventariseerd of wij klaar zijn voor cholerapatiënten: schorten, laarzen, handschoenen, NaCl, heel veel NaCl... De apotheker geeft aan dat alles aanwezig is. Echter, wanneer er een dag later twee patiënten naar het ziekenhuis komen, blijken we toch niet zo klaar te zijn, want wáár leggen we deze patiënten? Ze belanden gelukkig in een afgelegen gedeelte van het ziekenhuis, daar waar tuberculosepatiënten ook behandeld worden. Alleen is de verpleegkundige van deze afdeling ook verantwoordelijk voor de mannenafdeling en loopt de cholera dus lekker rond. Er wordt gelukkig snel op geanticipeerd; er wordt een tent opgezet en één verpleegkundige is verantwoordelijk voor deze twee patiënten. Het is snel onder controle en na twee dagen is de tent weer leeg. De vraag rijst dan wel weer waarom deze patiënten hierheen kwamen. Omdat het zo besmettelijk is, is de gouden regel bij cholera: ‘don't move the patient’! Een kijkje in het cholerakamp door de tropenarts vertelt genoeg: niet genoeg personeel, geen antibiotica, geen bedden en niet genoeg NaCl, dus liggen de patiënten op de grond boven een gat om de diarree op de vangen. Ze rollen in hun eigen braaksel en het is overduidelijk dat dit niet goed gaat. We bereiden ons voor op nog veel meer patiënten, maar die lijken niet te komen; de regering heeft inmiddels meer personeel geregeld en cholerabedden gebracht. Het lijkt de goede kant op te gaan, maar toch komt een week later weer een cholerapatiënt naar ons ziekenhuis, met het openbaar vervoer... Het is wachten op de volgende besmettingen uit dat busje.

Inmiddels is er een choleracampagne opgezet. Bij gebrek aan radio, tv, krant of andere media is hier nog steeds de enige manier om mensen te waarschuwen gewoon langs te gaan. Dus we stappen in een pick-uptruck met boxen en microfoons en rijden langs dorpjes. Het enige wat ik versta is 'kolera' en het klinkt alsof er een foute smartlap wordt gezongen, maar het trekt wel de aandacht en er staan binnen no time tientallen mensen en vooral veel kinderen om ons heen. Er wordt info gegeven over cholera en heel basic uitgelegd dat je je handen moet wassen na toiletbezoek en voor het eten, waarna zeep wordt uitgedeeld om vervolgens te laten zien hoe je je handen moet wassen! Terwijl ik om me heen kijk heb ik het gevoel in een doofstomme film uit de middeleeuwen beland te zijn: open riolering, waterpompen en smoezelige kindjes maken het decor. Aandachtig luisterende moeders en mannen die hun werk neerleggen zijn de acteurs van een film die je liever niet ziet. Maar deze film kun je niet op stopzetten, hooguit een beetje vooruit spoelen en hopen dat een echte uitbraak dit keer uitblijft.