Blogs
Column

Check-up

7 reacties

Mijn broer heeft een topfunctie in het bedrijfsleven en bij het pakket aan secundaire arbeidsvoorwaarden hoort dan kennelijk een periodieke medische check-up. En ondanks mijn jaarlijkse luide protesten gaat hij daar dan toch naartoe.

Iedereen die zich wat heeft verdiept in de zin en onzin van medische keuringen bij gezonde mensen, totalbodyscans en andere frivole check-ups weet dat het hier in vrijwel alle gevallen om flauwekulgeneeskunde gaat. Een gunstige uitslag van de check-up of scan geeft een valse garantie op gezondheid die ook nog eens zo ongeveer vervalt bij de drempel van het keuringsstation.

Een goede keuringsuitslag is daarnaast niet zelden bijna een aanmoediging vooral te volharden in een ongezonde leefstijl, waarbij de totale check-up een soort moderne aflaat is voor een vanuit gezondheidsoogpunt zondig leven. Nog erger zijn de foutpositieve testuitslagen. Incidentalomen op scans of bij labuitslagen leiden tot een eindeloze reeks aanvullende diagnostiek met navenante belasting van de gezondheidszorg, aanzienlijke kosten en soms zelfs tot ziekte, door noodzakelijk geachte invasieve follow-up met daarbij behorende risico’s. Om maar te zwijgen van de enorme nodeloze stress en bezorgdheid die dit alles veroorzaakt. Uiteraard allemaal zonder enige nettogezondheidswinst. En dat een middels check-up of bodyscan vastgestelde vroege diagnose van nog asymptomatische ziekte leidt tot een betere uitkomst klinkt wel aardig maar is in veel gevallen een onbewezen belofte. Kortom, bij een nuchtere en evidencebased benadering van de geneeskunde houd je routinekeuringen, totalbodyscans en random scans zoveel mogelijk buiten de deur.

Ik ben natuurlijk blij, maar ook hevig verward

En ja hoor, bij mijn broer werd bij zijn keuring op een echo van de lever een kleine afwijking gevonden. Ik schamperde dat het wel om een focale non-steatose of hemangioom of iets anders onschuldigs zou gaan, maar inmiddels was de reguliere medische locomotief lekker op stoom gekomen, met achtereenvolgens een leverscan, een forse batterij aan labtesten, een MRI, een vierfasen-CT-scan (wegens een mogelijk artefact op de MRI), nog een scan, en nog eens een rondje lab. Typisch voorbeeld van waar het vinden van een incidentaloom toe kan leiden… toch?

Inmiddels is mijn broer geopereerd en is een groot deel van zijn lever verwijderd in verband met wat een cholangiocarcinoom bleek te zijn. Gelukkig een radicale resectie van een kleine tumor en een gunstige prognose, een zeldzaamheid bij cholangiocarcinomen in een later stadium.

Ik kan er niet omheen dat de door mij als nutteloos beoordeelde echo bij zijn keuring hem een dodelijke ziekte heeft bespaard. En behalve dat ik natuurlijk heel blij ben met deze afloop, ben ik nu ook hevig verward. Want ik ben eigenlijk nog steeds geen voorstander van medische check-ups, maar deze ene heeft wel het leven van mijn broer gered.

Het dilemma is wellicht dat dingen die niet goed zijn voor een groep soms wel goed zijn voor een individu. Of andersom, dat het succes bij één patiënt alleen bereikt wordt ‘ten koste’ van tientallen andere patiënten. We hebben het er als dokters maar mee te doen. En droge termen als number needed to treat helpen niet echt bij deze dilemma’s, want in de spreekkamer is het number needed to treat altijd 1.

pdf

  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Dr. J. Stork

    internist, Amsterdam

    Door deze column van Marcel Levi moest ik aan mijzelf denken. Jaarlijks doe ik bij mijzelf een lab-onderzoek, ecg en thoraxfoto en ruim twee jaar geleden bleek ik een positieve iFOBT te hebben zonder klachten, wat uiteindelijk leidde tot een colonres...ectie wegens carcinoom zonder noodzakelijke chemo.
    Ik doe regelmatig een check-up bij patiënten en heb net als Levi een negatief gevoel bij prescans. Zeker nu ik twee patiënten al jaren moet checken wegens een incidentaloom van de bijnieren met normale hormonen om te zien of er sprake is van groei. Eenmaal werd bij een prescan een subduraal hematoom gevonden met consequenties en eenmaal een niertumor die wordt gevolgd voor groei.
    Ik heb de laatste 35 check-ups die ik heb gedaan nog eens bekeken. Het blijkt dat er toch veel nuttigs en zinnigs uitkomt maar of dat statistisch van belang is, weet ik niet. Sinds ik bij 47 mensen met nachtelijke krampen in de benen adviseerde een stuk sunlight-zeep onder de lakens te leggen en 39 mensen vertelden dat de krampen waren verdwenen, vraag ik me dat soms af. Deze 35 check-ups brachten vier keer hypertensie, drie keer lipidenstoornis, drie keer diabetes type 2, twee keer coloncarcinoom, twee keer prostaatcarcinoom, en een keer longcarcinoom, niercelcarcinoom, villeus adenoom, hypothyreoïdie, CML en hypertrofische cardiomyopathie aan het licht.
    Dat is een opmerkelijk hoog aantal nuttige bezoeken. Voor statistische analyse zijn dit natuurlijk niet voldoende gegevens, maar ik zeg altijd maar: er zijn leugens, er is fraude en er is statistiek, dat laatste is het ergste.

  • Arend Hamming

    AIOS bedrijfsgeneeskunde, Poortugaal

    Voor mijn gevoel heeft een gericht pmo, met aandacht voor cardiovasculaire en werkgebonden risicofactoren wel degelijk nut. Dat gevoel deelt, voor mijn gevoel, een grote meerderheid van de beroepsbevolking. Maar ik ben niet zo van het gevoel. Er moet... gewoon veel meer en beter onderzoek naar worden gedaan. Liefst gerandomiseerd en met een follow-up van zeker tien jaar. Niet erg aantrekkelijk onderzoek dus.

  • Elianne van Veelen

    zelfstandig bedrijfsarts, Hoogland

    Ook ik ken deze discussies, waar voor beide standpunten goede argumenten zijn. Ik heb vele jaren keuringen voor de brandweer gedaan - deze keuringen zijn wettelijk verplicht en hebben dus een wat ander doel dan de 'check-ups'. In de loop der jaren st...uurde ik ca. 20 mannen door naar de cardioloog i.v.m. een afwijkend inspannings ECG. Er volgde slechts 2 keer het nieuws van een serieuze diagnose die vroegtijdig gesteld werd. Met inderdaad uiteindelijke gezondheidswinst en voorkomen leed op een later moment voor de betrokken mannen. Die twee zijn me nog dankbaar. De anderen zaten, achteraf bezien, een korte periode in onnodige onzekerheid. Zij vonden me maar een overbezorgde bedrijfsarts... Volgens mij kun je het nooit goed doen in discussies als deze.

  • jos rensing

    huisarts, den haag

    Wij van Human Capital Care adviseren.......

  • Manuela de klaver

    Arts in opleiding tot bedrijfsarts, Houten

    Werkzaam binnen de arbozorg ben ik betrokken bij het beoordelen van resultaten van preventief medisch onderzoek. Alleen meten om te weten, kan de levensloop van die ene persoon bepalen, waarbij blijkt dat er sprake is van bijvoorbeeld een kwaadaardi...ge aandoening.
    Niet zelden komen we aanwijzingen voor een verhoogd risico op o.a. diabetes, hart- en vaatziekte of gehoorbeschadiging op het spoor. Bij sommigen zal een schriftelijk advies om een gezondere levensstijl te hanteren of een audicien te consulteren, leiden tot gerichte actie van de persoon diemhet betreft, maar dat is eerder een uitzondering dan regel. Bij Human Capital Care bieden we ook een advies gesprek met een gezondheidscoach aan, en indien nodig en gewenst kan men ook een coachtraject volgen. Mijn inziens kan een periodiek / preventief medisch onderzoek wel degelijke een positieve invloed hebben de wijze waarop werkenden met hun gezondheid omgaan, mits men openstaat voor de adviezen en gemotiveerd is de nodige veranderingen duurzaam door te voeren.

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Een geweldig voorbeeld van het verschil tussen een kans op populatieniveau en op individueel niveau. Mensen denken niet in kansen, ze beleven kansen. Je gaat niet 0,5% dood. Dus ook al is de kans iets te vinden zo klein. Dan beleven mensen het toch a...ls wel of niet, dus 50-50%. daar is geen ratio tegen opgewassen. Als het toegestaan is dan zal dit soort geneeskunde altijd overleven, net als de loterij.
    En wens je broer beterschap.

  • Jos H.A. Vollebergh

    Gynaecoloog, Heesch

    Het eerste deel van de column geeft exact de discussie weer die ik ook regelmatig met mijn broer heb. Ha, doorsturen!, dacht ik.
    Maar met dat tweede deel doe ik het toch maar niet. Maakt het gesprek nóg ingewikkelder.
    Dit dispuut verlies je namelijk ...altijd bij net die ene die er wél voordeel van gehad heeft...

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.