Blogs
Lode Wigersma Elise Buiting
2 minuten leestijd
Blog

Artsopleiding moet ingrijpend veranderen

13 reacties

Het Raamplan Artsopleiding 2019 is in voorbereiding. Dat horen we tenminste al een tijdje, maar de verantwoordelijke instantie (NFU) zwijgt over de precieze toedracht, de procedure en de betrokkenen bij de opstelling van het Raamplan. Dit ondanks herhaalde vragen aan het adres van de NFU.

Dat vraagt om aansporing. Het huidige curriculum van de basisartsopleiding aan de acht medische faculteiten is nogal traditioneel opgebouwd in blokken die het (dis)functioneren van een orgaansysteem behandelen. Hoofdzakelijk ziekte- en curegericht dus. Voor volksgezondheid, preventie, integrale benadering van multimorbiditeit, en alledaagse veelvoorkomende ziekten is in het programma slechts marginaal ruimte, in aparte blokken. Die zijn meestal niet geïntegreerd met het overige onderwijs; veel studenten vinden ze daarom minder of niet interessant.

De wereld is echter ingrijpend veranderd. Het curriculum reflecteert niet de realiteit in de bevolking en bereidt studenten dus niet goed voor op de zorgpraktijk waarin zij over een jaar of vijf, tien terechtkomen. Die toekomst wordt onder meer scherp geformuleerd in de beide rapporten van de VWS Adviescommissie Innovatie Zorgberoepen en Opleidingen, die terecht veel nadruk leggen op ‘voorzorg’ (preventie, anticipering, vroege signalering van ziekten), gemeenschapszorg en integrale benadering van (dreigende) multimorbiditeit, en minder op (super)specialistische zorg. Ook de Nationale Wetenschapsagenda uit 2015 wijst overtuigend in dezelfde richting.  

De Gezondheidsraad heeft in haar rapport ‘Zorg waarvan je beter wordt’ (2016) de vinger gelegd op forse tekortkomingen in het onderwijs en onderzoek in de umc’s, met name waar het gaat om veelvoorkomende aandoeningen, alledaagse ziekten en veroudering. Voormalig minister Schippers heeft in september 2016 in een interview in Medisch Contact duidelijk gemaakt dat we de komende tien jaar veel meer de kant van preventie en voorzorg op moeten.

Nu het nieuwe raamplan voor de artsopleiding samengesteld wordt, is er een uitgelezen kans om hier verandering in te brengen. Het curriculum zou moeten worden omgevormd van een hoofdzakelijk ziekte- en curegericht programma tot een evenwichtig programma waarin volksgezondheid, (preventie van) gezondheidsrisico’s, en de integrale aanpak van (dreigende) multimorbiditeit, logisch worden verbonden met het meer ziektegerichte onderwijs. Integratie is daarbij het sleutelbegrip. Als voorbeeld: het uitsluitend onderwijzen van COPD als een ziekte-entiteit, zoals dat nu veelal gebeurt, gaat voorbij aan de maatschappelijke oorzaken (roken, fijnstof, andere luchtvervuiling, klimaatomstandigheden etc.) en de frequente comorbiditeit die eveneens welvaartgerelateerd is. Het bespreken van volksgezondheidsaspecten en een integrale behandeling inclusief preventie zijn logisch en noodzakelijk. Zo wordt ook duidelijk dat er altijd (vele) andere maatschappelijke actoren medeveroorzaker zijn van ongezondheid. De dokter kan maar een bescheiden rol spelen maar wel een belangrijke, waarin zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid duidelijk zichtbaar wordt. Zie bijvoorbeeld de acties van longartsen Wanda de Kanter en Pauline Dekker tegen roken en de tabakslobby.

Het ministerie van VWS moet mijns inziens een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van het Raamplan Artsopleiding. VWS heeft geen formele verantwoordelijkheid, maar krijgt, als de artsopleiding niet verandert, wel te maken met een deficiënte artsenpopulatie. Daarom zou VWS er pal voor moeten staan dat boven genoemde denkbeelden duidelijk doorklinken in het Raamplan. Ik roep de NFU en VWS graag op om vaart te maken met een nieuw Raamplan, waarin een kanteling in het onderwijsprogramma wordt aangebracht zoals hier bepleit.

Lode Wigersma & Elise Buiting (arts M&G, voorzitter KAMG)

opleiding onderwijs Raamplan Artsopleiding curriculum Elise Buiting
  • Lode Wigersma

    Lode Wigersma is voorzitter van de Vereniging Artsen Volksgezondheid (VAV), de vereniging voor sociaal geneeskundigen die zich bezighouden met beleid, advies en indicatie.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Fleur, bedankt voor je bijdrags, heb je het artikel waar ik naar verwijs wel gelezen? https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/competentiegericht-onderwijs-moet-op-de-schop.htm aangezien ik bepaalde stellingen letterlijk overneem e...n er een voorbeeld bij geef snap ik niet wat mijn reactie relatief irrelevant maakt. Toch neem ik je feedback ter harte en lees ik graag jouw visie op medisch onderwijs. Wellicht kan ik er iets van leren en het volgende keer beter verwoorden allemaal.

  • Fleur

    Student-af, Amsterdam

    Wat een relaas! De aanvullingen en opmerkingen van "marjolein" sluiten mijn inziens niet aan bij het stuk en wat mij betreft zijn ze ook niet bijdragend.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    PPS: Deze reacties heb ik geschreven omdat ik wil helpen dingen te verbeteren. Want het is niet zo dat het me allemaal niets meer doet. Voor diegene die denkt dat ik mijzelf diskwalificeer door onbeleefde slagen onder de gordel te geven, stelt u zich... vooral eens voor hoe ik me voel. Ik ben hier niet degene die zich gediskwalificeerd heeft. Ik heb al eerder naar een oplossing gezocht met een vertrouwenspersoon. Dat advies zal ik al helemaal voor me houden. Ik heb voor zover mogelijk niet eens herkenbare namen genoemd en heb onder pseudoniem geschreven.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Wat een verspilling: Achteraf kijk je een --- in zijn ---
    Mijn levensperspectief is veranderd. Ik heb 65000 euro studieschuld en sta heel wat motivatie en plezier in het rood. Waar het goed voor is geweest? En het gaat niet alleen om mij. Er zijn we...l meer partijen betrokken bij de investeringen die een student of zijn overheid of familie en vrienden doen om de studie te halen. Ik heb enthousiast het filmpje gedeeld waarin de AIOS chirurgie zich beklaagt over het huidige zorgsysteem en de verspilling. Verspilling door de farmaceutische industrie, de overheid, de managers en de ziekenhuisontwikkelaars, de commerciele zorgbedrijven. Mijn gehele extern gefinancieerde opleiding is echter door de plee gespoeld. Is dat dan geen verspilling door medici? Achteraf had ik beter meteen toiletjuffrouw kunnen worden. Een toiletpot is fair: jij werkt en hij stinkt niet. Ik had niet verwacht dat dit mogelijk was in Nederland. Ik woon nu zelfs in het buitenland, waar mijn CV net zoveel waard is als in Nederland: niets. En dan heb ik er nog op gezet: Bachelor of Sciene - Geneeskunde / Medicine. Terwijl ik die met 180 ECTS helemaal nooit gekregen heb.

    Bedankt voor deze mogelijkheid om te reflecteren. Ik hoop dat iemand er iets aan heeft.

    P.S. Lieve alma mater, bel a.u.b. naar jom er voor te zorgen dat mijn naam gezuiverd word en ik in ieder geval mijn laptop eindelijk terugkrijg die al 2 jaar geleden gestolen is tijdens het doen van 100 klinische assessments voor mijn bachelorthese. Dan heb ik tenminste nog een apparaat waar ik geld mee kan verdienen. Ik ben uitgemaakt voor fraudeur, mijn verzekeringen kwijtgeraakt en betaal hogere premies omdat jullie mij zo goed wisten te representeren! En als het misgaat zijn jullie in geen velden of wegen te bekennen en wordt ik doorverwezen naar jullie legal team. Ik ben diep teleurgesteld. En nog steeds bezig om dit recht te zetten. De advocaat wordt betaald door rechtsbijstand en mijn ouders. Heb geen rechtsbijstandverzekering meer nml.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Hoe evidence/based is evidence-based education?
    Ik verwijs nu graag naar recente evidence, het proefschrift'Factors related to achievement in medical school’. Het zal u verassen te horen dat gemiddelde cijfers op het voortgezet onderwijs niet indica...tief zijn voor later succes als dokter. Toch worden nog steeds veel studenten toegelaten door gemiddeld een 8 of hoger te halen voor VWO. Ook is het aantal uren dat je doorbrengt met leeftijdsgenoten tijdens de opleiding invers gerelateerd aan het latere succes als dokter. Iedereen die Geneeskundestudenten kent weet dat dat niet waar is. Ook aan de voorspellende waarde van de decentrale selectie kan getwijfeld worden, ik kwam immers binnen op ranknummer 21 en zie waar het mij gebracht heeft. Ik weet het, n=1 in dit geval! Desalniettemin zijn de voorbeelden die ik daarvoor en hierna noem breder van toepassing.

    Loze termen
    Dat je de stof ad verbatim a la usmle kan oplepelen, en uren besteed aan onbetaald patientcontact en projecten om je waarde voor het ziekenhuis te verhogen: het maakt niet uit. Dat je ieder weekend uitgaat of blowt en 6jes haalt voor je examen: het maakt niet uit; zij lopen nu coschappen. Ik zal diegene melden indien ik het onverantwoord vind, natuurlijk. Ik vertel dit alleen om aan te geven dat die afgevinkte hokjes voor
    'wederkerigheid in sociale interactie',
    'onderzoeksvaardigheden',
    'verantwoordelijk gedrag',
    'empathisch vermogen'
    en dergelijke behoorlijk betekenisloos zijn. (!!!) Ik moet soms erg mijn best doen om nog in mijzelf te geloven. Al weet ik wanneer mijn empathie of die van anderen geveinsd is doet het nog steeds veel pijn om loze termen te horen van iemand voor wie ik groot respect had.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Voor het maken van de Voortgangstoets gebruikt men wéér andere vaardigheden. De waardering voor verschillende vaardigheden is echter ongelijk verdeeld en bovendien..

    Statistiek en examens: een interessante combinatie
    Ik denk: wees minder oppervla...kkig met beoordelen en pas beoordelingen niet aan op basis van vergelijking met onvergelijkbare anderen of cohorten. Ik doel hierbij op het statistisch bijstellen van de pass-drempel voor examenscores, en het gebruiken van groepsgemiddelden voor het elimineren van vragen. Zonder blikken of blozen kwam het voor dat iemand die reeds coschappen liep of met de wetenschapsstage bezig was een oordeel gaf over examenvragen die bedoeld waren voor klas 2, en dat iemand uit klas 3 herkansing moest doen en vervolgens beoordeeld werd a.d.h.v. Het gemiddelde van klas 2, een klas met weer een totaal ander curriculum en prioriteiten. Vervolgens mag je in tegenstelling tot klas 2 niet meepraten over de validiteit van vragen want je wordt immers vertegenwoordigt door iemand die er totaal geen belang bij heeft dat jij ooit je diploma haalt, terwijl klas 2 een 100-voudig belang vertegenwoordigt. Wie uiteindelijk slecht scoorde en er mee wegkwam werd beslist door het humeur van de organisator v/h 2-maandelijke kennisblok, en of je goede connecties had met klassenvertegenwoordiging of toevallig dezelfde fouten maakte als anderen of het kiezen van de 'juiste' herkansing. Wellicht gaat hier ook wat mis in de motivatie voor het selecteren van binnen- en buitenlandse studenten en de invloed van het universiteitsbudget en financieringsmodel. Daar zal ik me verder niet over uitlaten, de rapporten hierover zijn beschikbaar bij het CBS.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Een lesje statistiek
    Wie de meest elementaire statistische termen kent weet dat er tussen en binnen groepen mensen veel individuele variatie bestaat. Lijstjes afvinken leidt tot rigide eisen stellen aan vaardigheden die ieder op zijn tempo leert te ...ontwikkelen of reeds ontwikkeld heeft. Er moet ruimte zijn voor verschillen tussen individuen: Je zou van academici verwachten dit te begrijpen aangezien wij dit zelf ook moeten leren in het geven van feedback aan elkaar. Het gaat erom dat iemand bereid is te ontwikkelen, cq. zijn comfort en ego even aan de kant wil zetten om te leren. Dat hoeft natuurlijk niet onnodig te gebeuren. Er is al relatief veel burnout in de medische sector dus niet doen als het hoeft. Een voorbeeld binnen mijn klas. Die klas bestond uit verschillende typen mensen. Dat was duidelijk te zien. Sommigen hadden nog nooit gehoord van academisch schrijven. Sommigen hadden nog nooit de Voordeelfolder van de supermarkt gelezen. Sommigen studeerden soms te weinig. Sommigen moesten wat meer aan hun patientinzicht werken. Sommigen waren verlegen. Sommigen wilden het liefst zoveel mogelijk college. Anderen haalden hogere cijfers wanneer zij de kennis presenteerden aan anderen. Iedere dag heeft een beperkt aantal uren. Het rigide afdwingen van conformiteit leidde ertoe dat iedereen verplicht alle colleges aanwezig moest zijn maar ook altijd presentaties etc moest geven. Dat betekent dus dat de performance zonder reden omlaag wordt gebracht omdat het oh zo competent is om je karakter te negeren en 5 uur naar een suf--- te luisteren die stroperig saai uitlegt wat je allang kent. Waarom worden verschillen niet gewaardeerd? Waarom wordt iemand die een PhD heeft altijd meer gewaardeerd ook al kan niet iedereen van statistiek of schrijven houden? Diegene is misschien goed in onderwijs en hoeft wellicht nooit te weten hoe hij moet publiceren, hij wil vooral zijn presentatievaardigheen ontwikkelen.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Teachers should talk the talk and walk the walk
    Er wordt ons verteld dat bepaalde kennis en gedrag belangrijk is. Bijvoorbeeld: Focus niet alleen op ziekte-enutiteiten maar ook preventie etc: Al had ik geen gebrek aan kennis over ziektes vond ik ook... de maatschappelijke context, ethiek en preventie boeiend. Ik was een van de weinigen aangezien het merendeel dit minder interessant vindt. Ieder zijn ding maar als ethiek echt zo belangrijk is waarom loopt het merendeel dan co-schappen en ik niet. Of nog een voorbeeld: Leer feedback te geven en leer kritiek accepteren. Ik zou iedereen aanraden het vooral bij kritiek accepteren te houden want die feedback waar men zo naar verlangt zal je niet ver brengen, ook al heb je 1000 keer gelijk en is het geen ego-kwestie. Merk het niet op als de antwoordsleutel van een examen niet klopt, men onthoud slechts je naam. En wat te denken van tijdig feedback geven? Ik hoor 3 jaar lang niets en plots doe ik het al zolang fout. Ik had graag aan mijzelf gewerkt maar een eerlijke kans om dat te doen heb ik niet gehad. Vraag ook niet om hulp terwijl je dit wel geleerd wordt. Die hulp krijg je toch niet en als je het krijgt en het helpt niet dan is het jouw schuld. Begin dan vooral met het sparen van geld voor externe hulp, want, e.g., ook je intentie om zelf je verslagen te schrijven, ipv. te laten schrijven, zal niet beloond worden.

  • Marjolein

    Student-af, Groningen

    Ik ben het eens met dr. Agra, de verwijzing naar het artikel over werkplekleren geeft inderdaad extra directie aan deze vraag om verandering https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/artikel/competentiegericht-onderwijs-moet-op-de-schop.htm... Ik zal enkele voorbeelden uit de praktijk geven, onder pseudoniem, door te reageren op de stellingen in beide artikelen. Mijn reactie kwam voort uit de onvrede met de vraag om Evidence-Based onderwijs zonder te beseffen dat ook Evidence een bepaalde onderwijsmethode en performance-indicatoren onderschrijft of afwijst. Ik zal van tevoren zeggen dat ik mijn opleiding na 3 jaar heb moeten stoppen vanwege een redelijk plots negatief studieadvies. Ik vraag nog steeds aan de mensen om me heen wat zij mis met me vonden want het advies was zuinig gemotiveerd. Het deed me vooral veel pijn want ik weet niet of ik dezelfde hoeveelheid wilskracht en motivatie ooit nog een keer kan geven. Ik heb geen diploma en geen werk en geen geld en een immense studieschuld. Hoewel ik iedereen zijn baan als arts van harte gun hoop ik hier nog over heen te kunnen komen.

    Kennis moet 'hard' getoetst worden: Ik heb hier nooit problemen mee gehad en scoorde voortgangstoetsen en examens consistent in percentiel 90-99. Vaardigheden moeten niet zonder betekenis afgevinkt worden: Mijn vaardigheden zijn 3 jaar lang afgevinkt als goed tijdens professionele ontwikkeling, stages, consultatietraining. Ik had graag aan mezelf gewerkt indien men mij eerder had gezegd dat er iets mis was, en wat er mis is.

  • Jan Keppel Hesselink

    arts-pijngeneeskundige, Bosch en Duin

    Allen die hierboven schrijven, zowel de schrijvers van het artikel als diegenen die reageren, zien een centraal element over het hoofd. Iedereen geeft zijn eigen 'onderwijsfilosofische' visie weer, en niemand beseft dat het de hoogste tijd is voor Ev...idence Based Onderwijs.

    Elke paar jaar het curriculum omgooien vanuit bepaalde niet bewezen 'onderwijsfilosofische' overtuigingen en vooroordelen levert alleen chaos op. Kunnen de dokters die afgelopen 6 jaar opgeleid zijn minder goed functioneren in de gezondheidszorg dan diegenen die straks het geheel omgegooide curriculum er op hebben zitten? Ik geloof er niets van.

    Zolang we niet kunnen meten wat de output van een onderwijs traject is, is het zinloos elke keer veranderingen aan te brengen. Gewoon eens een tijdje niet veranderen, is volgens mij een hoge kunst. Laten we inzien dat er altijd visies te genereren zijn die suggereren dat het roer om moet. Laten we het roer alleen omgooien als die visies ook bewezen zijn of kunnen worden.....

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Helaas is de beste preventie voor oud worden tijdig dood gaan... In mijn ervaring neemt het verwijzen van zeer hoogbejaarden hand over hand toe. Ja, en dan concludeer ik dat het neurologisch het net iets minder gaat dan op 18-jarige leeftijd. En dat ...ik daar helemaal niets aan wil en kan doen...

    Laten we ophouden het ouder worden en het oud zijn als medisch probleem te beschouwen. Ook de huisarts mag in deze af en toe wel een beetje moed tonen:

    Waarom een 88-jarige met een gevorderde dementie verwijzen wegen een wegraking, met als vraagstelling "TIA?", die tot overmaat van ramp ook nog phenproucomon gebruikt. Zo maar een voorbeeld uit de verwijzingen van afgelopen week. Er komt nu eenmaal een eind aan alles.

    Zoals Klein Orkest ruim 30 jaar geleden al bezong: "Als je niet dood kon gaan, had je stomweg niet bestaan". Over 100 jaar...

  • dolf algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, rotterdam

    Verandering/change is niet gratis af te halen bij de balie. Dus...wat is het plan ?

  • dolf algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, rotterdam

    Terechte oproep. Helemaal mee eens. Blijkbaar moet er peper in. Het lijkt vroeger wel. De opleiders kunnen de nieuwe inzichten rond Canmmeds/competentie denken meteen mee nemen. Want: ‘competentiegericht onderwijs moet op de schop’ - zo hield prof i...n werkplek leren Pim Teunissen ons recent voor. Zie Medisch Contact deze week.

    Maar ja: ik ben bang dat old school boyz and girls de touwtjes niet snel uit handen zullen geven. Dus... Er zal harder aan de poorten gerammeld moeten worden. Zo gemakkelijk geeft 'de oude garde ' zich niet gewonnen. Het lijkt vroeger wel.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.