Art. 7:465 lid 3 BW

‘Indien een meerderjarige patiënt die niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, niet onder curatele staat of ten behoeve van hem niet het mentorschap is ingesteld, worden de verplichtingen die voor de hulpverlener uit deze afdeling jegens de patiënt voortvloeien, door de hulpverlener nagekomen jegens de persoon die daartoe door de patiënt schriftelijk is gemachtigd in zijn plaats op te treden.’ Zo staat wilsonbekwaamheid beschreven in het burgerlijk wetboek. Bijna onvindbaar en vervolgens bijna onleesbaar, tenzij je weet hoe je de wet moet lezen. Helaas weten veel artsen, patiënten en familieleden van patiënten dit niet.

Er lag een oudere vrouw op de afdeling, bij wie je vrijwel iedere te bedenken risicofactor kon aanvinken. Cardiovasculair risico was torenhoog, qua leefstijl was er ruimte voor verbetering en haar sociale vangnet was weinig tot niet bestaand, aangezien met buren praten uit den boze was en alleen haar jongste zoon enigszins in de buurt woonde. Op zich al geen eenvoudige patiënt, maar haar familieleden waren ook nog eens enorm betrokken tijdens haar ziekenhuisopname en bovenal duidelijk in hun mening. Aan de ene kant ontroerend hoe gemoeid ze waren met het welzijn van hun moeder, maar aan de andere kant ongelooflijk lastig, want eigenlijk was hun liefste wens om alles voor haar te beslissen – ‘voor’, niet ‘met’.

Mevrouw was beroemd en berucht bij de hele staf om haar ontelbare bezoeken aan de poli en aan de verpleegafdeling. Ze had deze keer iets relatief ongecompliceerds en bij iedere andere patiënt hadden we ons in zo’n geval geen zorgen gemaakt. Bij haar wel; zij weigerde zelf te eten en te drinken, zij weigerde zelf te douchen, zelf insuline te spuiten, zelf zich aan te kleden, ‘want dat was de taak van de zusters’. De verpleging was – terecht – not amused en iedereen ging gebukt onder de angst voor de noodbel; zo’n situatie kan natuurlijk niet lang goed gaan.

Misschien was dit wel het meest ‘indrukwekkend’ van mijn hele coschap. Ik heb nog nooit zo’n afstand gevoeld tot een patiënt, terwijl ons vak zo om hen draait. We stonden bij een andere patiënt toen het signaal klonk in de kamer aan de andere kant van de gang. Mevrouw rochelde, snakte naar adem en was volledig in paniek. Familie kwam de kamer binnen rennen, terwijl wij haar trachtten te helpen. Camera’s van telefoons werden op ons gericht: ‘Is ze nu wilsonbekwaam?! Ze kan nu toch niet zelf kiezen? Zeg het dan!’

Terug in de artsenkamer zitten we alledrie met vochtige ogen. Allemaal in onszelf gekeerd en verbijsterd over het afgelopen uur. Dit is niet waarvoor we iedere dag ‘s ochtends vroeg onze witte jas aantrekken.