Tussentijdse evaluatie IZA: de koers is goed, impact onvoldoende

Nu het Integraal Zorgakkoord (IZA) bijna twee jaar op streek is, komen de drie demissionaire bewindslieden van VWS – Conny Helder, Pia Dijkstra en Maarten van Ooijen – met een tussentijdse evaluatie. Er staat het een en ander in de steigers, zo blijkt, maar er is ook kritiek.

De bewindslieden sommen op wat er onder de paraplu van het IZA inmiddels tot stand is gebracht. Een paar voorbeelden: het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) waarin gemeenten extra financiële middelen krijgen voor preventie en het verkleinen van gezondheidsverschillen, of meer specifiek voor valpreventie. Het ‘verkennend gesprek’ dat vanaf volgend jaar wordt vergoed uit het basispakket en dat voor minder toestroom naar de ggz moet leiden (zie ook de Achter het nieuws die komende maandag hier online verschijnt). En in de eerstelijnszorg zijn afspraken gemaakt voor de verhoging en differentiatie van de ANW-tarieven voor huisartsen, en ‘meer tijd voor de patiënt’. En er wordt gewerkt aan spreiding en concentratie van oncologische en vaatchirurgische zorg. Inmiddels zijn er voorstellen gedaan voor nieuwe volumenormen, waarvan in de komende tijd de impact wordt onderzocht.

Vergrijzing

Er gaat veel goed, zo blijkt ook uit de begeleidende rapportage van speciaal gezant passende zorg Jan Kremer. Toch: ‘De koers is goed, we zijn van wal, maar de impact is nog onvoldoende.’ Want de urgentie om de zorg aan te passen aan de vergrijzing blijft groot: die neemt tot 2040 sterk toe en houdt aan tot 2060. Dat vraagt volgens Kremer om meer dan alleen bespreken, afspreken en aanspreken. Alle partijen, inclusief de overheid, moeten aan de bak.

Digitalisering

De overheid moet knopen doorhakken en meer regie pakken, vindt ook het zogeheten talentennetwerk – een groep van veertig jonge professionals uit het zorgveld die het IZA kritisch volgen. Zij evalueerden de voortgang van het IZA middels een focusgroep. Vooral ICT blijkt – niet verrassend overigens – een belemmering. Digitalisering moet ervoor zorgen dat er meer tijd, ruimte en kwaliteit ontstaat voor de patiënt, dat de efficiëntie in de keten toeneemt, de administratieve last voor de zorgprofessional afneemt en daardoor het werkplezier toeneemt. Maar ICT-systemen zijn op dit moment niet ingericht om tot een digitale samenwerking en overdracht van zorg te komen. Een lid van de focusgroep: ‘ICT zou een nutsvoorziening vanuit de overheid moeten zijn, het digitale spoorwegennetwerk.’

Inbreng

Verder missen ze te vaak nog de inbreng van de patiënt in de diverse veranderplannen, maar vooral ook de kijk van de zorgprofessional. Het IZA moet feitelijk nog gaan leven op de werkvloer, het is nu onvoldoende bekend onder zorgprofessionals. ‘Laat zorgprofessionals meepraten, meebepalen en invloed uitoefenen,’ stelt het talentennetwerk. Maar ze beseffen ook hoe lastig het is om de zorgprofessional aan tafel te krijgen, vanwege werkdruk, vaste roosters en het ontbreken van een direct resultaat. Zoals een deelnemer aan de focusgroep opmerkt: ‘Voor alleen een beweging kom ik mijn praktijk niet uit.’