Stress beïnvloedt mogelijk het effect van immuuntherapie

Stress lijkt een negatief effect te hebben op de kans van slagen van neoadjuvante immuuntherapie bij patiënten met een melanoom. Dit blijkt uit onderzoek van Itske Fraterman e.a. in Nature Medicine.

De onderzoekers, onder meer van het Nederlands Kanker Instituut (NKI), deden een post-hocanalyse op een fase-II-studie gericht op patiënten met melanoom, gemetastaseerd naar de lymfklieren (stadium IIIB-D). Die trial onderzocht bij 99 patiënten het effect van neoadjuvante immuuntherapie met ipilimumab en nivolumab, met als uitkomstmaat de recidiefvrije overleving, gedurende twee jaar. In het huidige onderzoek bekeken Fraterman e.a. de associatie van stress met de pathologische respons van de tumor en de recidiefvrije overleving. Het bleek dat patiënten met veel stress minder vaak een goede pathologische respons hadden in vergelijking met de patiënten met weinig stress (46 versus 65%), én significant minder vaak een twee jaar durende recidiefvrije overleving hadden (74 versus 91%).

Vragenlijst

Of een patiënt voor de start van de immuuntherapie te maken had met stress werd bepaald aan de hand van een kwaliteit-van-leven-vragenlijst aan de patiënt, met een score van 0 tot 100. Vragen die onder meer werden gesteld waren ‘voelt u zich gespannen?’ en ‘maakt u zich zorgen?’ Bij 71 of minder punten werd de patiënt beschouwd als een persoon met veel stress. 88 van de 99 (89%) patiënten vulden de vragenlijst in. 28 patiënten bleken te voldoen aan de criteria van veel stress, 60 patiënten niet.

Onderbuikgevoel

In een bericht voor de pers zegt Lonneke van de Poll, laatste auteur van de studie, dat het verband tussen stress en de reactie op immuuntherapie ‘naadloos aansluit op een onderbuikgevoel dat veel artsen al hadden’. Ze plaatst wel een kanttekening: ‘We weten nog niet of de stress ook echt de oorzaak van dit verschil is en we weten nog niet precies wat voor soort stress de onderzochte patiënten hadden. Waren ze chronisch gestrest, of alleen rondom de diagnose? Dat maakt uit voor hoe je het aanpakt.’ Internist Christian Blank (NKI), ook auteur van de studie, voegt toe: ‘We hebben plannen om onderzoek op te zetten om te ontdekken of het verminderen van stress effect heeft op de resultaten van immuuntherapie. We denken nu aan bètablokkers.’