Resistentie malariamedicijn dreigt bij kinderen

Onder kinderen met malaria tropica is voor het eerst resistentie vastgesteld tegen artemisinine. Deze gevaarlijkste vorm van malaria, veroorzaakt door Plasmodium falciparum, kan potentieel dodelijk zijn.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt voor de behandeling van 'ongecompliceerde' malaria een op artemisinine gebaseerde combinatietherapie (ACT) aan. Deze therapie bevat een derivaat van artemisinine dat snel de meeste malariaparasieten in het lichaam elimineert, gecombineerd met een 'partnermedicijn' dat langer in het lichaam circuleert. Bij ernstige malaria, die klachten zoals convulsies, ademhalingsproblemen en abnormale bloedingen met zich mee kan brengen, is de behandeling intensiever. Patiënten krijgen intraveneus artesunaat – een snelwerkende versie van artemisinine – gedurende minimaal 24 uur, gevolgd door ACT.

Ryan Henrici e.a. rapporteren in JAMA dat ze in Oeganda bij elf van de honderd kinderen in hun onderzoek met ernstige malaria een gedeeltelijke resistentie tegen artemisinine hebben vastgesteld. Dit betekent dat de behandeling meer dan vijf uur nodig had om de helft van de malariaparasieten te doden. De onderzoekers analyseerden het genoom van de parasieten en ontdekten mutaties bij de kinderen die partieel resistent waren. Eén van deze mutaties, aangetroffen bij acht deelnemers, hield direct verband met de vertraagde werking van artemisinine op de parasiet.

In een andere groep van tien kinderen keerde de infectie terug nadat de behandeling succesvol leek te zijn afgerond. Dit kan mogelijk veroorzaakt zijn door resistentie tegen lumefantrine, een partnergeneesmiddel dat oraal wordt toegediend als onderdeel van ACT.

Vanwege de kleine steekproef is het momenteel moeilijk om precies te zeggen wat er aan de hand is. Commentator Philip Rosenthal dringt daarom in JAMA aan op het snel uitvoeren van omvangrijker onderzoek, zowel naar resistentie tegen lumefantrine als tegen artemisinine. Hoewel resistentie tegen artemisinine eerder is vastgesteld, verhoogt het feit dat dit nu specifiek bij kinderen met ernstige malaria voorkomt het dreigingsniveau.

Verder waarschuwt Rosenthal dat er momenteel geen snel werkend alternatief voor artesunaat beschikbaar is. Er is weliswaar een nieuwe middel, cipargamine, maar dat wordt momenteel pas in fase-II-trials getest.

doi:10.1001/jama.2024.23100

doi:10.1001/jama.2024.22343