Overleving alvleesklierkanker niet verbeterd ondanks naleving richtlijnen

Landelijke implementatie van best practices verbetert de eenjaarsoverleving van patiënten met alvleesklierkanker niet. Dat blijkt uit Nederlands onderzoek, gepubliceerd in Jama Surgery door Tara Mackay e.a.

Reden voor deze landelijk uitgevoerde trial was dat ondanks de introductie van nieuwe chemotherapieregimes en afgaande op de uitkomsten van Amerikaans onderzoek, de overleving slechts is verbeterd van gemiddeld drie naar vier maanden. Dat zou verband kunnen houden met het niet-naleven van richtlijnen, langzame acceptatie van nieuwe behandelingsregimes en ongewenste praktijkvariatie. Mackay e.a. kozen daarom vijf best practices uit de huidige richtlijn, die behandelaars volgens eerder onderzoek onvoldoende toepassen in de dagelijkse praktijk: optimale toepassing van perioperatieve chemotherapie en van palliatieve chemotherapie, betere opname van de voeding door gebruik van alvleesklierenzymen, begeleiding door diëtisten, en het plaatsen van metalen stents in plaats van plastic stents om galobstructie door de kanker op te heffen. Vervolgens verdeelden de onderzoekers alle ziekenhuizen in Nederland in zeventien regio’s. Elke zes weken implementeerden ze in een nieuwe regio de best practices. Gedurende de studieperiode zijn vervolgens alle patiënten in Nederland met de diagnose alvleesklierkanker geïncludeerd in het onderzoek. De conclusie: ondanks de invoering en naleving van de richtlijnen verbeterde de overleving niet.

De onderzoekers vonden dat van alle patiënten met alvleesklierkanker 60 procent geen tumorgerichte behandeling krijgt. De verklaring ligt voor de hand: waarschijnlijk raden artsen bij een deel van de patiënten chemotherapie af in het licht van hun slechte algehele conditie en vanwege zorgen over de achteruitgang van de kwaliteit van leven die dat met zich meebrengt. Maar deze trial maakt ook nog iets anders duidelijk, namelijk hoe groot het verschil kan zijn tussen de uitkomsten van populatiegebaseerd onderzoek en die van de meeste gerandomiseerde studies met sterk geselecteerde patiënten, die immers ook in het geval van alvleesklierkanker soms een gunstiger respons kennen dan wat je in de ‘echte wereld’ tegenkomt.