Impact reumatische hartziekte groot in arme landen

Reumatische hartziekte is volgens de WHO de meest voorkomende hartziekte bij mensen jonger dan 25 jaar. De ziekte eist jaarlijks meer dan 288 duizend levens – voor het overgrote deel in lage- of middeninkomenslanden. In JAMA publiceren Ganesan Karthikeyan e.a een prospectieve, observationele studie naar het ziekteverloop onder 13.696 patiënten uit 24 lage- en middeninkomenslanden.

De cijfers zijn schokkend: bijna 15 procent van de patiënten stierf na drie jaar, voornamelijk als gevolg van hartfalen of een plotselinge hartdood. De gemiddelde leeftijd van de patiënten was 43 jaar in de middeninkomenslanden, en nog tien jaar jonger in de lage-inkomenslanden. Bijna driekwart van de patiënten was vrouw.

Streptokokken

De ziekte is het gevolg van schade aan de hartkleppen veroorzaakt door een of meer episoden van reumatische koorts, een auto-immuunontstekingsreactie op een keelinfectie met streptokokken van groep A. Reumatische hartziekten kunnen worden voorkomen door streptokokkeninfecties te voorkomen of door ze te behandelen met antibiotica als ze zich toch voordoen. Eerst en vooral is het dus noodzakelijk zieke individuen snel te identificeren om zo progressie van de ziekte met tijdige antibioticaprofylaxe te voorkomen. Vaak zijn die antibiotica er ook wel, maar melden zieke mensen in sociaaleconomisch gedepriveerde omstandigheden zich domweg te laat bij de dokter.

Klepchirurgie

Dat in het JAMA-onderzoek corrigerende klepchirurgie of valvuloplastiek leidde tot een verminderd risico op overlijden, zal niet verrassen. Punt is echter dat slechts ongeveer 5 procent van de symptomatische patiënten binnen drie jaar een klepoperatie onderging. Geen wonder, aldus commentatoren Kumar Narayanan en Eloi Marijon in dezelfde editie van JAMA, dat de mortaliteit zo hoog is. Ze wijzen daarbij ook op de vrij hoge sterftecijfers dertig dagen na opname voor hartfalen en klepchirurgie. Die zijn zo veelzeggend, omdat ze laten zien dat behandeling van deze patiënten vaak te laat wordt gestart en dat de follow-up ‘suboptimaal’ is.

Beide commentatoren vinden ook dat de sociale en economische ongelijkheden die reumatische hartziekten in de hand werken, niet alleen verholpen kunnen worden met adequate en betaalbare zorg, ook sociaaleconomische maatregelen die de toegang tot zorg vergroten zijn nodig. Bovendien: klepvervanging op jonge leeftijd kan in zekere zin tot een ziekte op zichzelf leiden, zo waarschuwen ze. Deze patiënten moeten immers levenslang warfarine slikken, lopen risico op bloedingen en trombose en moeten dus regelmatig gezien worden. Vooral vrouwen in de vruchtbare leeftijd lopen risico’s: zwangerschap met een mechanische klep kan resulteren in zowel maternale als foetale morbiditeit.

Tragiek

Narayanan en Marijon prijzen het onderzoek van Karthikeya e.a. Het brengt volgens hen de tragiek van reumatische hartziekten in ontwikkelingslanden scherp in beeld. Terecht is er veel aandacht voor tuberculose en hiv, voegen ze daaraan toe, maar ‘de wereldgemeenschap kan het zich niet langer veroorloven deze infectie met verwoestende cardiale gevolgen te verwaarlozen’.

doi:10.1001/jama.2024.8258
doi:10.1001/jamacardio.2024.1852