Gevolgen coronamaatregelen ‘moreel onverantwoord’
Hoogleraar Ira Helsloot kritisch over aanpak coronacrisis
21 reactiesSolidair zijn in tijden van een crisis betekent dat alle risico’s – medisch, economisch – gelijkelijk worden beoordeeld en dan gedeeld, aldus bestuurskundige Ira Helsloot. In de coronacrisis gebeurt dat niet.
Als we over vijf jaar de balans opmaken van de omgang met de coronacrisis, zal die negatief uitpakken. ‘We zullen verbijsterd zijn, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd.’ Dat voorspelt Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid (Radboud Universiteit). Zijn kritische analyse is te vinden in het boek Na de quarantaine, waarin een reeks deskundigen, onder wie internist Marcel Levi, burgemeester Femke Halsema en econoom Bas Jacobs, lessen trekt uit de coronacrisis (zie ook de rubriek Media & Cultuur op blz. 26). ‘We zien’, zegt hij telefonisch vanaf zijn vakantieadres, ‘wel de belasting van de ziekenhuizen, maar niet de onzichtbare stroom van ellende die zich de komende tien of twintig jaar zal aandienen. Zeker, er zijn nu veel ouderen overleden. Maar die zullen in het algemeen – hoe verdrietig en dramatisch ook – niet meer dan een gezond levensjaar verloren hebben. Je gunt iedereen dat extra jaar, maar bedenk ook: een half miljoen mensen zal van een modaal inkomen langere tijd naar bijstand zakken en zal daardoor een verlies van twee gezonde levensjaren lijden. Ik vind dat moreel onverantwoord.’
Extra doden
Wereldwijd hebben de coronamaatregelen – en dan vooral de lockdowns – nog ingrijpender gevolgen, met name voor de preventie en behandeling van andere ziekten. ‘De afgelopen decennia is het aantal mensen dat overlijdt aan tbc dankzij consequent uitgevoerde programma’s met ongeveer 2 procent per jaar gedaald, dat wil zeggen met ongeveer 30 duizend doden per jaar minder. In 2019 overleden nog 1,5 miljoen mensen aan de ziekte. Recent onderzoek laat zien dat door het tijdelijk stopzetten van de tbc-programma’s tijdens de coronacrisis en de wegvallende financiering in ontwikkelingslanden de komende jaren zo’n 300 duizend extra doden per jaar te verwachten zijn. Ander voorbeeld: aids. Unaids verwacht alleen al het komende halfjaar een half miljoen extra doden omdat virusremmende medicatie door de lockdowns niet verspreid kan worden. En vergeet de honger in de wereld niet: VN-voedselorganisatie FAO schat dat eind 2020 een totaal van 265 miljoen mensen door honger met de dood bedreigd worden. Dit is een verdubbeling van de 135 miljoen van eind 2019.’
Solidair zijn
Stuitend vindt hij daarom de berichten over mensen die de lockdown weldadig vonden: ‘Ik zie het als symptoom van media en politici die zich richten op de “wealthy worried”: de elite die geen pech meer gewend is, maar wel oproept tot solidair beleid. Mensen die in hun zucht naar eigen optimale veiligheid onveiligheid bij anderen veroorzaken. Zij hebben vanuit hun tuin na een dag telewerken geen oog voor mensen die driehoog achter wonen en om rond te komen wel naar buiten moeten om te werken.’
Helsloot vindt dat solidair zijn juist betekent dat alle risico’s – medisch, economisch – gelijkelijk worden beoordeeld en dan gedeeld. Gaat hij daarbij niet te gemakkelijk voorbij aan de overbelasting in de ziekenhuizen? Die was zonder een ‘intelligente lockdown’ immers nog veel erger geworden. Nog steeds gaan tal van zorgverleners gebukt onder de gevolgen van het zware, langdurige werk dat ze moesten doen. Helsloot: ‘In de eerste plaats, nee, we weten nu dat de ‘R’ al onder de 1 zakte voordat we op 16 maart tot de lockdown besloten. In de tweede plaats, ja, in Brabant is het extreem zwaar geweest, maar dat gold daarmee maar voor 10 procent van alle ziekenhuizen. De rest van de zorg is te lang tot stilstand gekomen. Oncologen vertelden mij dat ze niets te doen hadden. In de derde plaats, heel goed om ook het lijden van verplegend personeel mee te wegen in de berekeningen, maar dat zeker geen voorrang te geven boven alles.’
Veiligheidsmaatregelen
Heeft de crisis ook niet laten zien dat zorgverleners moeten werken in een systeem dat te sterk gefocust is op efficiëntie en krappe capaciteit? ‘Dit staat buiten de discussie over wat een goede reactie op de coronapandemie is’, reageert hij, ‘maar ja, we hebben in Nederland de zorg inderdaad sterk gerationaliseerd. Dat vind ik een goede zaak, want juist rationalisatie maakt dat we in een welvarende samenleving leven. Omdat we het geld dat we zo uitsparen op allerlei andere nuttige domeinen kunnen inzetten. De burger beseft dat ook best. Ik weet: op de vraag wat de Nederlandse burger aan veiligheidsmaatregelen wil, is het antwoord meestal dat hij meer wil. Maar tegelijkertijd zouden ze als bestuurders, zo blijkt uit onderzoek, alleen meer in veiligheid investeren als het ook echt wat oplevert.’
En dat kan nog rationeler, volgens Helsloot. ‘In Nederland wordt jaarlijks voor 5 miljard euro aan maatregelen genomen die geen enkel effect hebben op de veiligheid en gezondheid van burgers. Neem hoogspanningsbeleid: 750 miljoen euro verspreid over vijf jaar om hoogspanningsleidingen onder de grond te stoppen, terwijl niemand ziek wordt van hoogspanning. Of neem het rigide toepassen van het voorzorgsprincipe: activiteiten en alle stoffen waaraan we blootgesteld kunnen worden, zijn gevaarlijk en moeten dus strikt gereguleerd worden tot het tegendeel bewezen is. Volgens de daarbij gehanteerde lineaire modellen is er geen ondergrens voor het gevaar van blootstelling aan een stof die pas in hoge concentraties gevaarlijk is.’ Helsloots stelling: ‘Door op sommige plekken (schijn)veiligheidseisen te verminderen kunnen besparingen op de noodzakelijke (veiligheids)zorg aan kwetsbare Nederlanders, ten minste deels, voorkomen worden.’ En juist daarom weet hij zeker dat we over een aantal jaren zo negatief naar onze huidige besluitvorming zullen terugkijken: ‘We hebben aan het einde van dit jaar naar verwachting 80 miljard uitgegeven aan de bestrijding van corona. En koel rekenend daarmee zeker niet meer dan een paar duizend gezonde levensjaren gered. Het gaat ons anderzijds wel een miljoen gezonde levensjaren kosten van juist de kwetsbaren in onze samenleving waarvoor we geen geld meer hebben om die te helpen.’
‘Ik heb met leden van het OMT gesproken. Ze geven mij gelijk’
Honeymoonfase
‘Veiligheid’, vervolgt hij, ‘heeft nu een status die boven andere belangen gaat. Daarmee hebben veiligheidsdeskundigen een extra scherp zwaard, maar wat mij betreft ook een extra verantwoordelijkheid. Die kunnen ze niet afschuiven op de politiek. Ik heb langdurig met twee leden van het Outbreak Management Team gesproken. Ze geven mij gelijk. Maar ze zeggen dat ze niet worden besteld om over iets anders advies te geven dan over de bestrijding van de virusinfectie.’
Hoe gaat het nu verder? Volgens Helsloot kent elke crisis twee fasen: een honeymoonfase en een controversefase. In de eerste fase is iedereen eensgezind over het te voeren beleid. Meestal duurt die periode een paar dagen tot een paar weken, voordat wordt afgeschaald. Tijdens de coronacrisis nam die fase meer tijd in beslag: twee tot drie maanden. Daarna breekt de tweede fase aan: er komt ruimte voor kritiek op het gevoerde beleid, tegenstemmen roeren zich. Helsloot: ‘We zien dat het daarbij in dit geval gaat over ideologische controverses, zoals de marktwerking in de zorg of centrale versus decentrale aansturing van het beleid. Intussen zijn we van een zorgcrisis terechtgekomen in een handhavingscrisis. Het lijkt erop alsof sommigen daarom weer hopen op een honeymoonfase. Maar ik kan me niet voorstellen dat we opnieuw een lockdownachtige situatie zullen krijgen. Domweg omdat we dat niet kunnen betalen. Voorspelling: er zullen maatregelen volgen, maar vaak met een symbolische betekenis en met weinig impact op de economie.’
Lees meer Download artikel in pdf
Jaap Dito
Arts, Limmen
Een moedig stuk van Prof. Helsloot. Kritische geluiden krijgen nu eindelijk ruimte. Op sociaal politieke media heerst censuur en mag er nog maar één mening zijn; die van de corrupte WHO. Terwijl in verscheidene Staten van de VS alle maatregelen afges...chaft zijn en de cijfers dalen zijn veel collega’s nog bezig met casuïstiek en overzien het geheel niet. Er is geen oversterfte geweest in 2020 en er is nu geen oversterfte. Dat maakt de maatregelen asociaal en medisch niet verantwoord.
Dieter Boswijk
huisarts, Stegeren
@ van der Pol en @Els: ik het de uitzending terug gekeken en jullie hebben gelijk, de kwalificatie retrospectief is niet correct. Waarvoor mijn excuses aan professor Helsloot.De kwalificatie wijsneuzerij blijft voor mijn rekening en moedig en helder ...voor die van jullie.
Nogmaals: de interventies van de West Europese overheden hebben grosso modo 3 miljoen levens gered, dat lijkt me toch een pluim voor onze overheid en het OMT waard. Het niet toepassen van een lock down had een totale maatschappelijke en economische ontregeling kunnen veroorzaken tijdens deze vreselijke pandemie (Sweder van Wijnbergen, voormalig directeur generaal economische zaken). Ja, burgers met een lage inkomenspositie. hebben epidemiologisch een slechtere prognose quod vitam, maar die zouden zonder lock down erger getroffen worden dan met een lock down. En tenslotte, vanwege de recessie door de pandemie, niet door de lock down, investeert onze overheid pro-actief en anti-cyclisch 70 tot 100 miljard euro. Dat is verstandig macro economisch beleid en ook het enige wat kan helpen om de gevolgen voor de maatschappelijk kwetsbaren, inclusief hun daarbij behorende slechtere prognose quod vitam, zo veel mogelijk te beperken. Prima overheids beleid!
Natuurlijk zullen er voortschrijdende inzichten en verbeterpunten komen na deze eerste corona golf. Ik heb ze van professor Helsloot nog niet gehoord. Jammer.
Anne-Marie van Dam
Psychiater, Amsterdam
Ik ben benieuwd hoe de collega’s van Veen en van der Pol het dan graag voor zich zien?
Economie volop draaien, geen 1,5 m afstand en andere maatregelen?
Gevolgen voor de gezondheidszorg “op de koop toenemen?”
Els van Veen
huisarts
In aanvulling op collega Van der Pol; kijk hier de uitzending van Op 1 op 29 maart j.l., waarin professor Helsloot zijn zienswijze verwoordde. Dus niks retrospectieve wijsneuzerij. Dit is een moedig man die zijn rug recht houdt. Tegen alle politieke ...correctheid - en paniek- in.
https://www.npostart.nl/op1/29-03-2020/POW_04660744
Henk van Der Pol
psychiater, Heerenveen
@collega Boswijk:
'retrospectieve wijsneuzerij'
Professor Helsloot heeft reeds in het allereerste begin van het coronagebeuren het lef gehad om ditzelfde geluid te laten horen en moest dat bekopen met een modderbad van mensen die ook toen al wisten... welke keuzes in moreel opzicht de juiste waren.
Dieter Boswijk
huisarts, Stegeren
Ik ben eerlijk gezegd nogal geschrokken van het artikel over de inzichten van professor Helsloot. Niet zozeer van van de retrospectieve wijsneuzerij in de richting van het OMT, dat lijkt tegenwoordig helaas trendy. Allereerst: van het concert van dez...e pandemie met deze impact en omvang bestond geen programma en er was geen adequate infrastructuur om er mee te dealen. Ten tweede hebben de maatregelen die genomen zijn een enorm effect op de (over) sterfte gehad: volgens epidemiologen in de Lancet zouden er zonder lockdown maatregelen in West Europa 3 miljoen mensen zijn overleden aan covid, nu nog steeds 130.000 . Ten derde: "De keuze is niet tussen lockdown en recessie enerzijds en een vrolijk voorttikkende economie met wat extra oudere slachtoffers anderzijds. De keuze is tussen de lockdown met recessie enerzijds en een mogelijkerwijs nog dramatischer economische ineenstorting vanwege massale infecties en uitvallende werknemers anderzijds, met daarbij dan nog zorginstellingen die totaal niet meer opgewassen zijn tegen een escalerende vraag naar zorg" ( Swedeer van Wijnbergen, nadenkend econoom).
Het ergste vind ik de schijntegenstelling en polariserende stelling dat je tegen solidariteit met sociaal economisch zwakkeren zou zijn als je kiest voor optimale bescherming van medisch kwetsbare groepen in de samenleving. Die zaken kunnen echt gecombineerd worden in een humane en beschaafde samenleving, lijkt me toch.
Kortom bij en vacature in het OMT mag, wat mij betreft, de naam Helsloot worden doorgestreept. Maar goed, "ieder nadeel heb zijn voordeel" : er schijnt nog een vacature in de VS te zijn vanwege het ontslag van collega Fauci...
J.R. Sikkema
specialist ouderengeneeskunde, IJmuiden
Bedankt collega Kramers voor de heldere verwoording. Ik ben het er geheel mee eens.
Kees Kramers
internist, hoogleraar medicatieveiligheid, Nijmegen
Hoewel Ira Helsloot veel verstandige zingen zegt over duur, inefficiënt beleid ter voorkoming van minimale risico’s, zou ik wat betreft de lockdown graag een paar zaken toevoegen. COVID is geen minimaal risico. Naast slachtoffers die een paar levensm...aanden inleverden is er ook een groep 60-ers en 70-ers die anders in goede gezondheid 10-20 jaar voor de boeg zouden hebben. In Brabant ging het totaal mis, maar zegt Helsloot, dat betrof maar 10% van de ziekenhuizen. Dat klopt, want dat kwam dóór de lockdown. Zonder maatregelen was heel Nederland de klos geweest. Best kans dat minder draconische maatregelen genomen hadden kunnen worden, maar dat was op dat moment niet goed in te schatten en zelfs met wijsheid achteraf kan je het niet goed zeggen. Verder is het inderdaad zo dat door de lockdown allerlei voedsel en medicijnprogramma’s in de derde wereld tijdelijk stil zijn komen te liggen met vele doden tot gevolg. Echter, het is de vraag of deze programma’s zonder lockdown gewoon door hadden kunnen gaan. Ook de full blown pandemie had desastreuze gevolgen voor deze programma’s gehad; het lag dus niet aan de lockdown maar aan het virus. In Brabant lag alle zorg plat door de pandemie. En zeker: er zullen over 5 jaar mensen zijn die zullen beweren dat ze precies weten wat er had moeten gebeuren en hoofdschuddend naar het huidige COVID beleid kijken. Ik ben toch wel blij dat deze mensen nu niet aan het roer staan. Wel ben ik het met Helsloot eens dat een breder perspectief dan het puur medische gewenst is bij het formuleren van het beleid. Maar ook dat perspectief zal met onzekerheden moeten dealen.
Winnand Arents
Verzekeringsarts n.p./ medisch adviseur, Kranenburg
Het draait allemaal om het gezonde gedrag van de mens. Eeuwenlang wordt buitensporig gedrag van een bevolking afgestraft met o.a. de pest, tbc, en nu met een gevaarlijk agressieve vorm van een coronavirus.
Er is een heel breed spectrum van verschil...lend soorten buitensporig gedrag zoals verhoogde criminaliteit, toename overgewicht, toename hebzucht, door de huidig digitalisering een forse afname van gezond biosociaal gedrag, wereldwijde overbevolking, achteruitgang van een gezonde klimaat op onze aarde, verbreeding van normen en waarde welke steeds meer leidt tot extreme vormen van afwijkend ongezond gedrag.
Het wordt nu eens tijd dat artsen meer gaan letten op de preventieve geneeskunde. Maar ook de overheden hebben een morele taak om de bevolking meer gezondheidsadviezen te verstrekken. Dit niet alleen via de geneeskunde, maar ook door gedragwetenschappers, psychologen, milieudeskundigen, virologen/ bacteriologen, meer criminaliteit en drugsbestrijding. Verder meer paedagogische hulpverlening via consultatiebureau en later meer jeugdhulpverlening, die zwakke ouders verplicht moeten gaan begeleiden indien er signalen aanwezig zijn van vroegkinderlijke verwaarlozing.
Onze Nederlandse bevolking vertoont teveel hebzucht, teveel buitensporig gedrag, teveel criminaliteit, ernstige vervaging van normen en waarden, te weinig moreel normbesef, teveel corrupte managers met forse bonussen, teveel corruptie in de politiek en ministerie waarbij in het bijzonder ministerie SZW. Zo werden eind jaren negentig megafrauduleuze GAK topmanagers bij bun GAK ontslag beloond met een topfunctie als UWV adviseur bij het ministerie SZW. Deze ex top-GAK fraudeurs zijn momenteel nog steeds actief om ons hele medisch-sociaal stelsel uit te hollen om zodoende financieel hun eigen zakken te vullen waardoor jarenlang financieel UWV miljardenverlies.
Het huidig aantal verloren gezondheidsjaren van de sociaal zwakkeren bij het UWV is uiteindelijk veel hoger dan die van de coronapatienten.
zo maar iemand
historicus
Ik schrijf als vertrekpunt het COVID-beleid en het demonstratie-beleid in het recente verleden. Ik maak mij ernstig zorgen over wat er daarna allemaal gebeurt in m.n. in de randstad, zoals de drukte in de winkelstraten en bij het studentenwezen. Ik b...en tegen de 70 en heb een uitgebreide cardiale en oncologische voorgeschiedenis. COVID overleef ik niet. Mijn familieleden zetten zich met gevaar voor eigen leven in op de IC. Men had het bij de demonstraties over ' black lives matter.' Ik wil uiteraard niets afdingen op de inhoud waar deze protesten over gaan, maar voeg daar aan toe dat 'grey live matters', of beter 'all life matters.' In een afweging van belangen kunnen protesten (en de koop- en studenten belangen) uitgesteld worden, maar het tweede niet. Voor jong niet, voor oud niet. Iedereen heeft het over rechten (die uitgevochten worden voor de rechter), maar zelden hoor ik mensen over plichten (die voor de rechter worden uitgevochten). Ik zou graag zien dat de media en overige ‘goeroes’ het overheidsbeleid steunen, en niet allerlei meningen verheffen tot een gelijkwaardig niveau als de medisch deskundigen (virologen, epidemiologen, artsen, verpleging, etc). Ik stel vooral geen prijs op de gelijkstelling met aantoonbare ondeskundigheid en onbevoegdheid van bijvoorbeeld lieden zoals Maurice de Hond (met z'n 'new economy'). Ik voel me bijzonder onveilig als de media en andere lieden keer op keer het professionele beleid onderuithalen, en niet gewoon duidelijk zeggen waar het op staat: jong en oud, houd je aan de regels! Dat is op dit moment, met de kennis van nu, de beste garantie om de systemen van onderwijs, zorg en economie wellicht draaiende te houden. Als je daar niet aan mee werkt moet je achteraf niet gaan zeuren dat je weer opgesloten wordt, niet naar het ziekenhuis kunt, je bedrijf failliet gaat, of geen onderwijs kunt volgen, omdat je de situatie hebt onderschat.
Wil Duits
Bedrijfsarts, Houten
@van der Pol
Dat testen had moeten gebeuren in het begin, het heeft nu geen zin meer.
Misschien hadden we wel moeten reageren op elk kuchje, had ons een hoop ellende gescheeld. Economisch, want dat zet iedereen voorop blijkbaar. Maar vooral menseli...jk, al die patiënten die voorkomen hadden kunnen worden. Laten we lering trekken, hoe gaan we dit in de toekomst anders doen.
Wil Duits
Bedrijfsarts, Houten
De Corona maatregelen worden moreel onverantwoord genoemd. Is dat eigenlijk wel de juiste kop voor dit stuk? Is eigenlijk de titel niet, door het opzetten van onze zorg tot een efficiëntie gestuurd systeem is er een moreel dilemma ontstaan?
Henk van der Pol
psychiater, Heerenveen
@ Duits
Dan zouden we dus eigenlijk op één moment de hele bevolking gelijktijdig moeten testen, tot de testuitslag iedereen in isolatie houden en daarna de negatief getesten vrijlaten. Want op elke andere manier ben je er nooit zeker van dat er buit...en nog coronapositieven rondlopen toch? En natuurlijk ook niemand meer ongetest en zonder quarantaine het land binnenlaten.
Testen, testen, testen... het gaat toch lijnrecht in tegen hoe wij als dokters zijn opgeleid: niet bij ieder kuchje naar de dokter en een onderzoek laten doen, gewoon even wachten tot het overgaat en als het echt erg wordt maar weer terugkomen. We kweken nu de hypochonders waar we nog jaren lang last van gaan krijgen.
Nu laat je je testen (kans overigens piepklein dat je positief test) maar bij een negatieve test kun je direct buiten het teststraatje alweer besmet raken door iemand zonder mondkapje. Garantie tot de voordeur, morgen weer testen.
Tijd voor een meer realistisch beleid. Nogmaals, chapeau Helsloot!
@ Els van Veen: 100 % met je eens!
Wil Duits
Bedrijfsarts, Houten
De rol van de politiek is om landelijk beleid te formuleren. De regering en het openbaar bestuur zijn er om dat beleid uit te voeren. Om tot beleid te komen laat de politiek zich adviseren door deskundigen. In deze situatie zijn dat mensen die voor e...en bepaalde veiligheid blijkbaar hebben geadviseerd. De beslissing en de verantwoordelijkheid ligt bij de regering en bij niemand anders.
Wil Duits
Bedrijfsarts, Houten
Als bevolking hebben we het zelf in de hand. Als we ons laten testen weten we of we drager zijn. Dan moeten we ons zelf isoleren. Niet iedereen kan zich dat permitteren, diegenen zullen geholpen moeten worden. Misschien via speciale opvang of iets wa...t we samen kunnen bedenken. Het is de enige manier om het virus nog te stoppen. Alle maatregelen worden dan overbodig, want iedereen die op straat loopt is Corona-vrij. Die ideale toestand zijn we inmiddels ver voorbij. Het is heel interessant wat hier wordt beschreven, maar wat had deze bestuurskundige dan anders gedaan? Wat is het geheim van de Deense aanpak? Misschien omdat het een relatief dun bevolkt land is, met weinig reisbewegingen? Misschien omdat Denemarken geen mainport vliegveld heeft?
Els van Veen
huisarts
Ik ben blij dat professor Helsloot de moed heeft deze zaken te benoemen. Veiligheid en gezondheid zijn verheven tot het allerbelangrijkste, met voorbij zien aan recht op privacy, recht op aanraking door je geliefden (zelfs op je sterfbed), recht op s...choling (de FMS drong nota bene in maart aan op sluiting van de scholen) enzovoort.
Wat mij zeer verbaast is dat er geen zicht is op de overwegingen binnen het OMT. Waarom is dat? Terwijl dit orgaan wel 1 op 1 de regering adviseert. Met verstrekkende gevolgen. In maart werden we nog toegesproken (persconferentie) met de boodschap dat het virus onder ons blijft rondwaren. Inmiddels is de strekking 'dit verschrikkelijk dodelijke virus moet geheel uitgeroeid worden'. Waarom? Waarop is dit veranderde beleid gebaseerd? Alle middelen zijn hierbij geoorloofd. 'Want nood breekt wet'.
Vragen over hoeveel nood aan de man is, mogen niet worden gesteld. Gisteren (weer een persconferentie, want o wee, het aantal positief getesten stijgt) werden we als kleuters toegesproken en kregen en passant onze kinderen en jongeren nog eens op hun kop. Doordat zij zich niet aan de regels houden, die wij niet met elkaar hebben afgesproken, dreigen er her en der nieuwe uitbraken. Door het onverantwoorde gedrag van o.a. jonge mensen, lopen oude mensen het risico aan dit verkoudheidsvirus te overlijden. Waarom jonge mensen met een schuldgevoel opzadelen voor iets waar zij niets aan kunnen doen? Ik schaam mij inmiddels voor het OMT omdat ik ook arts ben. Het maakt me boos dat leden kennelijk wel off the record durven zeggen dat ze het eens zijn met professor Helsoot.
Aan het eind van dit jaar hebben we volgens professor Helsloot naar verwachting 80 miljard uitgegeven om dit virus te bestrijden. 80 miljard. Wanneer komt dit land bij zinnen?!
J. Hulshof
GGZ-arts, Wolfheze
Het is een moeilijk dilemma waarop prof. Helsloot nu al een voorschot neemt, zeker als je naar de consequenties kijkt. Maar heel terecht om dat nu al te doen. Handhaven van de maatregelen om verdere verspreiding van het coronavirus te remmen (met nam...e de 1 1/2 meter afstand en het gebruik van mondkapjes) lijkt bij voorbaat te gaan mislukken, met of zonder lock-down. Consequentie daarvan is dat een tweede forse piek in het aantal coronagevallen onafwendbaar wordt. Er zal het een en ander moeten worden doorgerekend, maar er zouden wel eens voldoende doorslaggevende argumenten kunnen komen tegen een tweede lock-down. Vervolgens zal er een nieuwe afweging moeten worden gemaakt, of de IC-capaciteit en de capaciteit van de corona-afdelingen op het niveau van de top van de afgelopen crisis moet worden gehandhaafd / weer opgezet, of niet, en daarbij zal mee gaan worden gewogen of we zo'n inspanning wel opnieuw van de zorgmedewerkers in de ziekenhuizen mogen verlangen. En of we de gezondheidsbelangen van andere patiënten, die om iets anders dan corona ziekenhuiszorg nodig hebben, ondergeschikt mogen maken aan de belangen van coronapatiënten. Een afweging die alleen maar verliezers zal kennen. Het zwaarste zal de triage bij de voordeur van de IC's en de corona-afdelingen van de ziekenhuizen gaan worden. Patiënten met corona terug sturen naar huis omdat er geen plaats meer voor ze is, wetend dat ze daarmee een vrij zekere dood tegemoet gaan.
Henk van der Pol
psychiater, Heerenveen
Wat dapper dat deze man dit durft te benoemen!
Het lijkt of momenteel niemand zich durft te wagen aan een discussie over de langere termijn. Hoe lang kunnen we deze maatregelen volhouden? Wat te doen als er geen veilig en werkzaam vaccin komt op de ...korte termijn?
En dan de morele aspecten. Los van wat Helsloot al noemt is daar ook nog de in mijn ogen ook immorele druk die wij op de jeugd leggen: zij moeten maar bij elkaar uit de buurt blijven (hoe tegennatuurlijk is dat!), zij worden verantwoordelijk gehouden voor de eventuele ziektes van hun ouders en grootouders. Ik heb het ggd directeur De Gouw in 'Hollandse zaken' een paar weken geleden letterlijk horen beweren tegen een groepje 14 jarigen...
Laten we asjeblieft de discussie gaan voeren over het middel, de kwaal en hoe die zich tot elkaar verhouden.
Leendert Bakker
arts-microbioloog, Almere
Zoveel deskundigen, zoveel meningen, we worden er door de media mee overspoeld. Vraag me af wat schrijvers van columns als deze daadwerkelijk beweegt. Het zal je maar te doen staan, besturen in een crisis als de huidige corona pandemie, binnen de rui...mte door politiek en kiezers gegeven. Ik probeer de column dan maar als goedbedoelde feedback voor de verantwoordelijke bestuurders te lezen, wat ging er goed, wat kan er beter. Jammer dat het eerste aspect weer niet aan bod komt, niet spannend genoeg?
Wim Hartgers
Huisarts, Amsterdam
Collega Kerremans heeft inderdaad weinig last gehad van de lock down, maar denkt hij, dat dit ook geldt voor de honderduizenden mensen, die hun baan zijn kwijtgeraakt door deze lock down. Maar hij heeft gelijk, de mensen die zijn overleden doordat z...e niet de zorg hebben gehad, die ze nodig hadden hebben inderdaad nergens geen last meer van.
Kerremans
Arts-microbioloog, Leiden
Los van de zorg , waar met de wijsheid van achteraf, te veel afgeschaald is, vraag ik me af of de schade zo groot wordt uitgaande van een goed functionerende overheid:b.v. ik heb inderdaad minder in restaurants gegeten, maar via de overheid is de ...bediening gewoon betaald en de wijn en spijzen zijn ook gewoon aangeschaft . De misgelopen diners zullen geen meetbaar effect hebben op mijn welbevinden . Als de overheid nu nog het prijsverschil wegbelast bij mij is het netto effect nul...