Agema zoekt naar invulling triage met medisch specialisten

VWS-minister Fleur Agema wil samen met medisch specialisten invullen hoe de triage rond ziekenhuiswachtlijsten eruit komt te zien. Verder hoopt ze dat bezuinigingen op GGD’s alleen voor 2025 nodig zijn. Een overzicht van twee dagen begrotingsdebat in de Tweede Kamer, dat bij vlagen hard was.

Kritiek

Bij minister Agema bleef tijdens het begrotingsdebat weinig over van het blakende zelfvertrouwen waar Agema als Kamerlid over beschikte als zij kritiek had op zorgbeleid van haar voorgangers. Er was veel harde kritiek op bezuinigingen in de VWS-begroting en het, volgens Kamerleden, ontbreken van een onderbouwing bij Agema’s keuzes. Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA) sprak over ‘gatenkaas’ en een ‘half voorbereide’ begroting. Mirjam Bikker (ChristenUnie) riep Agema op ‘vaart te maken met de uitleg’ en vond dat ze ‘technocratisch’ was.

Agema wist geen concreet antwoord te geven op de vraag van Harmen Krul (CDA) hoe het snijden in een regeling voor onverzekerden zou uitpakken qua aantal getroffen mensen. ‘Wat een zwak antwoord, ga dat eerst uitzoeken’, beet hij haar toe. SP-Kamerlid Jimmy Dijk repte over ‘domme antwoorden’ en ‘een zielig verhaal’ toen Agema zich verweerde met het argument dat ze gebonden is aan kabinetsafspraken. ‘Daar sta ik voor aan de lat’, herhaalde ze meermaals. ‘Inderdaad is niet alles conform wat ik altijd vanaf de Kamerkant hebt gezegd, en dat is pijnlijk, maar ik moet uitvoeren wat ik heb aanvaard bij het aannemen van deze post.’

Ze gaf toe dat ‘ze een grote broek zou aantrekken als ik zou zeggen dat er een grote visie achter de bezuinigingen zit’. ‘We zijn gaan afpellen: waar willen we niet op bezuinigen?’ Agema verwees naar de 18 miljard euro die dit kabinet moet bezuinigen om ‘het huishoudboekje op orde te krijgen’. En verweerde zich door erop te wijzen dat binnen VWS zowel sprake was van 2 miljard aan bezuinigingen, maar ook van ‘intensiveringen’ à 4,3 miljard om het eigen risico te kunnen verlagen.

Toen Dijk zei dat Agema ‘de mensen heeft verraden’, werd de minister boos en riep ze tevergeefs de steun van de Kamervoorzitter in. ‘Onfatsoenlijk!’ en ‘Het kan toch niet dat Dijk mij hier zo de maat neemt?’, aldus de minister. En nadat Dijk haar verweet ‘een VVD’er te zijn geworden’ en Denk-Kamerlid Ismail el Abassi zei dat Agema ‘het tegenovergestelde van de rug recht houden’ doet, beet Agema van zich af met het tegenverwijt van ‘framing’.

Pandemische paraatheid

De Tweede Kamer plaatste vraagtekens bij bezuinigingen van 300 miljoen euro op pandemische paraatheid. Agema gaf aan dat ze verwacht dat de bezuiniging waardoor GGD’s hun capaciteit niet kunnen uitbreiden, alleen voor 2025 geldt. Ze wil in het voorjaar met een ‘plan van aanpak’ komen met ‘oplossingen en dekkingen voor 2026’. ‘U bent dus de minister die pandemische paraatheid niet op orde heeft’, constateerde Wieke Paulusma (D66). Volgens Agema zijn alleen die GGD-capaciteitsverhoging en een traject voor betere RIVM-modellering ‘on hold’ gezet, maar staan allerlei andere zaken rond die paraatheid overeind en volgen daar nog plannen voor, zoals de Nationale Zorgreserve en Landelijke Functie Opschaling Infectieziektebestrijding (LFI).

Zorgen die Kamerleden uitten over het beschikbare aantal ic-bedden zei Agema te delen. ‘Daarom haal ik onderdelen van de zorg, zoals ic’s, uit de marktwerking.’ Volgens haar zijn ic’s het eerste onderdeel dat zij via beschikbaarheidsbijdragen wil financieren. Agema wil ‘opnieuw’ afspraken maken met ziekenhuizen om 850 operationele ic-bedden te hebben, en dat aantal op te schalen naar 1150 (inclusief benodigd personeel) en daarna naar 1700 (alleen materieel).

Budgetfinanciering

Agema streeft ernaar om per 1 januari 2026 te werken met dergelijke budgetfinanciering, niet alleen voor ic’s maar ook acute spoedeisende hulp en acute verloskunde van kleinere ziekenhuizen. Ze erkende meteen dat dit wel ‘een heel sportieve snelheid’ is. Ook deze plannen moeten nog ‘worden uitgewerkt’. ‘Ik ga voor het eerst onderdelen van de zorg uit de marktwerking halen’, aldus Agema, die zei ‘daar altijd al voor te hebben gepleit’.

Arbeidsmarkt

Agema verweerde zich tegen het verwijt dat zij te veel van AI zou verwachten voor het oplossen van de administratiedruk en personeelstekort in de zorg. ‘Wensdenken’, aldus D66-woordvoerder Paulusma. Ook Agema’s partijgenoot René Claassen (PVV) toonde zich kritisch, zijn fractie is niet overtuigd dat AI kan helpen en Claassen vroeg zich hardop af in hoeverre AI nu wezenlijk en concreet kan helpen. Agema kondigde ‘grote plannen’ aan rond databeschikbaarheid en gegevensuitwisseling in de zorg. Er werden kritische noten gekraakt over het schrappen van circa 80 miljoen subsidie voor het Stagefonds. Volgens Agema was echter uit een evaluatie van de Rekenkamer gebleken dat dit fonds niet doelmatig is en is deze keuze te verantwoorden.

Triage

Agema kondigde eerder al aan dat er meer triage nodig zal zijn op wachtlijsten voor medisch-specialistische zorg, nu die wachtlijsten naar verwachting zullen groeien door het verlagen van het eigen risico. D66-Kamerlid Paulusma wees er op ‘dat de zorg al aan triage doet’. ‘Wat moet er nog bovenop? Wie staat er dan straks wel vooraan op zo’n lijst?’. Agema haastte zich enerzijds te benadrukken dat ‘triage valt onder de verantwoordelijkheid van medisch specialisten’, maar hield anderzijds vol dat ‘deze moet worden versterkt’ en dat zij ‘nog gaat uitwerken hoe’. ‘Ik ga samen met medisch specialisten uitwerken hoe versterkte triage eruit moet zien.’

Ggz

Lisa Westerveld (GroenLinks-PvdA) uitte kritiek op het ontbreken van aandacht voor wachtlijsten in de ggz. Ze wees erop dat het woord ggz niet één keer wordt genoemd in het regeerakkoord, alleen ‘verward gedrag’ – en dat staat ergens vermeld onder het kopje terugdringen criminaliteit. Het zegt van alles, stelde zij, over de houding van het kabinet. Westerveld vroeg ‘of de minister zich niet schaamde’. ‘Híér zitten mensen in een crisis’, aldus Westerveld, suggererend dat het kabinet zich op een verkeerde crisis richt met alle asielplannen.

Preventie

Staatssecretaris Vincent Karremans (Jeugd, Preventie en Sport) liet op zijn beurt weten dat hij onder meer met wettelijke maatregelen zal komen om marketing voor ongezond voedsel gericht op kinderen tegen te gaan. Om het aanbod van gezond voedsel te bevorderen – minder vet, zoet, zout – wil de staatssecretaris, omdat het om internationale bedrijven gaat, op Europees niveau met collega-bewindslieden optrekken. Verder kondigde hij een ‘investeringsmodel voor preventie’ aan, zodat voor de financiering van preventie ook gebruikgemaakt kan worden van andere vormen van financiering dan de begroting van VWS.

Karremans erkende dat er op preventie wordt bezuinigd, maar wees erop dat subsidies gericht op de gezondheid van met name jongeren en kinderen volgens hem zoveel mogelijk worden behouden. Ook ontziet hij de subsidies voor seksuele gezondheid, vaccinaties en bevolkingsonderzoeken. Hij zal in het eerste kwartaal van 2025 een ‘samenhangende effectieve preventiestrategie’ naar de Tweede Kamer sturen.