Zorgbegroting Agema oogst kritiek, maar ook enthousiasme
‘Geen samenhangende preventiestrategie in kabinetsplannen’
3 reactiesDe federatiepartners van de KNMG reageren op de zorgplannen van het kabinet. Personeelsschaarste gaan we voorlopig niet oplossen met artificiële intelligentie, waar minister Agema wonderen van verwacht, en er is te weinig focus op gezondheid en preventie.
‘Dat kunnen we niet op zijn beloop laten’, zei minister van VWS Fleur Agema, verwijzend naar de groeiende personeelsschaarste in de zorg, tijdens het ‘Ontbijt met de minister’, de jaarlijkse toelichting op de begroting van VWS, georganiseerd door Medisch Contact. Ze zei in dat opzicht veel te verwachten van de inzet van generatieve AI. Ze had in de praktijk gezien hoe dat tijdsbesparing kan opleveren. ‘Het is revolutionair als je bedenkt dat er in consulten, maar ook bij de overdracht zoveel tijd te besparen is met behulp van artificiële intelligentie.’
Agema rekent ook op medische innovaties. Als voorbeeld noemt ze in de VWS-begroting de inzet van de percutane aortaklepimplantatie om zo een openhartoperatie te voorkomen bij een beschadigde hartklep. ‘En stop met administratie die niet nodig is’, zei Agema ook nog. Bovendien moet het vertrouwen in professionals groter, beaamde ze desgevraagd. Want meer vertrouwen zal allerlei controles in het zorgsysteem overbodig maken.
Toch zijn de verwachtingen over de effectiviteit van AI te hooggespannen, vindt FMS-voorzitter Piet-Hein Buiting. AI biedt volgens hem zeker kansen in de diagnostisering en kan beslisondersteunend zijn, maar hoe realistisch het is om te verwachten dat het kan helpen bij de verlichting van administratieve taken is nog onduidelijk. Hij verwacht in elk geval geen effect op de korte termijn: ‘Eerst moet er aan de data-infrastructuur worden gewerkt.’ Dat betekent ook werken aan eenheid in taal en eenheid in techniek. Dat proces gaat traag en is te versnipperd. Buiting ziet ‘te weinig regie’ van VWS.
Personeelstekort
LAD-voorzitter Suzanne Booij vindt de oplossingen van het kabinet op het punt van personeelstekort moeilijk te rijmen met het besluit om een intensivering van het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ) terug te draaien. Dat is op initiatief van het ministerie van VWS in 2022 opgezet om bijvoorbeeld geld beschikbaar te stellen voor het modulair opleiden van zorgprofessionals en het implementeren van innovaties die zorgprofessionals kunnen ondersteunen of ontlasten. Booij: ‘De beschikbare 130 miljoen euro per jaar hiervoor is nu wegbezuinigd. De thema’s die de arbeidsmarkt raken, worden straks onderdeel van de “hoofdtafel” van het Integraal Zorgakkoord. Maar de vertegenwoordigers van de werknemers zitten daar niet bij, terwijl het cruciaal is dat zij hierover meedenken.’ Volgens haar wijst onderzoek juist uit dat het waarderen en ontzorgen van zorgmedewerkers het meeste effect sorteert om arbeidsmarkttekorten in de zorg te bestrijden. Haar advies: ‘Zorg dat je aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden creëert voor alle zorgprofessionals: welke functie zij ook uitoefenen en in welke “lijn” ze ook werken.’
‘Zorg dat je aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden creëert voor alle zorgprofessionals’
Hoe verstandig is het dan de toegankelijkheid van het (geneeskunde)onderwijs onder druk te zetten door bezuinigingen op het hoger onderwijs en de invoering van de langstudeerboete. De Geneeskundestudent (DG) maakt zich er zorgen over, zegt Berk Uzunalioglu, aankomend voorzitter. ‘Geneeskunde is een van de meest intensieve en langdurige opleidingen, de langstudeerboete zal studenten met minder financiële middelen ontmoedigen om voor een carrière in de zorg te kiezen. Bovendien kan het studenten uit lagere sociaal-economische klassen ontmoedigen om geneeskunde te studeren, wat de diversiteit binnen de artsenpopulatie zal schaden.’
Positieve punten
De federatiepartners zien wel degelijk positieve punten in de zorgplannen van het kabinet. Zo is de LHV blij met het voornemen om de drempels voor startende praktijkhouders te verlagen. Wel met een kanttekening: ‘De huisartsenzorg moet kunnen rekenen op kostendekkende én toekomstgerichte tarieven.’ Verder heeft de LHV lof voor de verbreding en concretisering van het Integrale Zorgakkoord met een aanvullend zorg- en welzijnsakkoord. ‘Dit legt een stevige basis voor de samenwerking tussen huisartsenzorg, eerste lijn en sociaal domein. Dat is belangrijk, want niet elke vraag van patiënten is een medische vraag.’
Boyd Thijssens, voorzitter van de NVAB onderstreept het belang van 6 miljoen subsidie voor het landelijk expertisecentrum Pharos, dat daarmee de zorg voor arbeidsmigranten kan verbeteren en van de subsidies voor C-support (patiënten met long covid: 8 miljoen) en Q-support (patiënten met Q-koorts: 2 miljoen). ‘De NVAB is verder blij met de ambitie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in zijn “Arbovisie 2040”: nul doden door werk. Betere uitvoering van arboregels is daar onderdeel van.’
Dat er een apart hoofdlijnenakkoord ouderenzorg komt, kan op instemming van Jacqueline de Groot, specialist ouderengeneeskunde en voorzitter van Verenso, rekenen. ‘Het belang van passende palliatieve zorg en behandeling in de laatste levensfase wordt expliciet benoemd in de kabinetsstukken. Juist daarom is het zo belangrijk dat de specialist ouderengeneeskunde in de toekomst ook thuis en in kleinschalige woonvormen als regiebehandelaar zijn werk kan doen. Per 1 januari 2025 is er weliswaar een betaaltitel voor het medebehandelaarschap, maar een betaaltitel voor regiebehandelaar in de eerste lijn bestaat nog niet.’ Die moet er dus komen, vindt Verenso.
Groeiende zorgvraag
Op de halvering van het eigen risico anno 2027 wordt met enige scepsis gereageerd. Volgens de LAD zal dat leiden tot ‘een toeloop van patiënten naar medisch specialisten’, wat de minister overigens ook ruiterlijk toegeeft. Haar remedie: strengere triage op basis van urgentie. LAD-voorzitter Booij: ‘Maar dan moet wel volstrekt helder zijn waarom een patiënt wel of niet wordt geholpen.’
Sowieso maken de beroepsverenigingen zich zorgen over de groeiende zorgvraag – de begroting VWS omvat nu het enorme bedrag van 109 miljard euro. Booij: ‘Zelfs met minder regeldruk en een impuls voor innovatie, kunnen we de groeiende zorgvraag nooit helemaal opvangen.’ Daar komt bij dat het kabinet kiest voor streng begrotingsbeleid. ‘Dat dwingt tot het maken van keuzes. Welke zorg leveren we wel, welke niet en hoe kunnen we het anders organiseren? Discussie daarover is nodig, juist om de toegankelijkheid van ons zorgstelsel in de toekomst te kunnen waarborgen.’
Preventie
Ook de LHV is bang voor een toename van de wachtlijsten. ‘We missen een samenhangende preventiestrategie die zorgvraag voorkomt.’ Marjolein Tasche, voorzitter van de LHV citeerde tijdens het ‘Ontbijt met de minister’ een cruciale zin uit de VWS-begroting: ‘Het lukt onvoldoende om investeringen in preventie vooraf te relateren aan besparingen later.’ Onbegrijpelijk vond Tasche: ‘Hoe moeilijk is dat?’, was haar retorische vraag.
Ook de voorzitter van de NVVG, Birgit Donker, ziet onvoldoende inzet op preventie. ‘Als verzekeringsartsen zien we wat er gebeurt als het misgaat. Als mensen schulden hebben, slechte huisvesting of psychosociale problematiek. Investeer daarom eindelijk eens in de samenwerking tussen disciplines en ministeries. VWS en SZW zitten nu op verschillende eilanden. Het kabinet heeft het over de hard werkende Nederlander, dat is uiteraard prima, maar er zijn ook niet-werkende Nederlanders. Wat ik te weinig terugzie is dat je altijd moet inzetten op re-integratie, want gezondheid en levenskwaliteit hangen ten nauwste samen met werken.’
‘De mooie woorden over een gezonder, fitter en sportiever Nederland worden niet gestut door voldoende financiën’, zegt Karine van ’t Land, voorzitter van de KAMG die ook sprak op het ‘Ontbijt met de minister’. ‘Sterker nog, de budgetten voor gezonde leefstijl, gezond gewicht en preventie van schadelijk middelengebruik worden bijna gehalveerd; het budget voor ziektepreventie is zelfs vrijwel weggevaagd.’ De reactie van minister Agema: ‘Het geld is op. Het vorige kabinet had daar geen structurele dekking voor geregeld.’ Maar ze laat naar eigen zeggen preventie niet los: zo oppert ze de mogelijkheid van voorlichtingscampagnes over leefstijl. ‘Die zijn niet zo heel duur.’
V. Blum
sportarts n.p., Haarlem
Ons systeem van zorgverzekering is bedacht tijdens de bezetting, ‘40-‘45. Als je ziek bent hoef je niet ook nog eens arm te worden. Dat is prachtig, maar het is erg duur geworden, mede omdat de diagnostische en therapeutische mogelijkheden sterk zij...n toegenomen. Een belangrijke reden waarom het zo duur is geworden is dat in het individuele geval de kosten geen rol spelen. Veel geld gaat op aan overbodige zaken, doordat de patiënt én de arts nauwelijks belang hebben bij het financiële aspect. De overheid probeert te remmen met regels en administratie, waar de zorgverleners tegenwoordig 40% van hun tijd aan kwijtraken. Demotiverend en energieverspillend, terwijl er een alsmaar groter tekort aan arbeidskrachten dreigt. Hoe lossen we dit op? Stop met de huidige, botte eigen-risico-regeling, maar laat voor íedere medische actie meebetalen. Afhankelijk van de financiële positie betaalt de patiënt mee. Zo is het voor arm én rijk een reden om na te denken. Tijdens het bezoek aan de dokter, fysiotherapeut of andere behandelaar kun je op een schermpje zien wat het je gaat kosten, dan denk je wel even na... Er moet ook een goed te begrijpen en snel in te vullen waarderingssysteem komen, gebaseerd op klanttevredenheid. Als de zorgverzekeraars die twee zaken nou eens goed regelen....
Het gevolg zal zijn dat zorgverleners zich veel meer bewust worden van wat hun keus op het gebied van diagnostiek en behandeling kost en hoe hun werk door de patiënt wordt ervaren. De administratieve regel-rem kan veel lichter worden. Dat scheelt frustratie en veel kosten. Er ontstaat een overzichtelijk systeem van marktwerking, waar een gewone patiënt en een gewone behandelaar inzicht in hebben. De zorgverzekeraars kunnen terug in hun administratieve hok. De gezondheidszorg zal efficiënter, beter en goedkoper worden. De zorgverlener kan zich volledig aan haar/zijn taak wijden. Iedereen profiteert.
P.J.M. van Loon
Orthopeed/ houdingsdeskundige, Oosterbeek
Ook deze minister zal niet bijzonder veel aan de ongebreidelde toename van zorgvragen en zorgkosten kunnen doen of het minder lichamelijk en mentaal weerbaar worden van ook haar achterban wijten aan zaken , die buiten de mens zelf liggen.
Grote z...orgen over het gebrek aan kennis om het groeiende kind gezond en sterk in het "arbeidzame leven" te krijgen, worden ook nergens in het geneeskundig apparaat gedeeld als gevolg van het verdwijnen van preventiekennis (Gezondheidsleer). Alle geld en aandacht gaat uit nar nog betere diagnostiek en nog geavanceerder farmaceutische of chirurgische oplossingen. Enige borging van een goede Lichamelijke Opvoeding is nergens meer in het Onderwijs te krijgen. Al decennia gaat de jeugd achteruit in intrinsieke gezondheid. Een onthutsend rapport van het VerweyJonkerInstituut uit 2019 ( 1,3 miljoen 0-25 jarigen met al een of meer chronische diagnosen, waar in de ZV- boekhoudingen voor betaald wordt) verdween na Kamervragen en stupide beantwoording door VWS en OCW in een diepe la. De Jeugd-GGZ ging ontploffen, maar als je van alles breekt of stuk krijgt in je bewegingsapparaat (blessure tsunami) is er ook geen enkele duiding door wie dan ook, waarom dit de laatste decennia zo toeneemt. De beperkte inzetmogelijkheden van jongvolwassenen zal ook in de Zorg steeds duidelijker worden. Defensie ziet het al jaren: nu al 60 % uitval in de wat zwaardere opleidingen tegenover 5-6% in de vroege jaren 90. Terwijl bij de aanstelingskeuring 70% wordt afgekeurd bij gelijk gebleven eisen. Over de grote schade die de combinatie zitten en beeldschermkluistering op al onze orgaansystemen in de groeifase verzorgt, nu al bij het kleinste kind zullen we voorlopig niet veel terugzien in overheidsbemoeienis hier iets aan te doen, als niet ook OCW gaat beseffen , dat ze haar wettelijke preventietaak in het van de ouders overnemen van de Lichamelijke Opvoeding is gaan verwaarlozen. Zo niet dan zullen de twee grootste socio-economic Burdens of Disease, de artrose en de rug-en nekklachten ( zie RIVM) ons blijven teisteren, omdat degeneratieve processen nu al op kinderleeftijd een aanvang nemen.
Waar we al 50 jaar honderden miljoenen in het recht laten groeien van de kindertanden (orthodontie) hebben gestoken, lijkt er voor het recht laten groeien van de kinderrug (klassieke orthopedie)nergens een euro geoormerkt. Er zijn 5 ministeries gebaat bij het terughalen van goede preventiekennis en-kunde, die bij het kind een gezonde geest in een gezond lichaam kan verzorgen, zoals de arts Maria Montessori dit voorstond. Maar ook het aanleren van preventief onderhoud van je houdings- en bewegingsapparaat valt daaronder. Dat is niet zomaar "sport". Het was de gymnastiek voor jongens en meisjes die door de Duitstalige artsen-hygiënisten (Virchow voorop) bij Bismarck "door de strot werden geduwd", om voor een gezond (en sterk) volk te zorgen. Verdwenen kennis weer terughalen is een heel lastige opgaaf als je niet basaal biologisch bent blijven denken.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, Houten
Het lijkt erop dat de minister openstaat voor goede ideeën. Laten we als beroepsgroepen in de zorg samen kijken naar oplossingen en met haar in gesprek gaan. Laten we komen met onze zelf bedachte oplossingen en niet alleen problemen voor leggen.