Ik ben omdat wij zijn

Als aftredend KNMG-voorzitter kijk ik terug op een bewogen en eveneens waardevolle periode. We hebben samen veel bereikt, maar de uitdagingen voor de toekomst zijn groot. Ons zorgsysteem loopt vast in zijn eigen succes. Ondanks de enorme inzet van zorgverleners stuiten we op de grenzen van wat dit model kan dragen. We zijn uitmuntend in het behandelen van ziekten, maar verliezen daarbij het voorkomen van ziektes uit het oog. Ook zien we dat deze regering fors bezuinigt op preventief gezondheidsbeleid.

We moeten onze benadering van gezondheid en gezondheidszorg fundamenteel veranderen. Niet wachten tot mensen ziek worden, maar hen helpen om gezond te blijven door de juiste omstandigheden te creëren. De ‘Marmot-principes’ bieden een duidelijke richting: een goede start voor elk kind, kwalitatief goed onderwijs, veilige arbeidsomstandigheden, bestaanszekerheid, gezonde leefomgevingen en een aanpak van gezondheidsverschillen aan de bron. Dus van nazorg naar voorzorg, van genezen naar voor­komen, van zorg naar gezondheid.

De groeiende gezondheidsverschillen in ons land zijn niet enkel een medisch probleem, maar vragen om een brede maatschappelijke aanpak. Waarbij we niet alleen kijken naar economische factoren en spreadsheets, maar ook naar de sociale en persoonlijke dimensies van welzijn. Denk aan zingeving, relaties, vitaliteit en gelijke kansen. Juist als het gaat om zorg is deze brede blik broodnodig.

Elke euro die we investeren in het voor­kómen van ziekte, in persoonlijk welzijn, participatie en in betekenisvol leven, betaalt zich op termijn ruimschoots terug. Niet alleen in de vorm van minder zorgkosten, maar ook in een sterkere en hechtere samenleving. Gezonde en gelukkige mensen dragen immers bij aan hun omgeving en elkaar. Zo creëren we een opwaartse spiraal van vitaliteit en ver­­binding. Een buffer tegen tegenslag en eenzaamheid. Dat is de ware winst van een brede kijk op gezondheid. Geen kortetermijndenken, maar duurzaam investeren in veerkracht en onderlinge steun. Preventie en positieve gezondheid zijn geen kostenpost, maar een investering in ons samen leven.

De Afrikaanse wijsheid ‘Ubuntu’ – ik ben omdat wij zijn – vat samen waar het om gaat. Een samenleving waarin we omkijken naar elkaar en niemand laten vallen. Gezondheid is geen individuele prestatie, maar een gezamenlijke verantwoordelijkheid. We hebben elkaar nodig: artsen, verpleegkundigen, beleidsmakers, werkgevers, burgers en ja ook politici. We moeten met elkaar over onze schaduw heen stappen en samen bouwen aan een systeem dat gezondheid bevordert in plaats van alleen ziekte behandelt. Want uiteindelijk zijn we met z’n allen gebaat bij een zorgzame maatschappij waarin ieder mens telt en meedoet. Dat is de grootste gezondheidswinst die we kunnen boeken.

Echte zorg gaat over de moed om te investeren in gezondheid

Met dit perspectief draag ik het stokje over aan mijn opvolger en het nieuwe bestuur. Niet omdat het werk af is, maar omdat ik ervan overtuigd ben dat zij deze visie zullen oppakken. Want als deze jaren als voorzitter mij één ding hebben geleerd, is het dit: echte zorg gaat niet over productie en protocollen, maar over het creëren van voorwaarden voor een gezond leven. Het gaat om de moed om verder te kijken dan de spreekkamer, om te investeren in gezondheid, ook als de baten pas later zichtbaar worden.

Ik ben trots op wat we samen bereikt hebben, maar er is nog een wereld te winnen. De Hippocrates in mij zegt dat ons werk pas klaar is als we niet alleen zieken genezen, maar meer nog ziekte voorkomen.

Vol vertrouwen kijk ik naar de toekomst, in de overtuiging dat we, ieder vanuit een eigen rol, het verschil kunnen maken.

Het was me een eer en genoegen.