Bouwen op vertrouwen: de basis voor samenwerking in de zorg

Eén op de drie Nederlanders heeft in 2040 twee of meer chronische aandoeningen, en ruim één op de vijf drie of meer.[1] Behandelmogelijkheden worden steeds geavanceerder en overstijgen in toenemende mate de traditionele grenzen van specialismen. Dit zijn ontnuchterende cijfers en feiten. Om patiënten de best mogelijke zorg te bieden, is inter- en intradisciplinaire samenwerking een absolute noodzaak.

In mijn jaren als arts en voorzitter van onze artsenfederatie heb ik veel nagedacht over wat er nodig is om tot optimale samenwerking te komen binnen en buiten de gezondheidszorg. Eén ding is me daarbij steeds duidelijker geworden: vertrouwen vormt de basis voor het succesvol samenwerken tussen verschillende disciplines en domeinen. Vertrouwen stelt ons in staat om op het professionele oordeel van anderen te bouwen, relevante informatie met elkaar te delen en gezamenlijk te werken aan de best mogelijke zorg voor burgers en patiënten. Toch is dit vertrouwen niet vanzelfsprekend.

Interdisciplinair samenwerken kent in de praktijk de nodige uitdagingen.

Neem bijvoorbeeld de lastige balans tussen openheid en geheimhoudingsplicht. Als artsen worstelen we regelmatig met de vraag hoeveel informatie we mogen delen zonder de privacy van onze patiënten te schenden. Dit kan leiden tot terughoudendheid in de communicatie, wat de samenwerking belemmert.

Een ander obstakel is het gebrek aan een gemeenschappelijke taal tussen verschillende disciplines en domeinen. Elk vakgebied hanteert een eigen jargon en kijkt vanuit een specifiek perspectief naar de burger of patiënt. Dit kan misverstanden en zelfs wantrouwen veroorzaken.

Daarnaast zie ik in de praktijk nog vaak dat onderzoeken en behandelingen worden herhaald. Behalve dat dit inefficiënt en kostbaar is, geeft het ook blijk van een gebrek aan vertrouwen in elkaars werk. Het suggereert immers dat we niet op de expertise en het oordeel van onze collega’s durven te bouwen.

Gelukkig zijn er ook vele mooie voorbeelden van situaties waarin disciplines wél succesvol samenwerken. In mijn werk als bedrijfsarts merk ik bijvoorbeeld dat een integrale aanpak met werkgevers en andere professionals uit het sociaal domein chronische stress door geldzorgen kan verminderen. En in ziekenhuizen zien we steeds vaker multidisciplinaire teams waarin artsen en andere zorgverleners gezamenlijk de schouders zetten onder de beste zorg voor hun patiënten.

De voordelen van samenwerking zijn onmiskenbaar. Door kennis en expertise te bundelen kunnen we completere zorgplannen ontwikkelen die alle aspecten van de gezondheid van de patiënt omvatten, zoals fysieke, mentale, sociale, omgevings- en financiële factoren. Dit leidt tot betere behandelresultaten en hogere kwaliteit van zorg. Gestroomlijnde processen en taak­coördinatie verhogen de efficiëntie in de zorgketen. Bovendien stimuleert samen­werking innovatie en kruisbestuiving tussen domeinen, wat leidt tot nieuwe inzichten en oplossingen. Deze synergetische effecten zijn te waardevol om te negeren.

Wat is er nodig om dit te bereiken? Om effectieve samenwerking in de zorg te bereiken, is het essentieel om gezamenlijke doelen en een gedeelde visie op goede zorg te definiëren en deze in de praktijk toe te passen. Bovendien zijn een cultuur van vertrouwen en respect, duidelijke rollen en verantwoordelijkheden en een effectief systeem voor feedback en evaluatie, noodzakelijk om de voordelen van effectieve samenwerking te verzilveren en de kwaliteit van zorg te verbeteren. Dit alles wordt voor een belangrijk deel gefundeerd door een open dialoog met elkaar.

Samenwerken vraagt om continue inspanning en onderhoud. Het is een werkwoord. Maar met vertrouwen als basis en de patiënt als gezamenlijk vertrekpunt, weet ik zeker dat we verder kunnen bouwen aan een zorg waarin professionals binnen en buiten het zorgdomein als vanzelfsprekend met elkaar optrekken. Stap voor stap, en met vallen en opstaan. Zodat we samen het verschil kunnen maken voor de mensen die op ons rekenen - nu en in de toekomst.

Ter ere van het 175-jarig bestaan van de KNMG organiseren we op 10 oktober 2024 van 9.30-17.45 uur een bijzonder evenement als hoogtepunt van ons jubileum­jaar (knmg.nl/jubileumcongres). Eén van de vragen die we daar met elkaar proberen te beantwoorden is: ‘Op welke manier kunnen we een toekomstbestendige samenwerking bevorderen?’. Kom je ook? Dan kunnen we daar ter plekke met elkaar van gedachten wisselen over hoe de dokter van nu het verschil kan maken voor de patiënt van morgen.

voetnoot

1. Trendscenario | Ziekten en aandoeningen | Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2024