Dure geneesmiddelen

De Autoriteit Markt en Consument (ACM), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) en het Zorginstituut Nederland (ZINL) willen meer greep krijgen op de prijzen van dure geneesmiddelen. In een gezamenlijke ‘werkagenda’ presenteren ze hun voornemens, die ze samen met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) gaan uitvoeren. De drie organisaties geven daarmee gevolg aan een eerder ingediende Tweede Kamermotie.

We hebben het vaker gehoord: hoge medicijnprijzen worden niet gerechtvaardigd door de uitgaven van de industrie aan onderzoek en ontwikkeling (R&D). Dat is ook weer de conclusie van een analyse door Aris Angelis e.a. in The BMJ.

Nieuwe, dure geneesmiddelen zullen vanaf juli 2023 sneller in de zogeheten ‘sluis’ terechtkomen en daarmee minder vaak automatisch toegelaten worden tot het basispakket. Minister Kuipers van VWS heeft criteria daarvoor aangescherpt, waardoor er vaker onderhandeld zal worden over de prijs.

De Autoriteit Consument & Markt heeft bij drie bedrijven in de geneesmiddelensector informatie opgevraagd. De informatieverzoeken gaan onder andere over geneesmiddelen met ‘zeer hoge prijzen’ en de voorwaarden waaronder producten en diensten aan zorgaanbieders worden verkocht.

‘De oncologische zorg in Nederland kan honderden miljoenen euro’s per jaar goedkoper, én beter, door goed gebruik te maken van geneesmiddelen.’ Dat betoogde internist-oncoloog Gabe Sonke tijdens zijn oratie op 16 september in de Aula van de Universiteit van Amsterdam.

Twee kinderen zijn overleden na de toediening van de gentherapie Zolgensma voor de spierziekte spinale musculaire atrofie (SMA). De patiënten, een in Rusland en de ander in Kazachstan, ontwikkelden acuut leverfalen tussen vijf en zes weken na toediening van de gentherapie. Acute leverproblemen zijn een bekende bijwerking van het middel, maar het is voor het eerst dat er kinderen zijn overleden aan de gevolgen hiervan.

Pay-for-performance – producenten alleen betalen voor geneesmiddelen als die de patiënt daadwerkelijk gezondheidswinst hebben opgeleverd – lijkt aantrekkelijk om de zorgkosten te drukken. Maar het kent ook veel haken en ogen, blijkt uit een brief aan de Tweede Kamer van minister Ernst Kuipers van VWS. Hij wil niet uitsluiten dat pay-for-performance wordt ingevoerd, maar de toegevoegde waarde is hem nu nog onvoldoende duidelijk, stelt Kuipers.

Huisartsen maken maar zelden gebruik van de mogelijkheid van het voorschrijven op ‘medische noodzaak’, waarmee de patiënt aanspraak maakt op een geneesmiddel van precies het merk dat de arts voorschrijft. Meestal is er geen medische reden voor, maar doen huisartsen het om de relatie met patiënten goed te houden. Dat concludeert onderzoeksinstituut Nivel op basis van cijfers van Stichting Farmaceutische Kengetallen en gesprekken met huisartsen en apothekers.

Nieuwe medicijnen voor de behandeling van kanker zijn vaak peperduur. De prijzen kunnen echter behoorlijk omlaag terwijl de investeringen in Research and Development (R&D) op peil blijven, als overheden en farmaceuten volledig transparant zijn over hun onderhandelingen en over de prijsopbouw, blijkt uit onderzoek van het NKI en de economische faculteit van de UvA.

De uitgaven aan niet-oncologische weesgeneesmiddelen stijgen hard, terwijl vaak niet duidelijk is wat de opbrengsten ervan zijn. Dat komt onder meer doordat afspraken, die het doel hebben de kosten te beheersen, slecht worden nagekomen. Dat stelt Zorginstituut Nederland in een rapport over weesgeneesmiddelen.