Praktijkperikelen
3 minuten leestijd
Praktijkperikel

Mag je dan nérgens meer aan overlijden?

9 reacties

Gisteren volgde ik interessant onderwijs over transitie in de zorg. Cijfers en getallen passeerden de revue over de steeds ouder wordende patiëntenpopulatie – die ook steeds langer thuis (willen) blijven wonen – de almaar duurder wordende zorg en de stijgende kosten van medicamenten. Genoeg stof tot nadenken over maatregelen die we als zorgverleners met elkaar zullen moeten nemen om de zorg enigszins betaalbaar te laten zijn.

Vandaag volg ik weer een dag van mijn stage anesthesiologie in het kader van mijn opleiding tot SEH-arts.

Doel is om ademwegmanagement aan te leren ten behoeve van de patiënten die in de toekomst op mijn SEH zullen verschijnen. Het mooie is dat ik op deze manier als een soort toeschouwer een kijkje neem bij het reilen en zeilen op de ok in een groot perifeer ziekenhuis in de Randstad.

Betaalbare zorg? Wat is dat eigenlijk? Dollartekens en beelden uit mijn tijd in Afrika wisselen elkaar af tijdens de time-out van een 72-jarige patiënt met een glioblastoom. Hij zal door de operatie die vandaag plaatsvindt nog zeker een paar maanden extra kunnen leven na het ondergaan van aanvullende chemo en radiotherapie. ‘Het zijn ook altijd zulke aardige mensen’, zegt de neurochirurg die hem gaat opereren. Ik denk aan het meisje van 4 jaar dat ik reanimeerde in Zuid-Afrika, wetende dat het een kansloze missie was, en aan ‘de ontzettend aardige’ moeder die ernaast stond en haar dochtertje zag sterven.

De volgende patiënt is een 91-jarige man met zeer uitgebreid vaatlijden als gevolg van diabetes mellitus, met daarnaast nog een hele waslijst aan ziekten en medicatie. De anesthesioloog en ik lopen voor de operatie even bij hem langs op de verkoeverkamer. Hij komt voor een onderbeenamputatie.

Hoe dichter ik bij de man kom, hoe hoger mijn wenkbrauwen zich optrekken. De beste man is sterk vermagerd, een neus-maagsonde bungelt uit zijn rechterneusgat.

Bij navraag door de anesthesioloog blijkt dat hij de sonde twee weken geleden heeft gekregen in het verzorgingshuis, omdat men bang is dat hij zich zal verslikken wanneer hij normaal voedsel tot zich neemt.

De anesthesioloog is hier duidelijk niet van op de hoogte, maar lijkt er ook niet van onder de indruk. ‘Adviseren jullie weleens om een operatie niet te doen als patiënten op de preoperatieve screening komen?’, vraag ik hem. Al mijn hersencellen vragen zich af wat deze man hier in godsnaam doet. Mag je dan tegenwoordig nérgens meer aan overlijden, het liefst gewoon met twee benen als het even kan?

Tijdens de time-out blijkt ook de chirurg niet op de hoogte van de sondevoeding. Op mijn vraag ‘wat voor revalidatietraject hebben jullie precies voor deze meneer in gedachten?’ krijg ik geen antwoord.

Ik zie het al voor me: de prijzige rit naar het ziekenhuis, de operatie, de ligdagen in het ziekenhuis, vervolgens met de ambulance naar een revalidatiecentrum. Daar het aanmeten van een dure prothese die hij hoogstens nog een halfjaar zal gebruiken, als hij überhaupt ooit zijn bed al uit zal komen...

Dat onderwijs van gisteravond was niet voor niets. Moeten we alle mogelijkheden die we hebben ook echt benutten? Of kunnen we hier en daar ook een stapje terug doen?

En nog belangrijker: kunnen we ruimte creëren om op ons ingestelde beleid terug te komen, wanneer de situatie voor een patiënt duidelijk veranderd is?

Ik hoop in de toekomst op de operatiekamer te staan met een chirurg die de indicatiestelling voor operatie durft te herzien als de patiënt daar al ligt. Of eigenlijk: die vóór het plannen van een operatie met de patiënt bespreekt dat er ook andere, niet-invasieve opties te bedenken zijn.

En laten we dan het bespaarde bedrag schenken aan het verbeteren van de transitie in de zorg. Of aan de kinderen in Afrika.


Heeft u ook een perikel? Stuur uw verhaal naar redactie@medischcontact.nl


Meer praktijkperikelen

Praktijkperikel SEH Afrika
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Andy van Veen

    MKA-chirurg, oncoloog, Tilburg

    De spijker op zijn kop wat mij betreft. Echter zolang de politiek en in haar verlengde zorgverzekeraars en bestuurders in de zorg niet openlijk positie durven in te nemen mbt weinig zinvol handelen aan het eind van het leven, zullen alle andere “gepa...st gebruik” initiatieven een druppel op de gloeiende plaat blijken te zijn.

    Het bestuurlijk echelon kan deze problematiek niet meer afdoen met financiële taakstellingen en de aanbeveling naar het veld om in de spreekkamer “het goede gesprek” te voeren. Op het niveau van de individuele patiënt zijn nuanceverschil en de belasting voor de betrokken arts die zich hierin alleen ziet staan tegenover patiënt, maar vaak meer nog familie, veelal te groot. De dokter heeft openlijke back-up van de politiek én bestuurders nodig, ook resulterende in een klachten- en tuchtrecht wat hem beschermt in de gemaakte keuzes.

    Als bestuurders deze “verstandige keuzes” ondersteunen, ik neem aan vanuit primair een medemenselijk perspectief met als bijvangst een forse kostenreductie, dan zullen ze hierin ook mede verantwoordelijkheid moeten nemen.

  • Arjen Göbel

    Huisarts, Amstelveen

    Vandaag zei mijn aios: 'Ik denk dat het wel netjes is om bij deze mevrouw een foto te maken'. Deze zin triggerde mij. Ik zei: Wat bedoel je met 'netjes'? Academisch netjes? Intercollegiaal netjes? Tuchtrechtelijk netjes? Medisch technisch dan misschi...en? Of maken we zo alleen geen rommel?
    Uiteindelijk kwamen we hier op uit: Geneeskunde is geen quiz en ook geen wedstrijd en al helemaal niet als ons ego of onze aansprakelijkheidsverzekering in het geding is. De patiënt moet er ten alle tijde iets mee opschieten.
    Wie herinnert zich niet de klinische lessen die naast de brillantie van de professor ook de zogenaamde magie van ons vak - vaak ten onrechte 'fingerspitzengefuhl' genoemd - demonstreren door te zeggen dat we bij bepaalde alledaagse symptomen ook aan iets heel zeldzaams moeten denken? Waardoor we tot op de dag van vandaag mensen insturen die 3000 euro later per kerende post worden teruggestuurd omdat er niks bijzonders uitkwam. Ik word af en toe zó moe van de druk die op ons ligt. Een moeilijk te definiëren prestatiedruk om de wedstrijd diagnosestellen te winnen, waardoor de met een positieve ANCA-titer gewonnen race tegen een blinde muur eindigt en NIEMAND daar iets aan heeft behalve ons ego, dat licht gestreeld wordt door deze al vroeg aangeleerde neiging om geneeskunde als een te winnen kennisquiz te zien in plaats van als vak om iemand verder te helpen met zijn gezondheidsproblemen.
    Inhakend op bovenstaand artikel ben ik ook vaak met stomheid geslagen dat electrolyten nog bepaald worden tot halverwege de crematie.
    Het wordt ingewikkeld als de ethiek erbij wordt gesleept. 'Elk leven is waardevol' is geen argument om alles uit de kast te halen om bij een 93 jarige verschrompelde medemens er nog 2 maanden aan vast te plakken. Ik begin hoe langer hoe meer te vinden dat de dood - als die zich op redelijke gronden aandient - niet koste wat kost op afstand gehouden moet worden. De vraag 'wat heeft iemand hier aan' wordt helaas veel te weinig gesteld.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Maartje @Yvonne: Wat word ik ontzettend blij van jullie reacties! En daar is geen greintje cynisme bij!

    Twee jonge (neem ik aan?) die al heel goed weten dat medisch handelen niet zaligmakend is, en dat het soms beter is om je handen op je rug te ...houden en eens rustig met een patiënt te gaan zitten en te praten over wat hij of zij nog wil, wat nog zinvol is en wat niet meer...

    Er is hoop!

  • Yvonne

    AIOS

    Ik heb tijdens mijn opleiding, tijdens mijn stage in het verpleeghuis, ooit de vraag durven stellen óf we de patiënt wel in moesten sturen (bij hoge leeftijd, veel comorbiditeit en grote kans op in ieder geval een delier), of dat níet insturen en gro...te kans op overlijden van de patiënt ook een optie was. Ik ben nog net niet weggestuurd door de specialist, maar deze vraag werd mij niet in dank afgenomen...
    Ik ben echter nog steeds van mening dat er goede overwegingen moeten worden gemaakt op interventies, zoals ook hierboven geïllustreerd. Dat betekent met name dat deze opties en overwegingen goed moeten worden besproken met patiënt en familie, liefst niet op het moment suprême, waarbij je samen tot een conclusie kan komen (welke deze uiteindelijk ook moge zijn).

  • Maartje

    AIOS Spoedeisende Geneeskunde

    Raak stuk! Ik hoop dat alle mede-AIOS die nu worden opgeleid hun gezond verstand blijven aanwenden ipv zich in protocollen te hullen. Durven delen dat medisch ingrijpen niet meer zinvol of waardig is begint soms al op de SEH waar jij (en ik) werkt. S...oms moeilijke taak, maar deste belangrijker op die plek! Succes!

  • B Kooistra

    Specialist Ouderengeneeskunde, Almere

    Zeer herkenbare en helaas nog altijd actuele casuistiek, pakkend beschreven. Helaas in de context gezet van betaalbaarheid van de zorg, Afrika en ( @sushil) van kwaliteit van leven die niet te beoordelen zou zijn. Allemaal niet relevant op de keper ...beschouwd. Beoordeling van de klinische toestand, de prognose en het operatie risico, wat meer heb je nodig om in dit geval niet te opereren. Primum non nocere. En dat heet dan tegenwoordig dappere dokter zijn. Gezond verstand verward met dapperheid.

  • Sushil

    AIOS

    Beste collega, u heeft zeker een punt dat we kritisch moeten zijn wie wij welke behandeling aandoen. En dat wij als dokters ook vaker de nijging hebben tot overbehandelen. Maar wat ik in uw voorbeelden mis, is het effect op kwaliteit van leven die de...ze behandelingen hadden en wat de behandeldoelen waren. Dat er kinderen in Afrika sterven, betekent natuurlijk niet dat wij niet moeten streven naar het optimaliseren van kwaliteit van leven van onze chronisch zieken daar waar het mogelijk is en de patienten dit zelf ook willen. En bepalen waar iemand nog kwaliteit van leven uit haalt vindt ik erg moeilijk. Ik denk dat we dat ook niet goed kunnen bepalen voor een ander. Dat gezegd hebbende is de situatie in veel ontwikkelingslanden schrijnend en moeten we meer aan proberen bij te dragen als medici.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Welkom in onze gezondheidszorg die volgens de cijfers nog steeds een van de beste ter wereld is...

    Waar het protocol begint, eindigt het nadenken. En vooral in de grote topklinische ziekenhuisen en academische centra, waar iedereen rond rent op zi...jn eigen superspecialistische eilandje is er vaak niemand meer die aan de noodrem trekt...

    Wijsheid, een goede klinische blik, wat medemenselijkheid en nederigheid over het eigen kunnen, het laat zich toch maar moeilijk vangen in de regeltjes en de protocolletjes...

  • Jan keppel hesselink

    pijnarts, Bosch en Duin

    Dit excess, hier bijzonder goed neergezet, hebben we aan onszelf te danken, door het omarmen van het Amerikaanse model van 'sew the bastard', samen met onze EBM richtlijnen die wetten geworden zijn waaraan ons handelen getoetst wordt.
    Gewoon eindel...oos doorbehandelen, dan heb je nooit de kans dat iemand je aanklaagt vanwege een bizarre verwachting of een ingestorte bizarre hoop die leken meestal hebben in dit soort gevallen.
    Niets doen is weliswaar de grootste kunst, aldus de grote Chinese wijsgeer Lao-tse, maar voor artsen is het geen optie meer. Wijs behandelen kan ook niet meer. Vooral niet als dat 'niets doen' is. Behandelen op een vrij hersenloze wijze via protocollen is een must. Afwijken van de protocollen wordt afgestraft met een enorme administratieve last en dreigende sancties van patienten, die dan letselschade advocaten in de arm nemen.
    Deze vreselijke toekomst is inmiddels realiteit, en deze realiteit is geworteld in onze postmoderne cultuur van het opgeblazen ego, van het feit dat iedereen het beter weet dan de arts en de experts, en van het feit dat iedereen er lustig op los googled.
    Ik spreek momenteel vrijwel elke dag mensen die hersenen zouden moeten hebben, maar die allemaal roepen: vaccins deugen niet, Bill Gates zit erachter, ik neem geen Corona vaccin, in al die vaccins zit alleen maar troep en kwik.
    Ik denk dat het echt de hoogste tijd wordt dat we deze doorgeslagen en losgeslagen meningen die iedereen tegenwoordig over elk complex medisch probleem lijkt te hebben eens moeten beschouwen op wat er in werkelijkheid achter zit. Want we stevenen af op een anarchistische maatschappij waar iedereen alleen zichzelf nog neemt als maatstaf van alles!

 

Perikel insturen

Heeft u iets meegemaakt wat u deed fronsen, foeteren of lachen? Deel het met uw collega's!

Stuur uw anekdote in

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.