Verstandig kiezen in Tsjaad

Met het receptenblok in de aanslag kijkt de verpleegkundige van een eerstelijnsgezondheidspost in ruraal Tsjaad me vragend aan. Ik superviseer vandaag zijn spreekuur en hoop iets terug te zien van wat we in diverse trainingen hebben besproken: het rationeel voorschrijven van medicatie, verstandig kiezen dus. Voor ons zit een moeder met een vrolijk, niet ziek ogend kind van drie jaar dat sinds enkele dagen wat snottert en hoest, maar geen andere symptomen heeft en normaal functioneert. We zijn het eens over de diagnose: een ongecompliceerde bovensteluchtweginfectie.

De verpleegkundige heeft in de laatste trainingen laten zien dat hij heel goed weet dat bij een dergelijke diagnose voorlichting en adviezen volstaan. Maar nu zijn we terug in de dagelijkse praktijk en na enkele jaren ervaring in de Tsjaadse eerstelijnsgeneeskunde voorzie ik wat hij voorziet. Deze moeder heeft het wijze besluit genomen om eerst naar onze gezondheidspost te komen alvorens haar kind door de ‘dokters’ op de markt met injecties te laten behandelen. Dat is op zich al vrij uniek en beloningswaard; meestal gebeurt een en ander in omgekeerde volgorde en moeten wij de dramatische gevolgen van deze ‘marktwerking’ behandelen.

Haar besluit berust vermoedelijk echter niet op de overtuiging dat de door ons geleverde zorg beter en veiliger is, maar op het feit dat onze producten goedkoper zijn. Ze verwacht geruststelling in de vorm van injecties, veel injecties. En als we die niet geven, gaat ze alsnog naar de markt waar ze de injecties zelf kan uitkiezen en laten zetten door de marktkoopman die ze aanbiedt.

Welbeschouwd hebben we drie mogelijkheden. We kunnen kiezen voor voorlichting en adviezen in de hoop daarmee uiteindelijk een verandering in begrip en mentaliteit te bereiken, maar in de wetenschap dat deze moeder vandaag toch naar de markt zal gaan. We kunnen vraaggestuurde zorg leveren en beginnen met de intraveneuze toediening van ampicilline en kinine met alle risico’s en bijwerkingen van dien, maar met de zekerheid dat moeder (voorlopig) tevreden is. Of we kiezen voor een compromis door voorlichting en adviezen te combineren met een kuur mebendazol in siroopvorm; van tijd tot tijd ontwormen kan immers geen kwaad en siroop ziet men hier als een aardig substituut voor injecties. Zo stellen we het kind niet bloot aan onnodige risico’s, houden we moeder min of meer tevreden, en kunnen we onszelf recht in de ogen blijven kijken. Dat is nou verstandig kiezen in een Tsjaadse setting.

Jossy van den Boogaard, arts Public & Primary Health Care, Tsjaad