‘Crazy white doctor’

Als een gretige coassistent, met alle kennis en vaardigheden van de afgelopen anderhalf jaar coschappen in Nederland vers in het hoofd, begin ik aan mijn eerste dag op het ‘outpatient department’ in een streekziekenhuis in Zambia.

Hoewel ik niet de ambitie heb huisarts te worden, heb ik genoten van twee maanden patiënteducatie – wat houdt hun ziekte precies in? – en regelmatig ‘shared decision making’; samen met de patiënten bespreken wat de meest logische, maar ook prettige stap is voor de patiënt in het behandelplan. Vastberaden deze Hollandse leerpunten mee te nemen in mijn verdere dokterscarrière, besluit ik deze ook in Zambia toe te passen.

Hoewel er bij de eerste vier ernstig gedehydreerde patiënten weinig discussie mogelijk is over het te voeren beleid, kan ik mijn gesprekstechnieken, met behulp van Martha de vertaalster, botvieren op de vijfde patiënt. Deze fragiele, magere 78-jarige man, ver boven de gemiddelde levensverwachting van Zambia, komt met een al jaren bestaande asymptomatische en makkelijk reponibele hernia in zijn lies. Hij was toch wel nieuwsgierig wat dat ding nou was en hij was nu eindelijk eens in de buurt van een ziekenhuis.

Gezien zijn fragiele toestand en de kleine kans op inklemming besluit ik het hem voor te leggen. Halverwege Martha’s vertaling van mijn uitleg over wat een hernia nu eigenlijk is, beginnen Martha en de patiënt te grinniken. Een beetje uit het veld geslagen vraag ik waarom. Ze antwoordt dat Zambianen niet zo’n behoefte hebben om te weten wat er precies in hun lichaam gebeurt of wat er mis mee is. De patiënt ziet die bult. Wat er precies met zijn buikwand aan de hand is, zal hem een worst zijn.

Goed, dan slaan we dat over. De reparatie van de bult: als hij er last van heeft mag hij op de lijst voor een correctie – over zo’n zeven maanden kan hij dan geholpen worden – maar WE kunnen ook besluiten dat hij het hierbij laat en wel direct terugkomt als er sprake is van alarmsymptomen. Vragend en bijna verbouwereerd kijkt hij me aan. ‘Hoe moet ik nu weten wat ik moet doen? You are the doctor, you decide!’ vertaalt Martha.

‘Crazy white doctor’, voegt de patiënt zelf nog toe.

Beata Reiber, coassistent AMC, Amsterdam