Empathie
2 reactiesOnlangs stuurde ik een patiënte in onder verdenking van steeldraai van een ovariumcyste. Een aandoening die niet vaak voorkomt, maar uiterst pijnlijk is. De diagnose werd bevestigd en ze werd adequaat behandeld. Probleem opgelost.
Kort daarna sprak ik haar man en die zei: ‘Ze hebben haar volgens mij technisch gezien uitstekend behandeld, maar het was zo fijn geweest als iemand in het ziekenhuis gezegd had: “U moet wel veel pijn hebben gehad.” Dat hebben we zo gemist.’ Dat ene zinnetje zou enorm geholpen hebben om zich ook als mens gezien gevoeld te hebben.
Oud-huisarts Frans Derksen (70) promoveerde deze week aan de Radboud Universiteit op een onderwerp dat hem al lang na aan het hart ligt: empathie in de arts-patiëntcommunicatie . Hoewel het proefschrift gaat over de huisartsenzorg, is er weinig voor nodig zijn bevindingen te vertalen naar de zorg in zijn geheel. Ook hij verwijst naar ‘dat ene zinnetje’ dat laat zien dat je in de patiënt geïnteresseerd bent.
‘U moet wel veel pijn hebben gehad’
Dat empathie – betrokkenheid met behoud van professionele distantie, heb ik geleerd – er nogal eens bij inschiet, heeft meerdere oorzaken. Ongetwijfeld is de ‘natuurlijke aanleg’ van een arts van invloed, maar zeker ook spelen tijdsdruk, toenemende registratielast, te veel standaarden en protocollen een rol. Dat dat niet alleen voor artsen geldt, blijkt pijnlijk uit het praktijkperikel dat een collega, die een echo van zijn hart moest ondergaan, schreef naar aanleiding van de ‘volautomatische’ benadering bij dit onderzoek (zie blz. 18).
Bijna iedere student geneeskunde noemt het contact met mensen als belangrijke motivator. Maar tijdens de studie en de coschappen komt dat in de knel door de grote hoeveelheid kennis en vaardigheden die geleerd moeten worden. Dat ‘the doctor as medicine’ ook een vaardigheid is, dreigt ondergesneeuwd te raken. Dat moeten we niet willen.
Steven J.A. Verbeek
Bedrijfsarts, Coullons, Frankrijk
Ik denk dat ik redelijk empathisch ben. Maar ben ook gezegend met een "empathische achterwacht": mijn assistente. Soms zeggen mensen belangrijke dingen tegen haar -verlies of ziekte van naasten, conflicten etc.- die ze niet tegen mij zeggen. Als ze d...e status komt brengen en de tussendeur achter haar dicht doet weet ik het al: er is iets bijzonders aan de hand. En dat neem ik mee in het gesprek.
DIRK J VAN LEEUWEN
mdl arts, Amsterdam/Colchester VT
Vele jaren geleden ontwikkelde mijn moeder ernstige pijn in haar rug als gevolg van dramatische osteoprose in de context van hoge doses prednison. Terwijl ze steeds een inspiratie voor anderen was die door diepe dalen in hun leven gingen en beslist g...een klager was, stond ze nu op het punt het zelf op te geven. "Als dit mijn verdere leven wordt hoeft het niet meer........". Het is uiteindelijk door een operatieve ingreep redelijk draagbaar geworden. Vele dokters en vele disciplines hebben haar in die weken gezien. Maar de neuroloog die haar zag stak voor haar mijlen uit boven alle andere met zijn openingszin: "Mevrouw, ik heb net uw papieren en foto's bekeken. Wat een narigheid en verdriet voor u en wat moet u een pijn hebben gehad....". "Acknowledgement van ellende", belangrijk en een geweldige mogelijkheid om communicatie aan te gaan met de patient of communicatie te herstellen.
Dank collega van Santen.