Blogs & columns
Column

Placebo in de oertijd - Daniël Hus

Plaats een reactie
beeld: Thinkstock
beeld: Thinkstock

Er is al veel gezegd en geschreven over het placebo-effect. Het fenomeen is tot de algemene kennis gaan behoren; iedereen heeft er wel een bepaald idee van. Een patiënt van mij had het ooit over het placenta-effect. Ik heb dat overigens destijds niet gecorrigeerd, aangezien hij de plaats van bestemming het ‘sjieke huis’ noemde, waardoor ik het erop hield dat zijn placenta-effect ook een speelse verbastering was.

Tijdens de opleiding leer je zeker het een en ander over de bijzonderheden van placebo’s. Capsules werken beter dan pillen, injecties weer beter dan capsules, verschillende kleuren hebben verschillende uitwerkingen en viermaal per dag schijnt de optimale doseringsfrequentie te zijn. Ook over het hoe achter de werking kan ik me nog een interessant college herinneren. De vraag waaróm het placebo-effect bestaat had ik mezelf echter nog nooit gesteld. Een door een collega doorgestuurd YouTube-filmpje bracht daar verandering én verheldering in.

Het filmpje is van Nicholas Humphrey, professor in de evolutionaire psychologie. In zijn mini-college stelt hij zichzelf de vraag waarom we onszelf niet altijd direct genezen – gegeven het feit dat we dat kunnen – in plaats van toestemming te vragen aan een suikerpil. Humphrey kan dit evolutionair gezien alleen maar verklaren door te veronderstellen dat zelfgenezing niet altijd direct in ons voordeel moet zijn geweest.

Veel algemene medische klachten zoals pijn, misselijkheid of koorts zijn slechts alarmbellen van het lichaam, die aangeven dat er onderliggend iets mis is. Aan deze alarmbellen hangt echter wel een prijskaartje. Ze kosten het lichaam energie, ze kosten tijd en ondertussen ben je kwetsbaarder voor de buitenwereld. Daardoor was het essentieel om een intern genezingsregulatiesysteem te ontwikkelen, dat een goede kosten-batenanalyse van de situatie kon maken. Zo was het soms noodzaak om razendsnel over je koorts heen te komen, en was het in andere gevallen juist beter om goed uit te zieken zodat je op een later moment goed op krachten zou zijn.

Dit systeem moest dus zo goed mogelijk rekening houden met alle mogelijke kennis over de nabije toekomst, zoals alle bovengenoemde kosten, externe dreigingen, de vergelijking met soortgelijke gevallen in het verleden, vooruitzicht op spontane remissie en de aanwezigheid van sociale ondersteuning. Op basis van de uitkomst reguleerde de geest vervolgens de mate van zelfgenezing.

Tegenwoordig hoeven we uiteraard lang niet meer zo alert te zijn als vroeger en is er voor dit kosten-batensysteem een nieuw stukje ‘informatie’ bijgekomen, dat qua relevantie continue boven alle andere informatie uitstijgt: de moderne geneeskunde. Mensen hebben aangeleerd gekregen dat niets een betere uitkomstmaat is voor een spoedige genezing dan de aanwezigheid van een dokter en medicijnen.

Zodra een ziek persoon genoeg reden heeft om te voorspellen dat hij snel beter zal zijn, heeft hij een excuus om zijn zelfgenezing zo vlot mogelijk te laten verlopen. En zo maken patiënten zichzelf beter, in het Sjieke Huis.

Daniël Hus

Bekijk het filmpje van Nicholas Humphrey over het placebo-effect

koorts
  • Daniël Hus

    Daniël Hus (pseudoniem) is afgestudeerd en oriënteert zich op de mogelijkheden voor zijn vervolgopleiding.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.