Navelpluis - Hester Roos

Op de onderzoeksbank voor me ligt een magere man. Hij wordt bij ons op de afdeling opgenomen na een mislukte zelfmoordpoging. Hoewel er wel degelijk somberheidsklachten aanwezig lijken te zijn, is dit een man die al jaren bekend is bij een van onze psychiaters met een persoonlijkheidsstoornis met narcistische en theatrale trekken. Ingewikkelde en interessante problematiek die passende zorg vereist. En ik? Ik onderzoek zijn buik en verbaas me over het bolletje pluis in zijn navel.

Er is geen enkele reden om me als zaalarts ook maar een seconde bezig te houden met dat pluizige bolletje dat mij secondelang aanstaart terwijl ik zijn buik palpeer. Geen hulpvraag én geen medische noodzaak. Maar ik kan er niets aan doen. Tussen de depressies en persoonlijkheidspathologie door vinden mijn hersencellen het stiekem een welkome afwisseling.

Hoewel de werking van het limbische systeem en de interactie tussen de verschillende neurotransmitters mij wel degelijk kunnen fascineren, merk ik terug in het ziekenhuis des te meer hoe mijn interesse veelal toch uitgaat naar de kleine, schijnbaar simpele klachten en verschijnselen. Misschien wel omdat het vaak de ingewikkelde zaken zijn die al zo vaak door mensen bevraagd worden, terwijl we over een hoop kleine klachten nog maar zo weinig weten.

Gelukkig is dit niet van toepassing op de navelpluis, met dank aan Karl Kruszelnicki. Deze wetenschapper van de universiteit van Sydney kreeg in 2002 de Ig Nobelprijs voor zijn verhelderende bijdrage op dit gebied. Mocht u overigens liever een uiteenzetting lezen over rechtsdraaiende aminozuren, dan is dit het punt om te stoppen met lezen.

Kruszelnicki liet zien dat je een grotere kans hebt op het ontwikkelen van navelpluis als je een oudere man bent met veel lichaamsbeharing en een ingetrokken navel, een zogenoemde innie. De kleur van een pluisbolletje lijkt voor een groot deel samen te hangen met de kleur van de kleding die je het meeste draagt, hoewel dat verbazingwekkend genoeg niet altijd het geval is. Terwijl kledingvezels en dode huidcellen door wrijving tussen huid en kleding richting je navel getransporteerd worden, is er bovendien bewijs dat een aanzienlijk deel de route omhoog neemt van schaamstreek richting navel.

Ook Graham Barker kan er alles over vertellen. Deze Australiër – wat is dat met Australiërs en navelpluis?? – oogst sinds 1984 dagelijks de pluizige inhoud van zijn navel en kreeg vorig jaar een eervolle vermelding in het Guiness Book of Records voor de grootste verzameling navelpluis ter wereld, bij elkaar welgeteld 22,1 gram.

Als evidence-based opgeleide jonge dokter moet ik natuurlijk wel enkele kritische kanttekeningen plaatsen bij de studie van collega Kruszelnicki. Vervolgonderzoek lijkt mij dan ook de gepaste oplossing. Wellicht is er zelfs een relatie tussen het ontstaan van navelpluis en het hebben van een narcistische persoonlijkheidsstoornis.

Gelukkig is er voor dit soort onderzoeken altijd wel een potje te vinden, zelfs in tijden van schaarste. Medische relevantie is nou eenmaal een relatief begrip. En zeg nou zelf, van rechtsdraaiende aminozuren weten we toch al genoeg?

Hester Roos

Meer Sub Rosa | Meer columns