Koopjes - Marcel Levi

We leven in een tijd waarin (terecht) toenemende kwaliteitseisen worden gesteld aan de gezondheidszorg, maar beschikbare budgetten geen gelijke tred houden met ontwikkelingen in de geneeskunde en de vraag van patiënten. Dus zijn ziekenhuizen en andere zorginstellingen op zoek naar efficiëntie en kostenbesparing. De aanschaf van hulpmiddelen, apparaten, materialen en geneesmiddelen maakt een substantieel deel uit van het budget. Dus veel directies van zorginstellingen proberen de laatste jaren met kortingen op inkoop de eindjes aan elkaar te knopen. En met succes. Op bijna elke substantiële aankoop van goederen of aanschaf van apparatuur kunnen kortingen worden bedongen en lukt het enorme bedragen te besparen. De inkoopvoordelen van ziekenhuizen kunnen op deze manier oplopen tot miljoenen euro’s per instelling; geld dat direct kan worden gebruikt om de patiëntenzorg te verbeteren en goedkoper te maken.

Voorwaarde daarbij is wel dat zorgprofessionals kunnen samen-werken met een serieuze inkoopafdeling in het ziekenhuis. Inkoop is echt een specialistische tak van sport met specifieke kennis en vaardigheden en die expertise is er nu eenmaal niet zomaar bij dokters, verpleegkundigen of ziekenhuisdirecteuren. Hoe goed de zorgprofessionals ook denken onderhandeld te hebben met leveranciers, toch blijkt telkens weer dat een professionele inkoper het dikwijls nog stukken beter kan en de artsen en verpleegkundigen zich maar al te snel hebben laten afschepen met spiegeltjes en kraaltjes. Zo leert de inkoopafdeling in ons ziekenhuis ons bijvoorbeeld ook dat het zomaar ‘op zicht’ bestellen van nieuwe materialen op de ok of ‘op proef’ plaatsen van een apparaat op de verpleegafdeling – iets wat al jarenlang gewoonte is – inkooptechnisch rampzalig kan uitpakken: het is als een Jehova’s getuige met zijn voet tussen de deur, en bij de latere inkooponderhandelingen sta je al met 10-0 achter.

De grote bedragen die op inkoop kunnen worden bespaard, leiden natuurlijk tot blijdschap bij professionals en bestuurders. Maar er is ook een keerzijde: hebben we – gezien het relatieve gemak waarmee grote kortingen worden verkregen – de afgelopen jaren niet gewoon extreem te veel betaald met een misschien veel te amateuristisch inkoopbeleid? En waarom denken we nu pas een beetje over gezamenlijk inkopen van groepen ziekenhuizen, iets wat mededingingstechnisch geen probleem blijkt te zijn?

Die kennis zullen we ook moeten gebruiken bij het verbeteren van de inkoop en de prijs die we moeten betalen voor onze dure geneesmiddelen, één van de gebieden waar gezamenlijke en professionele inkoop helaas nog slechts mondjesmaat wordt ingezet. De extreme prijs van nieuwe, dure geneesmiddelen, die echt in geen enkele verhouding lijkt te staan met de ontwikkelingskosten of de kosten van productie, is een maatschappelijk onacceptabel fenomeen, waarbij patiënten, dokters en ziekenhuizen worden gegijzeld door industrieën die terecht woekerwinstmakerij wordt verweten. En de overheid en politiek zijn helaas angstwekkend stil op dit gebied, geven nauwelijks steun aan verzet tegen de absurde prijzen die horen bij deze afperserij, en lijken vooral erg druk met het over de schutting gooien van dure geneesmiddelen richting het budget van ziekenhuizen, iets waar echt niemand beter van wordt.

Marcel Levi, is internist en bestuursvoorzitter van het AMC