Blogs & columns
Column

Darmflora

Plaats een reactie

Als we één ding hebben geleerd van het ontcijferen van het complete humane genoom ruim tien jaar geleden dan is het wel dat kennis van het menselijke DNA alleen niet genoeg is om ziekte en gezondheid volledig te begrijpen. Ziekte is in vrijwel alle gevallen het gevolg van een complexe interactie tussen de genetische informatie in onze chromosomen en omgevingsfactoren, waarbij nog veel onduidelijk is.

Eén van de belangrijkste en lang genegeerde omgevingsfactor lijkt echter dichterbij dan welke andere invloed van buiten dan ook, want hij bevindt zich binnen ons lichaam, om precies te zijn in onze darmen. Daar huizen meer dan duizend soorten bacteriën, virussen, parasieten en eencellige archaea. Het aantal micro-organismen in onze darm bedraagt 100 triljoen en is daarmee tien keer zo groot als het totale aantal cellen in het menselijk lichaam. Gezamenlijk bezitten de micro-organismen in de darm 150 keer meer genen dan er in het menselijk genoom te vinden zijn.

Dit gezamenlijke ‘extra’ genoom, dat zich tegelijkertijd buiten maar eigenlijk ook in ons lichaam bevindt, is voor ieder mens weer anders en kan – in tegenstelling tot het ‘eigen’ genoom – variëren in de tijd. Door sterke technologische verbeteringen kan ons darmgenoom tegenwoordig in zijn totaliteit worden bestudeerd middels moleculair-genetische technieken, ook wel bekend onder de naam metagenomics, waarbij mensen op basis van het microbieel genoom in hun darmen in ‘entero-types’ kunnen worden ingedeeld. 

Het wordt steeds duidelijker dat de microbiële samenstelling van onze darminhoud een cruciale invloed kan hebben op onze gezondheid. Niet verassend geldt dat in de eerste plaats voor ziekten van de darm. Al langer is bekend dat verstoring van de intestinale bacteriële flora (bijvoorbeeld door antibiotica-gebruik) kan leiden tot therapieresistente Clostridium difficile-infecties met ernstige klinische consequenties.

De lijst van ziekten waarbij onze darmflora een rol speelt blijft maar groeien

De recente observatie dat het inbrengen van faeces van een gezonde donor bij een patiënt met Clostridium de infectie doet verdwijnen, illustreert het belang van de darmflora bij deze ziekte. Maar ook andere, tot dusverre raadselachtige darmziekten zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn lijken beter begrepen te worden door kennis verkregen middels metagenomics. In toenemende mate is er bewijs dat een misplaatste immunologische respons tegen een afwijkende darmflora een rol zou kunnen spelen bij de pathogenese van deze inflammatoire darmziekten.

En de invloed van de darmmicrobiota reikt steeds verder dan aandoeningen van de darm alleen. Overtuigend zwelt de laatste tijd het bewijs van de invloed van darmflora op overgewicht, diabetes mellitus en andere metabole stoornissen aan. Lichaamsgewicht, insuline-gevoeligheid en vetstofwisseling zijn naar believen te manipuleren door modificatie van micro-organismen in de darmen van muizen, en studies in mensen zijn gaande.

De invloed die onze darmflora uitoefent op atherosclerose, allergische aandoeningen en zelfs kanker is onderwerp van onderzoek. Dierexperimenteel onderzoek ondersteunt
de gedachte dat onze darmflora een belangrijk modulerend effect kan hebben op ons vermogen om te gaan met psychische stress en studies tonen een verband tussen metagenomics en ziekten als depressiviteit en angststoornissen. En de lijst van ziekten waarbij onze darmflora een rol speelt blijft maar groeien met zowat de snelheid waarmee darmbacteriën zich kunnen vermenigvuldigen.

Als de Amsterdamse emeritus hoogleraar infectieziekten Peter Speelman in het verleden opmerkte dat ‘eigenlijk alles een infectieziekte is’ keek ik hem wel eens meewarig aan. Maar het zal niet de laatste keer zijn dat hij het misschien bij het rechte eind heeft.

  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.