Blogs & columns
Column

Covid-19 en de onzinexperts

17 reacties

Kennelijk doen we iets fout bij het immunologieonderwijs op de medische faculteiten. Misschien leggen we het allemaal niet goed uit of maken we het veel te ingewikkeld voor de studenten. Hoe dan ook, bij veel artsen, zelfs bij vooraanstaande hoogleraren, is de kennis over B- en T-lymfocyten, immunoglobulines en plasmacellen, evenals de cellulaire en moleculaire regulatie van de immuunrespons, kennelijk diep weggezakt.

Of domweg volledig zoekgeraakt. En dat is niet handig in een tijdperk dat wordt gedomineerd door een viruspandemie, waarbij een goed begrip van de menselijke afweer cruciaal is om niet alleen de ziekte goed te snappen maar ook zinvolle uitspraken te doen over virusantistoffen of vaccinatie.

Zonder blikken of blozen orakelen virusexperts in de media dat een covid-19-infectie weliswaar een antistofrespons genereert, maar dat die antistoffen na enkele maanden weer verdwijnen. Die kennis lijkt gebaseerd op een handjevol longitudinale studies, maar als je die artikelen gewoon eens leest, dan lijkt vooral de anticorona-IgM-respons te dalen. Zoals IgM inderdaad altijd daalt na een initiële immuunrespons. De daling van anticorona-IgG is daarentegen na vele maanden minder indrukwekkend en biologisch twijfelachtig relevant.

Als het al zo zou zijn dat de antistoffen na een covid-19-infectie significant zouden dalen, dan zijn er ook nog memory-T-cellen en tot plasmacellen gedifferentieerde B-cellen die bij een eventuele nieuwe confrontatie met het virus snel en effectief de specifieke afweer kunnen herstellen. Helaas was dat de mediadeskundologen even ontschoten.

Bij veel artsen is de kennis over immunologie blijkbaar diep weggezakt

Toch voelen onze experts zich niet geremd om de bevolking de stuipen op het lijf te jagen met verhalen dat een kortdurende immuunrespons ertoe kan leiden dat patiënten voor een tweede maal een coronavirusinfectie doormaken. Dat is zegge en schrijve bij ongeveer twintig mensen in de wereld vastgesteld, terwijl inmiddels 50 miljoen mensen geïnfecteerd zijn geweest met SARS-CoV-2, velen meer dan tien maanden geleden. Als ik twintig probeer te delen door 50 miljoen, zijn dat eindeloos veel nullen achter de komma. En de beschreven twintig casussen zijn misschien wel terug te voeren op foutpositieve testuitslagen of nog ongediagnosticeerde immuundeficiënties.

Ook over de komst van SARS-CoV-2-vaccinaties wordt door zelfverklaarde specialisten de grootst mogelijke onzin uitgekraamd. We moeten immers niet denken dat die vaccins er zomaar kunnen zijn, want bij het hiv-virus is het ook nog niet gelukt. Echt briljant om een vaccin tegen een tamelijk stabiel coronavirus te vergelijken met een vaccin tegen een snel muterend retrovirus, dat een chronische infectie met een enorm latent virusreservoir in lymfoïde weefsels veroorzaakt.

Behalve dat het tamelijk onbenullig overkomt als hoogleraren en andere deskundigen fake-immunonieuws presenteren op tv, is het niet onwaarschijnlijk dat dit tevens onterechte angst bij een lekenpubliek veroorzaakt. Er zijn altijd wel pulpmedia die bereid zijn de onzinuitspraken van experts te bevestigen met verhalen van patiënten die de afgelopen tien jaar al vijfmaal covid-19 hebben doorgemaakt.

Het is moeilijk te begrijpen dat onze experts niet doorhebben dat media altijd op zoek zijn naar somber nieuws en angst zaaiende sensatie en dat ze zich laten gebruiken om slecht geïnformeerde onzin uit te kramen. Om over verlies in het vertrouwen van medische en wetenschappelijke autoriteit maar te zwijgen. 

Meer van Marcel Levi
  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Helene van Gorsel

    Arts-onderzoeker, Amsterdam

    Eens met de oproep om niet in de media van alles te roepen zonder verstand van zaken, maar ik ben bang dat dhr. Levi zich hier zelf ook schuldig aan maakt.

    Her-infecties komen wel degelijk voor. Geluiden van zowel (huis)artsen als patiënten (zie ...bijvoorbeeld de Facebook groep van het Longfonds voor corona patiënten met langdurige klachten) melden al sinds september met enige regelmaat een tweede ziekteperiode. Voor een hoogleraar telt het blijkbaar alleen mee als er specifiek onderzoek naar is gedaan en gepubliceerd in een peer-reviewed blad? Daar gaat deze pandemie te snel voor.

    Het RIVM beschouwt het alleen als zeker her-infectie als er van 2 tests materiaal is dat vergeleken kan worden. In maart en april werd er nauwelijks getest. Een groot deel van de eerste golf heeft dus geen testuitslag, maar bij veel patiënten kan je op klinische gronden redelijk zeker concluderen dat covid-19 verreweg de meest waarschijnlijke oorzaak van hun klachten was. En in het najaar dus weer ziek, nu wel met positieve test. En ook zorgmedewerkers met 2 keer een positieve test.

    Hetzelfde geldt voor het slechte behoud van antistoffen. In een recent onderzoek had 7% van de mensen post-covid-19 binnen 6 maanden geen aantoonbare antistoffen (meer). Nou bestaat het immuunsysteem uit meer dan antistoffen, maar erg geruststellend is het niet.

    Het is natuurlijk een schrikbeeld dus ik snap de ontkenning wel, maar inmiddels is er echt voortschrijdend inzicht en erg constructief is het niet. Net zoiets als dat Nederlandse kinderen blijkbaar niet bijdragen aan besmetting, maar in andere landen is aangetoond dat zelfs als zij niet (erg) ziek worden, zij wel veel virus bij zich kunnen dragen en ook kunnen overbrengen. Vanwaar dat niet willen weten?

  • Atta van Westreenen

    Arts, Tilburg

    @ coll. Huijts,
    Wellicht heeft u deze gemist: https://www.medischcontact.nl/nieuws/laatste-nieuws/nieuwsartikel/bescherming-tegen-herinfectie-covid-19-zeker-halfjaar.htm

    Met andere woorden: herinfectie is tot zover gewoon zeldzaam. Voor langere... termijn weten we het niet, want die is er nog niet.

  • Petra Huijts

    basisarts, Delft

    Inmiddels komen herinfecties steeds meer voor. De tijd schrijdt voort, natuurlijk (waardoor de afweer misschien weer wat afgenomen is), en het inzicht schrijdt ook voort. Ik vraag me dus af of uw opinie, meneer Levi, daarom inmiddels ook wat verander...d is?

  • Naomi Dongelmans

    Huisarts, Maastricht

    Eindelijk eens een tegengeluid in medisch contact. Sinds geneeskunde omgezet is naar medicijnen studie is de immunologie (net zoals voedingsleer) minimaal. Ik heb nog wel gelukkig een geweldig keuze co-schap immunologie in Maastricht mogen volgen en ...me altijd verder in verdiept. Als je deze kennis op een “natuurlijke” manier inzet word je tegenwoordig alleen vaak als alto of kwakzalver gezien.

    Ik wens u allen een goede nachtrust zodat ook de NK cellen hun werk goed kunnen doen.

  • Joke van der Leun

    huisarts, Veen

    Geachte collega Levi,

    Heel fijn om te lezen dat er iemand zegt (en nog wel in Medisch Contact!) wat ik al maanden denk.
    Met mijn basale kennis van de immunologie leek het mij een goed idee om mensen die daar weinig risico bij lopen, gecontroleerd... te besmetten. Om te beginnen jonge gezonde vrijwilligers in de zorg. Zo hoeven zij daarna niet voortdurend bang te zijn het virus over te brengen. Daarna schoolkinderen (bijvoorbeeld op schoolkampen onder leiding van immune of gezonde jongeren). En daarna, afhankelijke van hoe dit uitpakt, ook andere minder risicovolle groepen.
    Natuurlijk is dit plan niet zonder risico's, maar waarschijnlijk toch minder risicovol dan met de verspreiding zoals die nu, ondanks alle maatregelen, plaatsvindt. En als je het vergelijkt met bijvoorbeeld de risico's van vredesmissies of van de risico’s die ‘onze’ bevrijders liepen in WO II, helemaal.

    In mei heb ik over deze ideeën een uitgebreide mail gestuurd naar het RIVM. Helaas kreeg ik alleen een algemene mail terug. Ook heb ik ze geopperd op een (online} Covid-nascholing en in onze Hagro. Maar daar werd het eenvoudig afgedaan als veel te riskant, terwijl ik denk dat het op zijn minst bestudeerd zou kunnen worden. Ik zou eerder bereid zijn hier als proefpersoon aan mee te doen, dan aan een vaccinatie-studie.
    In mei had ik al het idee dat het ‘mosterd na de maaltijd’ was en toen de vaccins in aantocht waren helemaal: De zomer had hier mooi voor gebruikt kunnen worden, in plaats van die vakanties waardoor het virus toch weer ongecontroleerd ruimte kreeg.
    Maar nu er een strengere lockdown van kracht is geworden dan we tot nog toe gehad hebben, wil ik dit hier toch delen.

    (In groepen waar vaccinatie om principiële redenen wordt afgewezen lijkt me dit sowieso iets om over na te denken.)

    En in elk geval iets wat een studie waard is voor/in een volgende pandemie.

    Met vriendelijke groet, en bedankt voor uw artikel.

  • Jan Wuister

    huisarts

    @ collega van Westreenen,

    Die tweede casus is inderdaad gezien het korte tijdspad te verklaren (ook al vind ik het vreemd dat iemand na 2 maanden nog positief test), maar die eerste blijft me verbazen.
    Ik vraag me af of er nog meer van dergelij...ke observaties zijn. Het lijkt me in dat geval zinvol om die te bundelen en nader te bestuderen.

  • Paul Langendijk

    Orthopedisch Chirurg , Leiden

    In de psychologie hebben ze hier een term voor: het Dunning-Kruger effect. Als je het op andere onderwerpen projecteert zie je dat dit heel vaak voorkomt. Media zijn er deels debet aan, zij bieden immers vaak het platform waarop zij, vaak kritiekloos..., exposure krijgen, naast social media waarop ook de grootste flauwekul verkondigd wordt. Blijkbaar een hedendaags verschijnsel waarop nog geen adequaat antwoord is te geven.

  • Paul Langendijk

    Orthopedisch Chirurg , Leiden

    In de psychologie hebben ze hier een term voor: het Dunning-Kruger effect. Als je het op andere onderwerpen projecteert zie je dat dit heel vaak voorkomt. Media zijn er deels debet aan, zij bieden immers vaak het platform waarop zij, vaak kritiekloos..., exposure krijgen, naast social media waarop ook de grootste flauwekul verkondigd wordt. Blijkbaar een hedendaags verschijnsel waarop nog geen adequaat antwoord is te geven.

  • Els van Veen

    huisarts

    Ik denk dat Mike Yeadon, mede-auteur van de 'retraction letter' uw punt hier erg duidelijk maakt, ook voor de leek:

    https://youtu.be/Zfo0yg1mhp4

    De 'retraction letter' is afgelopen week ingediend door Pieter Borger et al.
    En maakt duidelijk da...t de Drosten-paper, waarvan o.a. Marion Koopmans mede-auteur was, op drijfzand berust.

  • J.J.P. Lamoré

    chirurg in ruste, Naaldwijk

    Geachte collegae Levi en Stelma, ik kan mij geheel vinden in de door u gemaakte opmerkingen. Heel Nederland is nu viroloog zonder enige kennis. De door Stelma genoemde boeken beschrijven de virologie vanuit het veld, zeer boeiend en informatief gesch...reven. Ook aan te bevelen om nog eens een oud boek ter hand te nemen: Bacteriënjagers van Paul de Kruif, nog steeds verkrijgbaar in antiquariaten. Ook herinner ik mij de voortreffelijke colleges van Prof. Winkler te Utrecht over de virologie. Inmiddels is dit vak uitgegroeid tot een omvangrijke wetenschap met veel raakvlakken. De genoemde boeken zijn: Immuun van Daniel M. Davis en Zoönose van David Quammen.

  • Eva Veerman

    Specialist Ouderengeneeskunde , Alkmaar

    Frustrerend inderdaad. En als je die berichten allemaal leest, snap je niet dat we zo hard zoeken naar een vaccin... dat zou dan toch óók maar heel kort werken?
    Ik begrijp wel dat een deel van het publiek hier sceptisch van wordt en denkt dat het va...ccin slechts voor geldelijk gewin wordt gemaakt.
    Er is grote behoefte aan betrouwbare informatie. Wie biedt?

  • Atta van Westreenen

    arts, Tilburg

    @ coll Wuister
    Van uw eerste casus durf ik het niet zo stellig aan, van de tweede wel: de tweede is gezien het korte tijdspad waarschijnlijk persisterend positief gebleven, terwijl een ander virus het onheil op zich heeft genomen. PCR gaat niet af o...p intacte virussen, maar reageert ook op kleine deeltjes.

    @coll Levi
    Dank voor uw stuk! Goed om een begin van een kentering te mogen ontwaren, ook hier.

  • Jan Taco te Gussinklo

    internist np / journalist, Zwolle

    Er is ook een eenvoudiger verklaring. Althans een deelverklaring.

    De jaarlijkse conferentie onderzoeksjournalistiek op 26 november 2020 (deze keer als livestream) handelde over de vraag 'zijn we wel kritisch genoeg' als journalisten'. Meer specif...iek in deze Corona tijd. Een epidemioloog is geen viroloog. Dus wie vraag je nou iets?

    >Onderzoeksjournalistiek als de angst regeert<
    Anderzijds blijken veel deskundigen (OMT) maandenlang nauwelijks aanspreekbaar. Het RIVM is een overheidsinstelling met ambtenaren en laat niet graag in de keuken kijken. Journalisten komen uiteindelijk vaak niet bij de juiste persoon uit. Terwijl er wel enorme nieuwshonger is!!! Een Maarten Keulemans van de Volkskrant moest ineens voorpagina's vullen, zo vertelt hij.
    Weike lessen vallen hieruit te trekken! Dat is de juiste vraag.
    https://conferentie.vvoj.org/

  • Maarten Vasbinder

    médico familiar e comunitario (huisarts), Ubon Ratchathani

    Beste Marcel,

    Bedankt voor het uitspreken van wat velen niet durven uitspreken uit angst voor repercussies. Ik wil zelfs nog verder gaan.
    "De hele Covid pandemie berust op zwendel".
    Dat zal me door de redactie van dit blad, dat trouw de overhe...idse onzin volgt, niet in dank worden afgenomen. Dat is wel eens anders geweest.

  • Caroline Kuijper

    kinderchirurg, Amsterdam

    Beste Marcel,
    Met stijgende verbazing lees ik je artikel, waaruit naar mijn mening frustratie en boosheid opstijgt.
    Verbazing omdat ik in de afgelopen maanden dacht, dat ik met mijn simpele chirurgische basiskennis, dit virus met zijn pandemie ni...et zou kunnen begrijpen. Maar nu blijkt er eigenlijk in al die jaren niets verandert in de werking van T- en B- cellen en met hun cellulaire en humorale immuniteit. En volgt ook dit virus in de mens gewoon de wetten van aanval en verdediging.
    Het is een hele geruststelling dat sommige zaken gewoon hetzelfde blijven.
    Maar wat wel raar is, is dat een hoogleraar, werkzaam in een groot buitenlands ziekenhuis, via een column op een medische website van een klein landje, zo de kennis van zijn collegae internisten probeert op te frissen.
    Bij deze heel veel succes gewenst met deze nascholing!

  • Jan Wuister

    huisarts, Den Haag

    Toch heb ik twee patiënten in mijn praktijk die het 2 x hebben doorgemaakt.
    De eerste, een vrouw van ongeveer 35 jaar tijdens de eerste golf, weliswaar niet getest, maar wel met een wel positief geteste partner die in een verzorgingshuis werkte en g...eur en smaakverlies, de tweede keer enkele maanden later, toen wel met een positieve test.
    De tweede een zwangere dame, die in ongeveer 2 maanden 2 x ziek werd met bovenste luchtwegklachten, en beide keren positief getest.
    Vreemd he?

  • Henk Stelma

    Huisarts, n.p., Ureterp

    Beste Marcel Levi,
    Deze ergernis van u maakt dat ik dagelijks overschakel naar Hilversum 4.
    Daar hoort men slechts mooie muziek.
    Misschien kunt onze collegae adviseren 'the beautifull cure' in het Nederlands vertaald: "Immuun" van Daniel Davis te ...lezen. gepubliceerd in 2018.
    Daarnaast is aan te bevelen: Zoo'nose van Davis Quammen uit 2019.
    Hopelijk helpt het.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.