Blogs & columns
Column

Bittere pillen - Marcel Levi

7 reacties

In het weer opgelaaide debat over de kwantitatieve en kwalitatieve gezondheidswinst die extreem dure geneesmiddelen opleveren en vooral de hoeveelheid geld die de solidaire – of misschien wel steeds minder solidaire – medemens daarvoor over heeft, blijft één element chronisch onderbelicht. Dat betreft de vraag waarom sommige geneesmiddelen zo exorbitant duur zijn. Dat is namelijk niet omdat het zo duur is om ze te maken; dat valt – zelfs bij ingewikkelde biologicals – nog wel mee. Wat de prijs volgens fabrikanten opdrijft, zijn de kosten om het product te ontwikkelen en de kosten van marketing. Opmerkelijk genoeg zet niemand daar vraagtekens bij.

Het vaakgehoorde verhaal dat voor elk op de markt gebracht medicament er twintig producten uitputtend zijn getest maar toch de eindstreep niet hebben gehaald, wordt door iedereen voor zoete koek geslikt, maar toont wellicht vooral de grote inefficiëntie van geneesmiddelenontwikkeling. Een slimmere aanpak bij de identificatie van veelbelovende farmaca, veel eerder stoppen bij al snel kansloos blijkende middelen, terugdringen van eindeloze bureaucratie in de farmaceutische bedrijven, en ten slotte een veel efficiënter programma om geneesmiddelen geregistreerd te krijgen, zouden de ontwikkelingskosten dramatisch kunnen terugdringen.

En waarom is eigenlijk al die marketing voor geneesmiddelen noodzakelijk? ‘Marketing is what you do when your product is no good’, zei Edward Land, uitvinder van de polaroidcamera. Geneesmiddelen die echt iets belangrijks toevoegen, hebben helemaal geen marketing nodig. Heeft u ooit een reclame gezien voor penicilline tegen longontsteking of voor levodopa tegen parkinson? Vooral voor medicamenten met marginale meerwaarde of me too-geneesmiddelen wordt volop geadverteerd, maar wie zit daar nu op te wachten?

En zelfs als ontwikkelings- en marketingkosten verdisconteerd worden, blijft de prijs van sommige geneesmiddelen exorbitant. De prijs wordt vooral bepaald door wat men ervoor denkt te kunnen vragen. Vaak worden woekerprijzen verzonnen voor medicamenten bij ziekten waar verder geen goede therapie voor is, zoals bij patiënten met melanoom of kinderen met stofwisselingsziekten. Daarbij gaat het dus om regelrechte chantage, waarbij wanhopige patiënten worden gegijzeld door geneesmiddelproducenten. Het meest actuele voorbeeld is de extreme prijs die de fabrikant van het nieuwe geneesmiddel tegen hepatitis C wenst te vragen. Het voornaamste argument voor de idioot hoge prijs lijkt te zijn dat behandeling van hepatitis C nu ook heel duur is. Deze redenering volgend zal geen enkele innovatie ooit kunnen leiden tot een goedkopere gezondheidszorg.

En wat doet de Nederlandse overheid tegen dit systeem dat onze gezondheidszorg dreigt te ontwrichten? Niks, want het vrijemarktdenken moet ook hier prevaleren. Onder druk van de discussie bij de ziekte van Pompe en Fabry heeft de minister eenmalig een prijsafspraak gemaakt met fabrikanten, en de opbrengst daarvan is totaal niet ten goede gekomen aan zorgaanbieders of premiebetalers maar regelrecht in de achterzakken van de zorgverzekeraars beland. In landen waarin de overheid zich actief bemoeit met geneesmiddelenprijzen en landelijke aanbestedingen doet, zijn de kosten van dure geneesmiddelen vele malen lager. Waarom sluit Nederland zich daarbij niet aan?

In plaats van de onrechtvaardige discussie te voeren over het rantsoeneren van dure zorg voor patiënten in nood zouden we eerst eens moeten kijken waaróm die zorg dan zo duur is. Het bij onze regeerders zo populaire marktdenken maakt ook farmaceutische zorg onnodig kostbaar. Op de geneesmiddelenmarkt is onze euro minder dan een gulden waard.

Marcel Levi is internist en bestuursvoorzitter van het AMC

  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W.J. Duits

    Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland

    Het is een van de consequenties van de vrije markt, wanneer een producent een schaars middel op de markt brengt dan kun je daar een hoge prijs voor vragen. Zodra er meer aanbieders komen, dan daalt de prijs. Ik heb nog geen bedrijf gezien dat niet aa...n winst maximering doet, dat doet de farmaceutische industrie dus ook. Als de door de Universiteit ontwikkelde medicatie in productie komt, dan is dat een andere kwestie, hier kunnen wel afspraken worden gemaakt. Er kan een producent worden uitgezocht die het medicijn het goedkoopste produceert, niet in licentie maar als opdrachtgever. De eventuele winst vloeit dan ook terug naar de universiteit. De overheid kan dit faciliteren of zelfs de rol van opdrachtgever overnemen, op die wijze is er een directe controle op de prijs.
    Dat betekent wel directe overheidsbemoeienis en geen vrije markt.

  • Margarita Tukker

    Student Geneeskunde en lid van Universities , UTRECHT Nederland

    Het lijkt erop alsof Nederland langzaamaan wakker wordt: eerst een uitzending over de hoge prijs van de gezondheidszorg door EenVandaag op 16 augustus, waarin Marcel Levi de enige is die de absurd hoge medicijnkosten noemt, en nu deze column.
    Graag ...zou ik Marcel Levi willen aanspreken op zijn verantwoordelijkheid als bestuurder binnen een universitair ziekenhuis, want ik denk dat daar één van de oplossingen voor dit probleem ligt. Tegen Big Pharma is moeilijk op te boksen, maar laten we niet vergeten dat universiteiten ook een grote rol kunnen spelen in het verbeteren van de toegang tot medicijnen. Ongeveer 25% van alle medicijnen wordt ontdekt aan universiteiten, die hier vervolgens een patent op krijgen. Universiteiten verkopen dit patent vervolgens aan de industrie (licenseren). En juist hier ligt een oplossing: de manier waarop universiteiten omgaan met hun patenten en onder welke voorwaarden ze deze licenseren kan veel invloed hebben op de uiteindelijke toegankelijkheid tot geneesmiddelen. Het maatschappelijk verantwoord licenseren wordt ook wel Socially Responsible Licensing genoemd (SRL). Helaas ligt Nederland op dit gebied ver achter. Zo staat, in tegenstelling tot veel andere grote onderzoeksinstellingen in het buitenland (zoals Harvard Medical School en University College London), op de websites van de UMC's en de universiteiten in Nederland niets vermeld over hun beleid omtrent verantwoord licenseren van patenten. Ik hoop dat dit ook binnen Nederland snel opgepakt wordt en dat wij patiënten nooit medicijnen hoeven te ontzeggen, puur omdat ze te duur geprijsd zijn.

  • H. van der Linde

    huisarts, BURGH HAAMSTEDE Nederland

    Is dit een reactie op de rake column van Marcel Levi of een los daarvan staande ontboezeming? Ik zie namelijk geen enkel verband of inhoudelijk reageren op wat Levi naar voren brengt. Dat die column ophitserig is, zou ik even willen tegenhouden.

  • F.J. Bot

    Patholoog, 'S-GRAVENHAGE Nederland

    Deze column moet op de voorpagina van het NRC. Wanneer worden politiek en kiezers nu eens wakker?

  • W. van der Pol

    ziekenhuisapotheker, Delft

    Ik heb om verschillende redenen moeite met de opinie van Marcel Levi. Het is een beetje ophitserig. Ongetwijfeld is hij de juiste man voor optredens in Een Vandaag of een live Late Night Show. Mijn statement is: het ligt toch allemaal veel genuanceer...der ! Zeker is dat marketing vaak onnodig is en onnodig duur. Een goed geneesmiddel vindt haar weg wel. Zelf slik ik al maanden Noxafil, posaconazol, een antischimmelmiddel. Kosten 600 euro per week ! Duur? Voor mij levensreddend. Jeetje ben ik dat wel waard? moet ik me nu gaan afvragen. En ik ben al met pensioen en dus niet meer productief. Het is sinds 2005 op de markt. Parallel ingekocht kost het 15% minder. Nog te duur voor mij? Mijn Qualy lijkt nu goed. Mijn leverfuncties worden scherp in de gaten gehouden. Maar welke criteria leggen de "Wijze Mannen" straks voor mij aan? Ik word er een beetje angstig van. Moet ik dan gaan demonstreren tegen de hoge medicijnkosten, (overigens maar een deel van de totale zorgkosten) met een eigen spandoek: " Help Edith, help mij. Sorry voor mijn infectie (???????)

  • H. van der Linde

    huisarts, BURGH HAAMSTEDE Nederland

    De geneesmiddelenmarkt is in het geheel geen markt vanwege reclameverbod, patentbeschermde monopolie en gebrek aan concurrerende prijzen. Het belangrijkste kenmerk van een markt is dat kopers het product zelf kiezen, betalen en gebruiken. Op de zoge...naamde markt van geneesmiddelen geldt: 1) degene die het produkt gebruikt, kiest het niet , 2) degene die het produkt kiest, betaalt het niet en 3) degene die het product betaalt, gebruikt het niet. Politici die het vrije-markt-denken toepassen op de geneesmiddelenmarkt zijn daarom mede debet aan de onnodig hoge kosten van farmacotherapie.
    Het ontwikkelen en op de markt brengen van een geneesmiddel zou 1 miljard dollar kosten. Dat bedrag duikt telkens weer op. Onafhankelijke publicisten houden het op maximaal enkele honderden miljoenen dollars. Tegenover dat bedrag staan omzetten van enkele miljarden dollars per jaar per geneesmiddel. De eenmalige kosten in de orde van enkele honderden miljoenen dollars vormen natuurlijk geen argument voor hoge geneesmiddelenprijzen tegenover een jaarlijks terugkerende omzet van enkele miljarden dollars.
    Het feit dat alle bedrijven een veelvoud van het bedrag voor research en development uitgeven aan marketing bewijst echter nog veel duidelijker dat voor de exorbitante prijzen van gepatenteerde geneesmiddelen geen begin van een rechtvaardiging bestaat.
    Ik zal deze feiten morgen weer met veel verve naar voren brengen tijdens een college Farmamarketing aan de VU.

  • Th.p.Looi

    huisarts n.p, Amsterdam

    De prijs van een product of dienst wordt op de markt bepaald,de verkoper kijkt wat hij ervoor kan vragen en de koper beslist of hij dat bedrag wil betalen. Daarnaast kent de markt verstorende invloeden,een monopolie bijvoorbeeld of overheidsinvloeden...,zoals subsidie of een maximumprijs.
    Kennelijk kan de fabrikant dergelijke bedragen vragen,want de koper koopt toch wel; hetzelfde geldt trouwens voor medische zorg die ik van het AMC afneem.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.