Blogs & columns
Column

Beter zicht

14 reacties

Bent u ook zo trots op het feit dat u zo trots mag zijn omdat iedereen zo trots is op u? Vind ik wel iets om trots op te zijn. Ja, ik hou op.

Covid-19 is ook een por in de zij van een slapende reus, die zich dan halfwakker omdraait zodat je ineens zicht krijgt op toestanden die je nooit vermoedde of besefte. Ik lees dat men in Duitsland 20 duizend ic-bedden ter beschikking heeft. Dat is één bed op elke 8 duizend inwoners. In Nederland is dat één bed op 17 duizend inwoners. Ik geloof dat ik wel weet hoe dat zit. In Duitsland wordt veel op de ic gestorven, iets wat we in ons land nu juist zo graag vermijden. En er wordt daar zo vaak op de ic gestorven omdat ze palliatief niet veel durven wegens het afschuwelijke naziverleden. Ja, dat is wel heel erg wrang dat je in Duitsland zo slecht doodgaat vanwege toestanden waar de huidige stervenden niks mee te maken hebben.

Het is al herhaaldelijk gebleken dat het sterftecijfer daalt als artsen weinig doen

Er kwam nog meer in zicht. In de NRC van 31 maart vertelt collega Tanis, cardioloog in het HagaZiekenhuis, dat het aantal meldingen van patiënten met acute hartklachten met 70 procent is gedaald. Gelukkig ben ik niet ingehuurd als imagobeheerder voor het vak cardiologie, maar als ik dat was dan zou ik tegen Tanis gezegd hebben: ‘Kun je dit alsjeblieft stilhouden?’

Maar Tanis gaat verder: ‘Zoiets heb ik in mijn hele carrière nog nooit meegemaakt. Ook meer dan de helft van de spoedprocedures op de katheterisatie-/dotterafdeling is weggevallen.’

Ik zal niet de enige Nederlander zijn die nu denkt: dit wordt een ramp binnen de catastrofe die al gaande is. Ik stel mij zo voor dat al die infarcten die nu geheel ten onrechte niet behandeld worden, ertoe gaan leiden dat mensen thuis bij bosjes omvallen. Het gaat tenslotte om spoedprocedures, toch?

Maar ik hoor niks over honderden thuis stervende hartpatiënten. Ik zal vervolgens evenmin de enige zijn die denkt: als er zo veel mensen ongestraft kunnen wegblijven bij de cardioloog, wat doen die cardiologen dan eigenlijk?

Om dit plaatje nog wat verder in te kleuren: huisartsen blijken ook al een hoop minder werk te hebben omdat mensen denken: ze zal wel druk zijn met corona. In het verleden is herhaaldelijk gebleken dat het sterftecijfer daalt als artsen niets of weinig doen, bij stakingen bijvoorbeeld. Daar bestaan allerlei slimme verklaringen voor die de schuld uitdrukkelijk niet bij de artsen leggen.

Straks als we hier uit zijn, is er denkelijk niet alleen in de cardiologie een hele bult van uitgestelde ingrepen ontstaan. Ik durf wel te voorspellen dat een groot deel daarvan niet alsnog uitgevoerd gaat worden. Zou Sjoerd Repping, hoogleraar zinnige zorg, hier geen analyse op kunnen loslaten zodat we daarna verder kunnen met het verlenen van, ja, zinnige zorg?


Meer van Bert Keizer

intensive care covid-19
  • Bert Keizer

    Bert Keizer is specialist ouderengeneeskunde en filosoof. Sinds 2016 is hij werkzaam voor het Expertisecentrum Euthanasie. Hij schreef maar liefst zeventien jaar voor Medisch Contact.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Enes

    algemeen betweter, Rotterdam

    Voor mij persoonlijk gaat deze discussie niet over medische fouten (te verdelen in over -en onderbehandeling) maar over het handhaven van status quo. We gedragen ons steeds minder als academische burgers en meer als gildeleden. Het belang van de eige...n beroepsgroep prevaleert te allen tijde. Kritiek wordt gezien als negatief voor het imago dat belangrijker wordt geacht dan de werkelijke impact van eigen handelen. Dat gezegd hebbende;het zou heel interessant zijn om de grafiek te zien waarin overbehandeling van aandoening x als functie van onderbehandeling van aandoening y wordt uitgezet in een complex systeem als een ziekenhuis of een heel land.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @De Groot: Zeker, ik heb inmiddels ook een klein gepast kerkhofje onder mijn hoede. Daarom ben ik ook zo mild in mijn opvattingen en in mijn oordeel...

    En dan heb ik nog een vak waarin de natuur vaak zijn loop heeft, en ik relatief erg weinig invl...oed heb op het beloop van de ziekte en het onvermijdelijke einde.

  • Siep de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Joost Zwartenkot en Jos van Bemmel zijn een goede KNO arts en een goede huisarts. Waarschijnlijk is Jos iemand die integrale zorg verleent gedurende het grootste deel van de week. De meeste huisartsen van deze tijd werken slechts 30 uur per week en p...atiënten wachten niet meer totdat hun huisarts er pas over vier dagen weer is en zij pas op het spreekuur , na triage, terecht kunnen over een week omdat het spreekuur is volgelopen. Gelukkig zijn er zoals Jos nog huisartsen waar de patiënten op wachten.
    De taal van Bonte is zoals gewoonlijk hard en schokkend. Dat liegt er niet om. Een andere kijk op onze Oosterburen.
    Als dokters staken, zijn er meer doden dat is inderdaad voldoende gebleken en klachten gaan vanzelf over. Dokters zijn geen dokters meer als ze niets doen en afwachten. Een voorbeeld is het onjuist voorschrijven van antibiotica met resistentie tot gevolg. Psychofarmaca worden gegeven zonder tijd te nemen voor een gesprek.
    Als ik over het kerkhof loop van mijn overleden patiënten zie ik waar ik gefaald heb en mij nog steeds schuldig voel. Bonte, let op: ook u hebt als neuroloog uw eigen kerkhof. Wie de schoen past trekke hem aan. Joost Zwartenkot, ook u neemt verkeerde beslissingen. En kan weer terug verwijzen naar de door u vermaledijde huisarts.

  • Jos van Bemmel

    huisarts, Hoogland

    Beste Bert,

    In 2016 heb ik een sabbatical van drie maanden gehouden. Bij terugkomst waren er precies nul patienten uit mijn praktijk overleden. Mijn beide collegae hadden elk van vijf patienten afscheid moeten nemen. Mijn afwezigheid had levens ge...spaard. Echter, na een paar weken werkhervatting was het aantal doden weer gelijkgetrokken. Achteraf heb ik het idee dat een aantal patienten gewacht heeft met doodgaan tot de oude, vertrouwde dokter weer terug was zoals opa's en oma's wachten tot het verwachte ( achter) kleinkind geboren is. Deze gedachte was louterend. Groet Jos

  • Siep d Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Ik ben blij dat Bert Keizer zijn nek durft uit te steken.
    In de vakliteratuur is het bekend dat als artsen steken het dodencijfer omlaag gaat. Bij de Inspectie voor de Gezondheid en Jeugd komen jaarlijks 8000 klachten wegens onjuiste behandeling bin...nen, die zullen nu ook veel minder zijn omdat in ziekenhuizen personeel die geen intensieve zorg levert, nu duimen draait omdat poliklinieken op een laag pitje draaien.
    Vooral in de psychiatrie zijn de iatrogene gevolgen groot. Jaarlijks overlijden in de gehele wereld 500.000 mensen aan het voorschrijven van psychofarmaca. We kennen allemaal de verhalen van het afzetten van het gezonde been, het uitpellen van het gezonde oog enz. In de,psychiatrie worden suïcidale patiënten gemist, met een afschuwelijke dood tot gevolg. Als ik mijn oor te luister leg en vertel over fouten die bij mijzelf gemaakt zijn door dokters hoor ik veel tragische verhalen van anderen die eveneens het slachtoffer zijn van mal praxis.
    Siep de Groot, huisarts niet praktiserend, Eelderwolde

  • Hubert Oostenbroek

    orthopedisch chirurg, Wassenaar

    Toch wel jammer dat er zo stellig geponeerd wordt dat we (artsen) over diagnosticeren en over behandelen. Is daar niet al jaren een heel circus mee gaande om dat uit te zoeken en te verbeteren? Goed voorbeeld vanuit mijn achtergrond: artroscopie van... de knie wordt veel minder uitgevoerd. Dat is een geleidelijk proces, vraagt (controversieel) onderzoek, dus tijd. Aan de andere kant: waarom gaan we altijd maar van dat negatieve zelfbeeld uit? Net zoiets als praktijk variatie. We hebben het nooit over onder diagnosticeren en onder behandelen.
    Het feit dat we met wachtlijsten/wachttijden te maken hebben moet toch wel illustreren dat productie prikkel geen 1-dimensionale parameter is. Er spelen zo veel zaken. Waarom aannemen dat we gedreven worden door financiële prikkels? De meesten van ons worden daar niet door gedreven, maar wel aangespoord en verantwoordelijk voor gemaakt door de financiële afdelingen van instellingen: goed registreren, anders lopen we omzet mis! Zo cynisch om het telkens maar over dat soort zaken te hebben, en ja, er zijn vast voorbeelden te noemen waar financiële prikkels wel een rol spelen, maar de zwijgende meerderheid die zich alleen focust op goede patiënten zorg wordt niet gehoord. Ik snap gewoon niet dat er zo veel podium is voor dit soort negatieve aannames zonder goede onderbouwing.

  • Kooistra

    Specialist Ouderengeneeskunde, Almere

    Over- en onderbehandeling zijn er altijd wel aan te wijzen, ook nog eens afhankelijk van je medisch wereldbeeld. En echt niet alleen in het ziekenhuis. De wondbehandeling in onze verpleeghuizen is ook een heel circus met voortdurend nieuwe middelen e...n deskundigen, ik houd het bij 1 voorbeeld. Ook wordt er veel vergaderd waarbij de dokter altijd maar weer belangrijk wordt geacht, nu doen we dat helemaal niet, al denk ik niet dat de sterfte daardoor afneemt.

    Wat de cardiologie betreft:

    1) de overbehandeling valt weg
    2) er is ws wel degelijk “verborgen” sterfte in de huisartspraktijk, denk alleen al aan de presentatie van pijn op de borst en benauwdheid met snelle achteruitgang die als ws Covid wordt uitgeboekt
    3) mensen bagatelliseren of gaan uit angst niet naar het ziekenhuis. Een deel zullen we terugzien als oude onopgemerkte infarcten op het ecg.

  • Enes

    algemeen betweter, Rotterdam

    Collega van Rees,

    Begrijp ik het goed dat uw hypothese is dat de werkelijke incidentie van AMI niet kan zijn afgenomen tijdens de lockdown en dat daarom de NVVC de huisartsen erop moet wijzen de patienten wel naar het ziekenhuis te verwijzen bij v...emoeden AMI? Overigens lijkt een bepaalde mate van onderdiagnose van AMIs wel waarschijnlijk aangezien er minder diagnostiek is verricht. Zou covid echt geen invloed hebben op CVDs zoals AMI?

  • Hans van Rees

    Cardioloog, Arnhem

    Het is inderdaad bekend dat het sterftecijfer daalt als artsen weinig doen, maar met het voorbeeld dat u aanhaalt slaat u de plank mis. Collega Tanis merkt op dat de helft van de spoedprocedures wegvalt op de katheterisatieafdeling. Een acuut infarct... zoals u weet ontstaat door een plaqueruptuur/erosie met acute occlusie van een coronairarterie. Hier heeft een cardioloog uiteraard geen controle over. De incidentie zal niet veranderen door acute cardiologische zorg en ook COVID-19 zal dit waarschijnlijk niet veranderen. Het gevolg is dan ook dat naar alle waarschijnlijkheid veel patiënten thuis een myocardinfarct doormaken. U schrijft dat u niets hoort over "mensen die thuis bij bosjes omvallen". Dit komt, zoals u als arts zou moeten weten, dat niet iedereen direct overlijdt aan een acuut myocardinfarct. Een deel wel (nu al is bekend dat er sprake is van oversterfte niet alleen veroorzaak door COVID-19), maar een deel ook niet. Deze groep heeft een grote kans om op de lange termijn problemen te ondervinden (denk aan aritmieen en hartfalen), dus dit zien we inderdaad nu nog niet terug. In de kliniek merken we dit ook en zien we helaas meer late presentaties van infarcten waarbij een PCI niet zinvol meer is. Dit bleek ook uit een studie uit Hong Kong: https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCOUTCOMES.120.006631
    Vandaar ook de oproep van de NVvC om patiënten en huisartsen hier op te wijzen. Dus uw boodschap is duidelijk, maar helaas gebruikt u het verkeerde voorbeeld.

  • Joost

    Kno, Hilversum

    Interessante column en ben het er mee eens dat niet elke klacht een verwijzing of diagnostiek rechtvaardigt, maar een deel ligt ook bij de opvoeding en bespreking van de klacht in de eerste lijn. Omdat de patiënt de huisarts niet meer als professiona...l respecteert en pas tevreden is met een eindoordeel van een specialist (what’s in a name). Toch zijn er voldoende sluimerende kwalen die lichamelijk lijden geven en daarmee gepaard gaan ziekteverzuim. Of de kosten daarvan in balans zijn met overmatige verwijzing of diagnostiek? Wie zal het zeggen.

  • Enes

    algemeen betweter, Rotterdam

    Overdiagnostiek en overbehandeling worden blootgelegd en niemand heeft het over de gigantische kostenbesparing van afgelopen weken. Weinig reflectie op de zorg die een industrieel complex is geworden a la olieproductie. Een afbouw van de productie ku...nnen we ons niet permiteren. Straks weer het oude liedje: op zoek naar ziektes die er niet zijn en behandelen van risicoprofielen.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    @Van Veen: Idem voor de neurologie.

    Het is blijkbaar nogal pijnlijk voor onze ego's om te erkennen dat onze spreekuren nu eenmaal gevuld zijn met erg veel "klein leed" en soms ook regelrechte flauwekul. Maar omdat we ons blind staren op het gegev...en dat we elke klacht "serieus moeten nemen" worden al deze probleempjes als potentieel ernstige aandoeningen beschouwd.

    En een zeker deel hiervan pompen we ook nog rond in ons zorgsysteem in de vorm van de soms groteske vormen aannemende consulentenziekte, vooral in de academische ziekenhuizen en de grote perifere ziekenhuizen, om vooral toch ook maar niets te missen. Terwijl de consultvrager donders goed weet dat het een kulconsult is. En de jonge generaties worden opgevoed met het idee dat dit de normaalste zaak van de wereld is. Soms verwoordt als "tweesporenbeleid", of "gewoon, voor de zekerheid".

    Ik zou hopen dat dit een "harde reset" van het systeem is, maar ik vrees dat alles straks weer gewoon bij het oude blijft.

  • Els van Veen

    huisarts, Dalfsen

    Wat een goede column!
    Ja, huisartsen hebben het een stuk minder druk. En ik geloof niet heel veel van 'een stuwmeer' aan uitgestelde zorg. Om de simpele reden dat heel veel klachten en kwalen vanzelf over gaan.

  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    "Ik lees dat men in Duitsland 20 duizend ic-bedden ter beschikking heeft. Dat is één bed op elke 8 duizend inwoners. In Nederland is dat één bed op 17 duizend inwoners. Ik geloof dat ik wel weet hoe dat zit. In Duitsland wordt veel op de ic gestorven..., iets wat we in ons land nu juist zo graag vermijden. En er wordt daar zo vaak op de ic gestorven omdat ze palliatief niet veel durven wegens het afschuwelijke naziverleden. Ja, dat is wel heel erg wrang dat je in Duitsland zo slecht doodgaat vanwege toestanden waar de huidige stervenden niks mee te maken hebben."

    Been there, done that. De spijker op zijn kop.

    Je moet er gewerkt hebben om te zien wat voor een mensonterende situaties er regelmatig ontstaan op de Duitse IC's met de behandeling van dementerende krakkemikken met rammelende kleppen, schrompelnieren en ingezakte werveltjes, die niet weten wat hen gebeurd als ze vastgeknoopt worden op de IC of op de stroke-unit. Er bestaat geen gruwelijker manier van overlijden dan op een Duitse IC. Het martelen van oude, zieke en verwarde mensen, om elke associatie met het Nazidom te vermijden. Oh, ironie.

    En als je het in het hoofd haalt om deze mensen met de familie mee naar huis te laten gaan om daar waardig en rustig te sterven, zoals ik dat meermaals heb gedaan, moet je je de volgende dag verantwoorden bij de Chef-arzt en/of het management, want dat "kost het ziekenhuis heel veel geld." Een goede reden om er nooit meer te willen werken.

    Dan liever wat minder IC-bedden en dokters die goed nadenken of een opname op de IC nu wel zo heel erg zinvol is.

    Meneer Duits, bedrijfsarts, leest u even mee? Het is niet alles goud wat er blinkt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.