Blogs & columns
Column

Be PrEP-ared

Liefdeloze seks beschadigt je lijf

16 reacties

Zij en ik waren piepjong. We zetten behoedzaam stapjes in een allereerste liefdesrelatie. Na een film zaten we in een Antwerps bruin café gezellig verliefd te zijn. Alles was fonkelnieuw, de wereld lag aan onze voeten. Mijn lief wees me gniffelend op een tafeltje naast ons. Daar zaten twee jongens, even jong en even verliefd. Onze blikken kruisten, we glimlachten medeplichtig. Homo of hetero: dat maakte niet uit. Love is all you need.

Een decennium later trof een wrede ziekte de homogemeenschap, hiv-aids. Het lot bracht ons samen. Ik ontdekte een mij vreemde wereld, waar homo’s seksten met grote aantallen andere homo’s. Anoniem seksen was sport, losgekoppeld van intimiteit en liefde. Ik matig me geen moreel oordeel aan over volwassenen. Maar in een dergelijke mêlee spreiden seksueel overdraagbare aandoeningen als een bosbrand. Leden van wat in het jargon een ‘kerngroep’ wordt genoemd, worden snel geïnfecteerd en geven de infectie snel door. Via een ‘bruggroep’, personen die occasioneel seks hebben met een lid van de ‘kerngroep’, wordt de infectie gezaaid in de algemene bevolking. Anoniem seksen is nooit onschuldig en beschadigt steeds de eigen gezondheid en die van anderen.

Maar agressief activisme eiste het recht op anonieme seks op. Officiële instanties als UNAIDS liepen mee met publiekscampagnes die lak hadden aan enig bewijs. Miljoenen zijn verspild, talloos veel mensen geïnfecteerd door dit schuldig verzuim. Halverwege de jaren tachtig was ik er al achter dat de sleutel tot soa-bestrijding ligt in het doen dalen van snelle partnerwissel. Soa spreiden in trio’s: je krijgt het van de een en geeft het door aan de ander. Geen trio’s, geen spreiding. Seriële monogamie is oké, met meerdere tegelijkertijd seksen is dat niet. De boodschap is simpel: mijd penetratieseks, tenzij met je lief. Campagnes die de nadruk legden op het verminderen van het aantal partners (en desnoods condoomgebruik) werkten. De talrijke publiekscampagnes met condooms als enige profylaxe (het condoomgeloof) hadden nut voor wie er zijn broodwinning in vond. Meer nut is nooit ergens bewezen. Enig nut is nooit zelfs maar waarschijnlijk geweest. Condooms moeten consistent worden gebruikt en ook bij consistent gebruik zijn ze lang niet zo veilig als voorgesteld.

In de preventie van hiv-infectie is er nu een innovatie: PrEP (Pre-Exposure Profylaxe). PrEP is een pil die dient om infectie door hiv te voorkomen. Voor discordante koppels (koppels waarvan één partner hiv-seropositief is) kan het een belangrijke hulp zijn. De gebruikte retoriek van activistische bewegingen doet echter weer denken aan het condoomgeloof. De minachting voor het bestaande bewijs is stuitend. De Cochrane-review toont dat PrEP de kans op infectie halveert – dat is de moeite waard, maar staat heel ver van de industrieel gesponsorde boodschap dat PrEP zowat alle infectie kan voorkomen. Risicocompensatie betekent dat mensen hun gedrag aanpassen aan het vermoede risico. PrEP riskeert seksen in darkrooms en neuksauna’s te bevorderen omdat mannen zich beschermd wanen. Zij dwalen. Aan het einde van de rit zijn er dan meer hiv-infecties en veel meer andere soa, zoals syfilis.

Met of zonder PrEP, liefdeloze seks beschadigt je lijf, dat van je geliefden, je ziel. Homo, hetero: dat maakt niet uit. What you need is love: een goed lief.

<b>Deze column in tiidschriftopmaak (PDF)</b>
Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Cor Blom, beleidsmedewerker en Hanna Bos, arts MenG IZB; Soa Aids Nederland.

    , Hannelo

    In Nederland zijn we relatief succesvol in het bestrijden van hiv en andere soa’s door pragmatisch effectieve interventies in te zetten die aansluiten op de leefwereld van de doelgroepen.
    Van epidemiologen mag worden verwacht dat zij zich naast gedra...g ook focussen op de transmissiekans en de duur van de infectieuze fase. Het gedrag dat de heer Bonneux beschrijft is niet voorbehouden aan mannen die seks hebben met mannen (msm). Heteroseksuele paren (swingers) zoeken elkaar op om met andere paren seks te hebben. Binnen het seksuele netwerk van msm is er sprake van een verhoogde aanwezigheid van hiv en andere soa’s én een hogere transmissiekans door bijv. anaal contact. Met eenzelfde gedrag als van swingers lopen zij daardoor een hoger risico op hiv of een andere soa.
    Internationaal is de consensus dat alleen een combinatie van strategieën tot het beste resultaat zal leiden: voorlichting, condoompromotie, vaccinatie, infecties voorkomen na blootstelling (PEP tegen hiv), vroegtijdig vinden infecties (actief testbeleid) en door behandeling (onderdrukking van de viral load) transmissie voorkomen. PrEP, het voorkomen van hiv door het slikken van hiv medicatie, is een aanvullend preventie instrument dat we in Nederland nodig hebben om het jaarlijks aantal van 1.000 nieuwe hivinfecties terug te dringen.
    Een levenslang perfect gebruik van condooms onder alle omstandigheden is niet voor iedereen haalbaar. De monogame relatie blijkt in de praktijk niet altijd een veilige vluchtheuvel – ook niet voor heteroseksuelen.
    PrEP is niet voor levenslang gebruik maar voor periodes waarin mensen een verhoogd risico lopen op hiv. Tijdens contact met PrEP gebruikers heeft de soabestrijder de kans met hen het gesprek aan te gaan over hun seksuele gezondheid, naast het testen en zo nodig aanbieden van behandeling. Dat blijkt effectiever dan over seksueel gedrag te oordelen. Tenslotte: je gunt (net zoals de heer Bonneux) iedereen een liefdevol seksleven.

  • L. Witkamp

    Bijzonder Hoogleraar TeleMedicine , AMSTERDAM Nederland

    Dank collega Fortuijn. Inderdaad lijkt de discussie de boodschap te overschaduwen, die Centers for Diseas Control and Prevention als volgt formuleert (http://www.cdc.gov/hiv/risk/prep/): “When taken consistently, PrEP has been shown to reduce the r...isk of HIV infection in people who are at high risk by up to 92%. PrEP is much less effective if it is not taken consistently. PrEP is a powerful HIV prevention tool and can be combined with condoms and other prevention methods to provide even greater protection than when used alone. But people who use PrEP must commit to taking the drug every day and seeing their health care provider for follow-up every 3 months. Aan ons artsen om dit op een veilige manier aan onze patiënten over te brengen. ?

  • Jedidja Fortuijn

    AIOS psychiatrie, Haarlem

    Ik blijf wel in verwarring achter, misschien doordat ik statistische termen verwar, maar een vermindering van het risico op HIV met de helft zoals Bonneux zegt, is toch een stuk minder hoopgevend dan een vermindering van 92%, zoals collega Witkamp ci...teert. De crux zit waarschijnlijk in de manier waarop PREP wordt toegepast, wat ik op zich wel wist te destilleren uit de primaire blog van Bonneux.
    Over liefdevolle seks heb ik trouwens wel een mening, mocht iemand daar nog interesse in hebben ;)

  • H.J. Oostenbroek

    orthopeed, WASSENAAR Nederland

    Wat jammer dat de discussie tussen Bonneux en Witkamp vervalt in een kinderachtige semantiek en vliegen afvangen. Onwaardig. De boodschap is zoals je die wil lezen. Wat ik lees uit het verhaal van Bonneux: de veiligste manier van vrijen is monogamie.... Als je je daar niet toe wil beperken, kan PREP het risico op HIV reduceren, maar niet nihileren. Het voorkomt andere SOA's helemaal niet. PREP is dus, zoals altijd in de zorg, een hulpmiddel, geen panacee. Om SOA's te voorkomen moet je vooral mentaal bereid zijn er iets aan te doen. Er zijn allerlei methodes om dat te bewerkstelligen. Als je niet bereid bent die middelen te hanteren, kan ik maar 1 conclusie trekken: hetero of homo, dat zijn dan apert asociale creaturen. Als we het zo eens bekijken en benaderen, misschien wil dat wel helpen? Dat gezeur om zelf te kunnen beslissen, dat bestaat niet: in deze wereld zijn we totaal van elkaar afhankelijk in ons dagelijks leven, de daden van anderen beïnvloeden je eigen leven. Het individualisme is daarmee een antisociale en destructieve gedachte en levenshouding. Het is onmogelijk op deze wereld. De HIV problematiek illustreert dat maar al te duidelijk.

  • L. Witkamp

    Bijzonder Hoogleraar TeleMedicine , AMSTERDAM Nederland

    Bonneux – arts - zegt dat ik tussen hem en de Orlando moorden een overeenkomst zie. En vervolgens beschrijft hij in zijn antwoord de Orlando killer. Hij lijkt te suggereren dat ik een overeenkomst zie tussen hem en de Orlando killer. Dit lijkt mij e...en staaltje Trumpiaanse retoriek. Ik stel juist dat het hier een geheel ander kaliber betreft maar dat er wel een overeenkomst is: het opleggen van je eigen moraal op anderen. Vervolgens draait hij het om: ik ben Trump die slachtoffers misbruikt, namelijk moslims en … mensen met een kritische stem. Bonneux is slachtoffer! Dat is nooit mijn bedoeling geweest, dokter Bonneux. Het spijt mij. In mijn opinie zijn de échte slachtoffers homo’s en hetero’s die straks alleen nog maar liefdevolle seks mogen hebben, met alle risico’s van dien.
    Zijn volgende Trumpiaanse verwijt is dat ik geen respect toon voor de feiten. Hetzelfde Cochrane review dat Bonneux – epidemioloog - citeert concludeert echter: “Finding from this review suggests that pre-exposure prophylaxis with TDF alone or TDF-FTC reduces the risk of acquiring HIV in high-risk individuals including people in serodiscordant relationships, men who have sex with men and other high risk men and women.” En de WHO concludeert: The efficacy of oral PrEP has been shown in four randomized control trials and is high when the drug is used as directed. The efficacy of gel has been shown in one trial and is moderate. Making these drugs available for safe, effective prevention outside the clinical trial setting is the current challenge. As of September 2015, WHO recommends that people at substantial risk of HIV infection should be offered PrEP as an additional prevention choice, as part of comprehensive prevention.”

  • Jedidja Fortuijn

    AIOS psychiatrie, Haarlem

    Er zijn mensen die seks hebben los van liefde, er zijn mensen die dat niet willen. Tot zover het moralisme. Bonneux' uitsmijter overschaduwt helaas een belangrijke waarschuwing: vestig je hoop niet op PREP als dat gepaard gaat met seks met meerdere p...artners tegelijk.
    De heftige reacties daarop geven mij het gevoel dat er mensen zijn die die boodschap niet willen horen. Is dat niet net zo moralistisch?

  • J.W.K. van den Berg

    Longarts, Zwolle Nederland

    Goede blog! In tegenstelling tot collega Witkamp vind ik dit niet moralistisch. Het is meer een plicht om je tegen ongezond gedrag uit te spreken. Wij zijn dat echter niet meer gewoon vanwege doorgeschoten individualisering, autonomie van (toekomstig...e) patiënten. Zo wordt -als voorbeeld- nota bene door de overheid roken niet als een te voorkomen verslavingsziekte met vaak dodelijke afloop gezien, maar als een vrije keuze van een individu. Hiermee vel ik geen moreel oordeel over rokers maar wel over die overheid.

  • C.J. van Gestel

    psychiater, LAREN NH Nederland

    Graag voeg ik nog toe dat de opvatting die Bonneux laat doorschemeren over liefdevolle seks, er een is van lang geleden en / of teveel geïnspireerd op sprookjes (en het verzamelde werk van de Disney studios). Ik denk dat er keur van emoties met seks ...gepaard gaan, of deze nu binnen of buiten een partner-relatie plaatsvindt. Daar zit het moralisme en gaat de redenering van Bonneux ernstig scheef.

  • R.E. Dekens

    Psychiater, 's-Gravenhage Nederland

    Ik voeg toe: " Ook een gezonde geest in een ziek lichaam"
    Hoewel dat weer wat indruist tegen de eenheid lichaam en geest.
    Realiteit blijft dat liefdeloze en lustsex over de hele wereld plaatsvindt.
    En is niet gebonden aan seksuele voorkeur.
    Gezond g...edrag houdt in dat je jezelf en anderen tegen nadelen en schade beschermd en dat alles wel proportioneel.
    Bonneux is niet van deze tijd met zijn opstelling.
    Oordelen en veroordelen is niet zo handig.

  • R.E. Dekens

    Psychiater, 's-Gravenhage Nederland

    Ik voeg toe: " Ook een gezonde geest in een ziek lichaam"
    Hoewel dat weer wat indruist tegen de eenheid lichaam en geest.
    Realiteit blijft dat liefdeloze en lustsex over de hele wereld plaatsvindt.
    En is niet gebonden aan seksuele voorkeur.
    Gezond g...edrag houdt in dat je jezelf en anderen tegen nadelen en schade beschermd en dat alles wel proportioneel.
    Bonneux is niet van deze tijd met zijn opstelling.
    Oordelen en veroordelen is niet zo handig.

  • R.E. Dekens

    Psychiater, 's-Gravenhage Nederland

    Ik voeg toe: " Ook een gezonde geest in een ziek lichaam"
    Hoewel dat weer wat indruist tegen de eenheid lichaam en geest.
    Realiteit blijft dat liefdeloze en lustsex over de hele wereld plaatsvindt.
    En is niet gebonden aan seksuele voorkeur.
    Gezond g...edrag houdt in dat je jezelf en anderen tegen nadelen en schade beschermd en dat alles wel proportioneel.
    Bonneux is niet van deze tijd met zijn opstelling.
    Oordelen en veroordelen is niet zo handig.

  • F.B. van Heest

    huisarts, ODOORNERVEEN Nederland

    Als epidemioloog laat Luc Bonneux zien waar het bij de verspreiding van ziekten in dit geval SOA's om gaat. Als er geen rokers waren was er veel minder longkanker, als er geen losse sex om de sex waren er veel minder SOA's. Vervolgens wordt dan de vr...aag of het seksuele gedrag van een deel van de bevolking de norm moet stellen voor de rest. En of daarbij de misvattingen en de reclame over die misvattingen niet aan de kaak gesteld moeten worden. Als iemand met een weer schiet en doden veroorzaakt moet hij opgepakt worden. Als iemand een dodelijke ziekte bij zich draagt en deze verspreid moet dat aangepakt worden. Gezond verstand in een gezond lichaam.

  • L. Witkamp

    Bijzonder Hoogleraar TeleMedicine , AMSTERDAM Nederland

    Post scriptum op mijn eerdere reactie


    Het is een zaak van de arts – en overheid - om ongezond gedrag aan de kaak te stellen. Roken is daarvan een goed voorbeeld. Als arts mogen wij de longkanker patient niet moreel veroordelen, door bijvoorbeeld te... zeggen dat het zijn eigen schuld is. Wel moeten wij ons weren tegen een overheid die zich laks opstelt tegen roken. Roken is immers geen eigen keuze, maar een meestal in de puberteit door de industrie opgelegde verslaving.
    Hetzelfde geldt voor onverantwoord seksueel gedraag waarbij anderen in gevaar worden gebracht. De arts en overheid zal er alles aan moeten doen om dit te voorkomen, Een voorbeeld is door ABC campagne: Abstinence, Be faithful and Condoms (lees hier: PrEP). Bonneux propageert A en B en ageert tegen C.
    Hij propageert niet zozeer maatregelen als A en B maar legt zijn irrationele moraal van “liefdevolle seks” op. Maar pas op: liefde maakt blind. Een jong verliefd stel zal elkaar na twee dagen vertrouwen, en elkaar dan onbeschermd benaderen. Om vervolgens deze relatie vol liefdevolle seks na een maand te verbreken. Dit heeft meer risico in zich dan een verstandelijke benadering van het stel dat geniet van seks, dat ogen heeft voor de risico’s en PrEP gebruikt als dat in hun ogen op z’n plaats is.
    Het is de taak van de arts en overheid om hierover objectieve informatie te geven, gespeend van een moreel oordeel hoe seks bedreven moet worden.

  • Bonneux

    arts-epidemioloog

    Witkamp, een hoogleraar, ziet tussen mij en de Orlando moorden een overeenkomst. Er is wel wat keuze: enkel de afgelopen maand waren er in de USA 36 mass shootings met 32 doden en 135 gewonden, Orlando niet meegerekend (bron: gunviolencearchive.org).... De Orlando Killer was een US homegrown labiele en aggressieve psychopaat, die zich de vuurkracht van een klein legerbataljon kon aanschaffen. De overeenkomst tussen Witkamp en presidentskandidaat Donald Trump zijn duidelijker. Witkamp en Trump misbruiken de slachtoffers voor een onverdraagzaam discours, de ene om moslims te marginaliseren, de andere om een kritische stem te muilkorven. Witkamp toont daarbij evenveel respect voor de feiten als Donald Trump. Ik knip en plak uit de Cochrane review: “Overall results from the four trials that compared TDF-FTC (=PrEP) versus placebo showed a reduction in the risk of acquiring HIV infection (RR 0.49; 95% CI 0.28 to 0.85; 8918 participants).”

    Ik weet niet over welke wereld de collega's psychiaters het hebben (een imaginair freudiaanse?), maar in de reële Europese heteroseksuele bevolking spreidt hiv-aids niet door seriële monogamie. De motor van de hiv-aids (of syfilis) epidemie in de homoseksuele bevolking was en is promiscue penetratieseks. De lichtzinnige ontkenning hiervan heeft een heel groot veelvoud aan slachtoffers veroorzaakt in de homo-gemeenschap dan de Orlando Killer.

  • R.E. Dekens

    Psychiater, 's-Gravenhage Nederland

    Ik heb aan het commentaar van Witkamp maar een ding toe te voegen en dat is dat de column wel degelijk moralistisch is en bovendien riekt naar Vaticaan en consorten.


  • L. Witkamp

    Bijzonder Hoogleraar Telemedivcne, AMSTERDAM Nederland

    In de week van de Orlando Killing word ik geconfronteerd met de column van Luc Bonneux “Liefdeloze seks beschadigt je lijf”. Hoewel van een totaal ander kaliber zie ik een overeenkomst: het opleggen van je eigen moraal op een ander. Bonneux geeft net...jes aan dat hij niets heeft tegen homo’s. Maar met groot gemak matigt hij zich een moreel oordeel aan over liefdeloze seks, en richt hierbij zijn pijlen op de homoseksueel die het betreft. Tegen wil en dank is de toon gezet.

    Bonneux stelt dat campagnes die zich op condoomgebruik richtten, alleen degenen die eraan verdienden profiteerden. En datzelfde geldt volgens hem weer voor de industrieel gesponsorde boodschap dat PrEP zowat alle infectie voorkomt. Zijn mening staat in schril contract met de door de WHO aanbeveling voor het gebruik van PrEP voor de preventie van HIV, met een risicovermindering van transmissie van 99%. Laten wij ons als arts baseren op feiten en niet op wat wij vinden.

    De laatste alinea klinkt als een stem uit het verleden: zonder liefde geen seks. Bonneux schuift zo een hele moderne generatie aan de kant die gelukkig geleerd heeft om natuurlijk seks te hebben, daarvan geniet en daar plezier in heeft zonder last te hebben van het morele vingertje dat seks alleen mag als er liefde aan te pas komt. Mannen en vrouwen, hetero’s en homo’s, jong en oud.

    Probleem van Bonneux zou je denken. Maar zo makkelijk is het niet: als arts kan en mag je je niet een - dergelijk – moreel oordeel vormen. Je spreekt over de patiënt die morgen je spreekkamer binnenkomt en die zich door jou verworpen voelt. Dit is een arts onwaardig.

    Als arts zou ik het zeer waarderen als de KNMG als koepelorganisatie van alle artsen zich krachtig distantieert van de mening van Bonneux. En wat mij betreft, als columnist heeft hij zijn hand overspeelt: Bonnexit.


    Leonard Witkamp
    Directeur KSYOS TeleMedisch Centrum, Amstelveen.
    Bijzonder Hoogleraar Telemedicine aan het AMC, Amsterdam
    Gewezen dermatoloog

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.