Wie snijdt op zondag het vlees?

In 1993 luisterde ik met enige verbazing op een Zuid-Afrikaanse school naar de eind 2021 overleden bisschop Tutu, die toegaf dat hij tijdens een in noodweer verlopende vliegtuigvlucht, had gebeden dat er toch maar niet een zwarte vrouwelijke piloot aan de knuppel zat.

Vele jaren later een identieke verbazing toen ik vanaf een vliegtuigtrap in een Ethiopische welkomstceremonie belandde die onderdeel was van de eerste volledig door vrouwen bestuurde vlucht. Ik dacht nog: ‘Wat nu als je volledig bewust of onbewust overgeleverd bent aan vrouwen in plaats van mannen?’ Tegenwoordig een actuele vraag in een veranderende, voorheen masculiene, medische wereld. Wij hebben zelden nog een mannelijke coassistent en 60 procent van mijn aankomende kno-collega’s is vrouw.

Hoe zou zorg zijn zonder mannen? In de mij bekende bijenwereld gaat het volk rustig verder als de koningin onbevruchte eitjes legt. De geboren werksterbijen maken dan een nieuwe koningin aan, die de kerels (de darren) maar één keer nodig heeft voor een productie die 5 jaar doorgaat (overigens óók een volledige herregistratietermijn).

Twee recente publicaties gaven, deels, antwoord op mijn nieuwsgierigheid of vrouwen het beter doen? Ja hoor! Eind 2021 verscheen een studie die 1,3 miljoen chirurgische ingrepen evalueerde. Standaardingrepen die elk ziekenhuis doet. En wat beschreven de auteurs? Als je als vrouw door een man bent geopereerd heb je nadien een significant hogere kans op morbiditeit dan wanneer je als man door een man bent geopereerd. Voor mezelf: vorige week van een liesbreuk verlost. Door een man overigens. En, ik ben er nog. Maar was ik veel beter af geweest als ik voor de enige vrouwelijke chirurg had gekozen? Vrouwelijke snijders hebben minder postoperatieve morbiditeit voor beide geslachten die ze opereren. En natuurlijk las ik daarom met extra interesse de limitations and strengths aan het eind van het artikel. Doen mannelijke chirurgen dan moeilijkere ingrepen? Opereren ze meer? Nee, dit onderzoek heeft voor alle variabelen gecorrigeerd. Betrouwbaar onderzoek dus. Het enige kritiekpunt is de strikte randomisering op biologische sekse; géén aandacht voor de genderstatus en voor iedereen die rondom een ingreep ook z’n uiterste best doet. Mannen en vrouwen; ook allen met verschillende sociale, culturele en psychologische kenmerken. Want hoe fijn en geruststellend is het niet dat een dokter je opereert die je al, misschien jaren, kent (in mijn geval). Een bekend gezicht vooraf op de ok-voorbereidingsruimte doet wonderen en neemt de spanning weg. Bevestiging van de reeds opgebouwde relatie. Vele malen belangrijker dan biologische sekse meen ik en begrijpelijkerwijs konden de auteurs daarvoor niet corrigeren. Ook Kiki Lombarts beschreef dat meerdere studies laten zien dat vrouwelijke dokters beter presteren dan mannelijke dokters. Waar ze vooral voor pleit is een introductie van meer soft skills zoals een andere praktijkvoering, meer empathie en compassie van de dokter en meer aandacht voor de patiënt. En niet alleen een medisch-inhoudelijke beoordeling van de patiënt.

Doen mannen dat dan niet? Of ben ik te lang in een masculiene wereld opgeleid dat ik het niet meer zie? Geven beide artikelen niet weer dat het niet om alléén het kunstje van opereren gaat maar dat het om de gehele context gaat en dat wij mannen ons daar iets meer bewust van moeten zijn? Als we ons daar allang niet van bewust zijn… Ik zal er eens op letten na mijn recent opgedane chirurgische ervaring. Ik ben goed hersteld. Maar mijn vrouw snijdt al jaren op zondag het vlees.