Blogs & columns
Blog

Werken is gezond??

3 reacties

'Er is sterk bewijs dat werk een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid kan bevorderen, ziekte kan helpen voorkomen en een actieve rol kan spelen in herstel na ziekte of uitval.' Deze nu zeven jaar oude uitspraak is afkomstig uit de oratie van professor Carel Hulshof. Destijds was dit nog vrij nieuw en vernieuwend. 'Het hebben van goed werk verhoogt de eigenwaarde en verbetert het sociaal functioneren', betoogt Hulshof. Al lang vóór 2012 was bekend dat het niét hebben van werk juist meer kans op ziekte met zich meebrengt, een risico dat groter zou zijn dan het roken van een pakje sigaretten per dag. Niet werken zou het nieuwe roken zijn.

De uitspraak van Hulshof is tegenwoordig in de sterk versimpelde vorm ‘Werken is gezond’, artikel 1 geworden van het credo van de bedrijfsarts. Een evidencebased overtuiging die te pas maar ook te onpas wordt geventileerd. En die daarmee zijn doel voorbij dreigt te schieten. Niet alles wat als evidencebased is gepubliceerd is waar. Vaak is het maar een klein beetje waar. Of geldt het voor een kleine groep mensen. En soms is het gewoon niet waar.

Een halve eeuw geleden werd arbeid nog overwegend als ziekmakend beschouwd. Werkgevers waren kapitalistische uitbuiters die winst maakten over de ruggen van de arbeiders. Bedrijfsartsen met het hart op de goede plaats en vaak met een duidelijk linkse politieke opstelling bonden de strijd daartegen aan. Voor veel werknemers mocht dat echter niet baten. Zij verdwenen met honderdduizenden in de WAO.

Er is dus veel veranderd in pakweg vijftig jaar. Er is bewijs gekomen dat arbeid ook goed kan zijn voor de gezondheid. Maar de bestaande stroom van evidence die de andere kant op wijst is vele malen groter. Zoek maar eens in PubMed met de zoekterm occupational diseases (beroepsziekten). Die stroom houdt aan, ook na 2012, het jaar van de oratie van Hulshof. Meer dan 3500 mensen sterven jaarlijks in Nederland aan de gevolgen van beroepsmatige blootstelling. Zo gezond is werken! In mijn eerdere blog De Paradox van Penders leest u er meer over.

Enige voorzichtigheid is dus geboden alvorens een professional de woorden ‘Werken is gezond!’ in de mond neemt. Het lijkt mij misplaatst en zelfs tuchtrechtelijk laakbaar om deze uitspraak te hanteren jegens een zieke werknemer die opziet tegen werkhervatting. Die kan daar een goede reden voor hebben. Bijvoorbeeld als een ziekmakende werksituatie nog steeds niet is aangepakt.

Nog erger is het als een casemanager dit roept tegen een verzuimer. Van toeten noch blazen weten over ziekte, en dan iemand onder druk zetten om het werk te hervatten. Om zo een punt te scoren bij de werkgever. Waar taakdelegatie al niet toe kan leiden.

Pas dus op met generalisaties als het om arbeid en gezondheid gaat, want je slaat heel makkelijk de plank mis. Ik heb zelf ook leergeld betaald tijdens mijn promotieonderzoek dertig jaar geleden. Ik had de data van tienduizenden werknemers. Ik constateerde dat de oudste leeftijdscategorie, van 55 t/m 64 jaar, de minste klachten had over hun gezondheid en hun werk. Dat waren degenen die het langste hadden gewerkt. Dus lijk je van werken op den duur steeds gezonder te worden! Maar dat was maar schijn. Hier speelt het fenomeen selectie. Of, in epidemiologische termen, het healthy-worker-effect. De groep oudere werknemers is gezonder, niet door het werk, maar doordat de zwakke broeders het strijdtoneel al hebben verlaten. Dat konden ze destijds ook makkelijk, dank zij de WAO.

meer van Andre Weel

werk arbeid en gezondheid
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Adriaan Wiersma

    Bedrijfsarts-niet praktiserend, Elst (Gld.)

    Mooie relativerende blog André. Werkenden naar de werkplek (terug)dirigeren zonder aandacht voor arbeidsomstandigheden en -verhoudingen is te kort door de bocht. “Werken is gezond” is een tegeltjeswijsheid van het kaliber “als het regent in mei is a...pril voorbij”.

  • Dolf Algra

    Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    De one liner werken is gezond is een vorm van simpeldenken en overstijgt het niveau van de ‘ lucht is blauw’ ,’ het gras is groen’ en ‘ ik hou van jou’ niet. Soms waar, maar even zo vaak ook niet.

    Er blijken vijf belangrijke redenen voor werken ...te zijn, als je het navraagt.
    1. inkomen verwerven staat met dikke vette stip op een. Gewoon geld op de plank dus. Dat biedt zekerheid.
    2. Een prestatie leveren. dat gaat dus over voldoening en waardering. Die laatste ontbreekt vaak. Erg jammer
    3. Tijd structurering - er blijken weinig mensen te zijn die zonder tijdstructuur het nog gezellig met zichzelf hebben.
    4. Sociale contacten - zeer belangrijk, voor sommigen is het betaald praatjes maken met je collega’s het belangrijkste evenement van de dag
    5. Ontwikkeling, groei, vooruitgang. Vooral van belang voor de goalgetters onder de werkenden.

    Eigenlijk een soort pyramide van Maslow dus.

    Al deze zaken spelen in het welzijnsgevoel van mensen. Maar het ligt voor iedereen anders en hèt is complexe materie.

    Met simpeldenken schiet je niet veel op.

  • Anita Kaemingk

    psycholoog, docent, patiënt, blogger, Maastricht

    Mooie, belangrijke nuancering! Er bestaan veel grijstinten. In beginsel is een maatschappelijke rol van onschatbare waarde voor de gezondheid. Maar niet elk werk is gezond voor iedereen, en niet alle werkomstandigheden zijn gezond voor iedereen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.