‘Weet u wat u nog wilt als u ziek wordt?’

Bij iedereen boven de 60 jaar probeer ik het bespreekbaar te maken. Natuurlijk niet enkel en alleen afhankelijk van de kalenderleeftijd. Het is vooral de biologische leeftijd die ik laat meewegen. Maar hoe vraag je niet al te direct en overdonderend ‘wat wilt u nog?’. En voorkom je een ‘hoezo, dokter, ben ik het niet meer waard dan?’

Advance care planning. Ik ben er dol op. Bovendien weten we in de geneeskunde slechts één ding zeker. Vroeg of laat gaat het nou eenmaal mis. Hoe fijn is het dan om een concreet plan te hebben? ‘Mevrouw Pieterse heeft zeer waarschijnlijk een hartaanval? Wat verdrietig. Ik kom er meteen aan, maar de ambulance mag achterwege blijven. Ze wil niet meer gereanimeerd worden.’

Of meneer Janssen die ik op mijn spreekuur zie. Hij heeft extreme buikpijn, ziet geel en blijft braken. Ik vermoed een maligniteit. ‘Dokter, doet u alstublieft geen moeite. Ik hoef niet te weten wat het is. Ga ik er misschien dood aan? Dan heb ik een mooi leven gehad. Ik hoef niet naar het ziekenhuis voor een diagnose en/of behandeling. Zou u wel iets tegen de klachten kunnen geven?’

En soms denk je het in kannen en kruiken te hebben, maar kom je bij mevrouw Van Deursen. Ze is ruim op leeftijd. De thuiszorg belt vanwege het vermoeden op een CVA van een dag oud. Ik weet dat ze niks meer wil. Niet eens naar een ziekenhuis. Maar als ik bij haar thuis kom, wil ze toch wel. Niet voor een diagnose of behandeling wel te verstaan. Maar zo kan ze toch niet alleen thuis blijven? Daar ging iets mis in de uitleg. Tja, het gaat niet altijd perfect, die advance care planning.

Bij iedere andere patiënt die ik wel naar het ziekenhuis verwijs vanwege een fulminante pneumonie, therapieresistente cellulitis, necrotiserende wond, heupfractuur, acute decompensatio cordis, of wat dan ook: hoe fijn is het dan om te weten wat iemands behandelwensen zijn? Wel of niet reanimeren? Wel of niet beademen? Wel of geen ic? Comfort of genezing? Naar huis of met behulp van een transferverpleegkundige naar een verzorgings-/verpleeghuis? Ik begrijp de vraag van de ontvangend specialist maar al te goed. Geloof me. Ik doe mijn best (en ik niet alleen). Maar begrijp alstublieft andersom dat mijn streven nou eenmaal niet haalbaar is. Ik kan niet bij iedere potentieel onderuitgaande patiënt een advance care plan uit de lade toveren. En soms word ik simpelweg ingehaald door de tijd. Of door bezwaren om welke reden dan ook om dit beladen onderwerp überhaupt te bespreken.

En misschien is zelfs dit ook wel een van de taken die van het huisartsenbordje kan. Leg de verantwoordelijkheid bij de mensen en diens familie zelf. Maak er een nationale campagne van ‘Weet u wat u nog wilt als u ziek wordt? Bespreek het met uw naasten!’ Voor informatie of enkel de uitkomst en toelichting staat mijn huisartsendeur in ieder geval wagenwijd open.

NB: Dit zijn niet de echte namen van patiënten.