Voor de derde keer de senaat? - Menno Oosterhoff

De snelheid waarmee de politiek wetten verzint die een bedreiging zijn voor de gezondheidszorg is haast niet bij te houden. Zorgverzekeraars die winst mogen maken, beperken van de privacy, opheffen van de vrije artsenkeuze, overheveling van zorg naar de gemeente. Noem maar op.
Het hoofdredactioneel van Hans van Santen van 10 september maakte me attent op een nieuwe loot aan deze snelgroeiende stam van zorgellende. Het voorstel om geschillencommissies boetes te kunnen laten opleggen.

Dit wetsvoorstel is de Tweede Kamer al probleemloos gepasseerd. Op 4 juli 2013 werd het aangenomen met steun van vrijwel de hele Kamer. Zelfs van de PVV, die toch niet scheutig is met steun aan de regering. Alleen de SP stemde tegen. In die tijd had ik mijn handen vol aan de poging te voorkomen dat de gezondheidszorg voor kinderen en jeugdigen met psychische aandoeningen tot een gemeentelijke voorziening zou worden teruggebracht. Wellicht dat het me daarom toen is ontgaan.

De hoofdredacteur hoopt dat de Eerste Kamer opnieuw een dwaling zal voorkomen. Heel groot is die kans niet. De Eerste Kamer neemt het overgrote deel van de wetten die door de Tweede Kamer zijn gekomen ook aan. Zo ook de Jeugdwet, die de bovengenoemde overheveling van de jeugd-ggz naar de gemeente regelde. Maar om aan te tonen dat ze niet een geheel overbodig instituut is laat de Eerste Kamer soms haar tanden zien en stemt ze tegen een wet. Bijvoorbeeld het wetsvoorstel voor het elektronisch patiëntendossier.
En recentelijk ook nog bij het wetsvoorstel dat een beperking inhield van de vrije artsenkeuze. Dit dankzij drie tegendraadse PvdA-senatoren, die inmiddels zijn weggesaneerd.
Ondertussen zijn de verhoudingen in de senaat aanmerkelijk gewijzigd, maar gezien de overweldigende steun in de Tweede Kamer moet er wel een godswonder gebeuren wil ook deze wet in de Eerste Kamer stranden.

De gevolgen laten zich voorspellen. Het zal niet lang duren voor er advocaten komen die op basis van no cure, no pay een geschil willen aankaarten. Het zal evenmin lang duren voor er verzekeringen komen waarmee je je kunt verzekeren voor het geval je een boete krijgt. En het zal leiden tot defensieve geneeskunde. Je indekken tegen een mogelijke klacht door alles te doen om de patiënt tevreden te stellen. Ook als je daarvoor onderzoek moet laten uitvoeren dat niet nodig is. Want het doen van overbodig onderzoek wordt artsen zelden of nooit kwalijk genomen. Toch fijn dat het grondig is uitgezocht en er niks aan de hand is. Dat onderzoek doen voor alle zekerheid duur is en soms ook risico’s met zich meebrengt is lastiger uit te leggen. Nee, klachten gaan bijna altijd over iets wat de arts mogelijk heeft nagelaten.

Ik hoop van harte dat Eerste Kamerleden het uitstekende artikel lezen van Coen Albers, huisarts en lid van een klachtencommissie. Hij beschrijft daarin de huidige situatie en de gevaren van de nieuwe wet. Politici moeten de logica daarvan toch ook inzien, zou je denken. Alweer de senaat, schreef René Kahn in een column toen de Eerste Kamer de euvele moed had minister Schippers te dwarsbomen in haar poging de vrije artsenkeuze te beperken.
Zullen we straks kunnen zeggen: en voor de derde keer de senaat? Ik hoop het van harte. Mij persoonlijk zal deze wet niet raken, maar het gaat me wel aan het hart dat we steeds verder afglijden naar de Amerikaanse praktijk. Daar zijn economische en juridische aspecten van de geneeskunde hoofdzaak geworden. Die kant gaat het hier helaas ook steeds meer uit. Gezondheidszorg beschouwen als een bedrijvigheid vergelijkbaar met willekeurige andere economische verschijnselen, waar je geschaad vertrouwen vertaalt naar een geldelijke genoegdoening. Daarmee krijgt de geschillencommissie een functie, die nooit zo bedoeld is geweest.
Een weg terug zal uiterst moeilijk, zo niet onmogelijk zijn en in elk geval uiterst kostbaar.

Wat zou het een zegen zijn als politici de bezwaren van professionals die kunnen weten waar het om gaat eens serieus zouden nemen. Maar ook al doen ze dat niet, dan nog is het belangrijk dat we blijven doorgaan onze kritiek te laten horen. Al was het alleen maar voor ons eigen moreel.

Noot: De plenaire behandeling in de Eerste Kamer is op 29 september.

Menno Oosterhoff