Blogs & columns
Blog

Supervisie

7 reacties

Vraag een willekeurige medisch specialist wat hij of zij verstaat onder ‘supervisie’ en het antwoord zal gaan over klinische supervisie – een aios of coassistent heeft een patiënt gezien, of afdelingsvisite gedaan, en overlegt daarna met ‘de baas’ over diagnostiek en behandeling van de patiënt.

Over deze klinische supervisie en hoe die effectief kan worden ingezet in de opleiding van coassistenten en aiossen, is van alles te zeggen, maar dat is nu niet het punt.1-3 Hier gaat het erom dat wij, medisch specialisten, kansen missen om onszelf als professional te ontwikkelen door ‘supervisie’ alleen te beschouwen als klinische supervisie.

Ik heb al vaker betoogd dat de huisartsenopleiding het opleiden van aiossen professioneler aanpakt dan de medisch-specialistische vervolgopleidingen.4 Huisarts-opleiders besteden vijf tot acht hele dagen per jaar aan didactische bij- en nascholing, tegenover medisch specialisten gemiddeld 2 uur per jaar. Aiossen huisartsgeneeskunde hebben maandelijkse terugkomdagen, waarop ze onder begeleiding systematisch hun ervaringen bespreken en training krijgen in zaken als patiëntgerichte gespreksvaardigheden, praktijkmanagement en euthanasie. Deze onderwerpen komen in de medisch-specialistische vervolgopleidingen slechts beperkt of terloops aan bod. In het laatste jaar van hun opleiding krijgen alle huisarts-aiossen supervisie in groepjes van twee tot vier aiossen, onder leiding van een ervaren supervisor.

Dit is geen klinische supervisie over de medische inhoud van consulten van patiënten die de aios zelf gezien heeft, maar een systematische manier van leren van praktijkervaringen, die gericht is op de ontwikkeling van het professioneel functioneren van de aios. De aios (supervisant) ontdekt zelf wat zij wil leren in haar professioneel functioneren en hoe. Dat kunnen allerlei vragen zijn, waarvan de meeste in de medisch-specialistische vervolgopleidingen niet of nauwelijks aan bod komen. Vragen als: wat maakt dat ik me erger aan patiënten die geen verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheidsklachten? Hoe voorkom ik dat ik bij een meningsverschil met mijn opleider in een welles-nietes-strijd beland? Hoe ga ik om met veeleisende of somatiserende patiënten? Hoe organiseer ik mijn spreekuur efficiënt terwijl patiënten tevreden de deur uit gaan? In sessies van twee uur reflecteren de aiossen op hun eigen vragen, die ze voorbereid hebben met uitgewerkte casuïstiek (verbatim opgeschreven).

Op deze manier leren aiossen niet alleen iets over de specifieke vragen waar zij zich als professional in willen ontwikkelen, maar ook over het leerproces zelf, en dus over hoe zij dergelijke vragen verderop in hun loopbaan tegemoet kunnen treden. En het stimuleert een mindset van levenslang leren, dat jouw opleiding nooit af is, dat je je je loopbaan lang kunt blijven ontwikkelen.

In de opleiding tot supervisor/coach die ik nu volg, ontdek ik hoe anders de manier van luisteren en begeleiden is bij leer-supervisie dan bij klinische opleidings-supervisie en bij het patiëntencontact. In de laatste twee gevallen doen we vooral aan sturend luisteren: we willen een probleem analyseren, een diagnose stellen en advies geven. Daar zijn we voor opgeleid. Bij leer-supervisie doe je meer aan steunend luisteren. Meer op je handen zitten, niet adviseren, maar actief luisteren en teruggeven, zodat de aios (supervisant) zelf kan leren. Ik vind het een enorme ontdekking – moeilijk maar leerzaam, en met een enorme potentie. Ik zou elke aios in een medisch-specialistische vervolgopleiding, en elke medisch specialist, bijvoorbeeld in de IFMS, ook een dergelijke vorm van leer-supervisie gunnen. Dan moeten we daar wel het belang van inzien en de tijd voor nemen. Dat is een uitdaging, maar die ga ik graag aan.

Literatuur

1. McBee E, Ratcliffe T, Schuwirth L, et al. Context and clinical reasoning : Understanding the medical student perspective. Perspectives on medical education 2018;7:256-63.

2. Brand PL, Boendermaker PM, Venekamp R, Snoek JW. Supervisie volgens de STAMPPOT-methode: efficiëntet integratie van patiëntenzorg en onderwijs. NedTijdschrGeneeskd 2011;155:A2702.

3. Finn KM, Metlay JP, Chang Y, et al. Effect of Increased Inpatient Attending Physician Supervision on Medical Errors, Patient Safety, and Resident Education: A Randomized Clinical Trial. JAMA Intern Med 2018;178:952-9.

4. Brand P. Dansen met de dokter. Houten: Sapienta; 2016.

  • Paul Brand

    Kinderarts Paul Brand is hoofd medisch opleidingsbeleid van de Isala Academie, programmaleider Professioneel functioneren medische staf Isala en hoogleraar klinisch onderwijs UMCG.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • S. Korteweg

    huisarts, supervisor i.o te Windesheim Zwolle, Lent

    Naar aanleiding van de publicatie van de reactie van huisarts A. Schaafsma in de recente Medisch Contact wil ik graag reageren.
    Ik denk dat zij bedoelt dat de meeste huisartsen voor intervisie bijeenkomen. Supervisie houdt namelijk in dat je aan de... hand van voorafgaand opgestelde leerdoelen gaat reflecteren op je beroepsmatig handelen. Dit gebeurt in 10-15 bijeenkomsten met tussenpozen van 2-3 weken waarbij je met behulp van reflectieverslagen betekenis geeft aan je leren. Een prachtige manier van bewustwording en om nog professioneler te kunnen gaan functioneren. Ik herken wat Paul Brand noemt, ik gun het iedere arts/aios om op zo'n manier jezelf te kunnen verrijken en ik hoop dat deze methode in de toekomst steeds meer een vast gegeven gaat worden in de artsenwereld.

  • M. Higgins

    Specialist ouderengeneeskunde , Oudebildtzijl

    De AIOSsen ouderengeneeskunde hebben net zo de supervisie meegekregen tijdens de opleiding. Nu als specialist denk ik er nog steeds met plezier aan terug, hoewel plezier met een grimas. Want je leert jezelf wel kennen.
    Op dit moment kom ik nog elke... maand samen met een intervisie groep van mede-specialisten.
    Het blijft goed en leerzaam.

  • Akira van Eerd

    Huisarts, Breda

    Ik lees in het artikel dat aiossen huisartsgeneeskunde maandelijks terugkomdagen hebben. Dit is zelfs wekelijks !(behalve op de dagen dat de opleider terugkomdag heeft, dan neemt de aios waar).

  • Hilde de Meijer

    specialist ouderengeneeskunde , Nijverdal

    Ook voor mij zeer herkenbaar wat Paul Brand schrijft. In mijn jarenlange ervaring als opleider van AIOSsen vind ik de mooiste winst in de wekelijkse leergesprekken, de dingen die de AIOSsen over zichzelf leren, door te reflecteren op werkervaringen. ...
    Prachtig om te zien dat iemand met een nieuw inzicht/ander perspectief zoveel makkelijker met de professionele uitdagingen van alledag overweg kan.
    Intervisie/supervisie volgen is een cadeautje aan jezelf. Het leren zelf is soms pijnlijk of confronterend, maar wat het oplevert vergoedt dit ruimschoots.

  • Davey Poelma-Tap

    Radiotherapeut n.p., Leeuwarden

    Paul Brand verwoordt heel mooi een probleem dat heel herkenbaar is; "sturen luisteren", iets willen doen, je bent arts geworden om iets te doen; actief te handelen eigenlijk behandelen; maar de grootste kunst is "het niet handelen", maar luisteren en... steunen. Vergelijkbaar met discussie over palliatie, altijd maar doorgaan, want we moeten wat doen. Supervisie lijkt daar ook op, wij (als specialist) bepalen wat gedaan moet worden, terwijl eigenlijk alles grijs; hoe veel leerzamer is het niet als de supervisant zelf tot de oplossing komt terwijl hij daarbij begeleid wordt. Misschien moeten specialisten weer meer geleerd worden dat niets doen ook mag en kan. Heel moeilijk zoals Paul aangeeft, maar zo mooi als het lukt.

  • Wim van der Pol

    Apotheker niet praktiserend, delft

    Jarenlang heb ik met psycho-sociale begeleiders cq therapeuten intervisies mogen hebben op basis van gelijkwaardigheid, waarbij we om beurten een (probleem)casus bespraken. Wij beoordeelden elkaar op een aantal inhouds- en gedragscriteria. Ik vond he...t zeer leerzaam bij het begeleiden van cliënten, die een (vaak ernstige)medische fout hadden meegemaakt. Supervisie en intervisie zijn onmisbaar voor deskundigheidsbevordering.

  • A. Schaafstra

    Huisarts, Landsmeer

    Paul Brand verwoordt mooi wat ik al vaker dacht. De meeste huisartsen om mij heen komen meerdere malen per jaar met collega's bijeen voor supervisie-bijeenkomsten. Wij bespreken daar vraagstukken ten aanzien van ons eigen functioneren, onze omgang me...t collega's en patiënten, ons persoonlijke leven in relatie tot ons beroep en veel meer. Mij heeft het altijd verbaasd dat specialisten dit niet doen. Zij moeten toch tegen dezelfde vraagstukken aanlopen? Ik gun ook hen de 'verlichtende ervaring' van supervisie.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.