Sociale geneeskunde in tijden van corona

‘Inloggen, uitloggen, naar de wc gaan, alles wordt gecontroleerd.’ ‘Valt mijn internet uit, dan krijg ik geen loon.’ Berichtgeving in Trouw dit weekend over de bizarre arbeidscontracten waar callcenters hun thuiswerkende medewerkers aan onderwerpen. Waarom hoor je nou nooit eens een bedrijfsarts of verzekeringsarts over dit soort toestanden?

Big Brother

Die zitten daar toch met hun neus bovenop? En maar roepen: ‘Werken is goed voor je gezondheid’, ‘arbeid als medicijn’. Intussen worden werknemers uitgebuit, afgescheept met een hongerloon én fiks gewantrouwd.

Het is een vast stramien. Geïnterviewde werknemers durven niet met naam en toenaam in de krant. Bang als ze zijn om hun baan te verliezen. The devil is in the details. Zo moeten de callcentermedewerkers ervoor zorgen dat de internetverbinding zo min mogelijk wordt verstoord door huisgenoten. Deze reactie van een woordvoerder is all you need to know: ‘Wij hopen hiermee het belang van een stabiele internetomgeving te benadrukken.’ En verder: ‘We bieden werknemers een thuiswerkvergoeding tussen de 22 en 30 euro per maand om daarvoor te kunnen zorgen. Tot nu toe hebben we hier ook nog nooit problemen mee gehad.’

Het staat er echt, met droge ogen. Per dag 1 euro: ‘Nooit problemen mee gehad.’

Nog eentje, om het af te leren: de eis om de webcam aan te zetten, als de leidinggevende daarom vraagt. Die moet zo kunnen controleren of de medewerker zich wel aan de regels houdt. Modern times 2020. Teleperformance is de naam, zesduizend medewerkers. Het bedrijf werd in 2019 genomineerd voor de Big Brother Award Expertprijs als een van de grofste schenders van de privacy in Nederland. Deze nominatie heeft kennelijk niets geholpen. Voorbeeld van een bredere trend: werknemers terugbrengen tot een paar cellen in een spreadsheet. Ik word er iedere keer opnieuw boos over.

Werkgeluk

Bij deze berichten krijgt het praten over werkgeluk, zingeving, openheid op de werkvloer en duurzame inzetbaarheid iets grotesks. Ik lees dat de overheid zojuist 50 miljoen heeft gestoken in loopbaanadviezen. Excuseer, daar word ik wat lacherig van. Allemaal voorbehouden aan de gestudeerden onder ons, met vrijheid om zelf het werk in te richten en ruimte voor ontwikkeling in het eigen vakgebied. De rest zoekt het maar uit. Blijven negeren die steeds grotere tweedeling op de arbeidsmarkt. De goedbedoelde werkadviezen zijn voor deze categorie werkers, die moeten sappelen voor brood op de plank, gericht aan dovemansoren.

Niet iedereen doet werk waarin je kunt groeien, gehoord en gewaardeerd wordt. Aan callcenters kunnen wat dat betreft met groot gemak distributiecentra, streekvervoer, pakketkoeriers- en maaltijdbezorgingsdiensten worden toegevoegd. 

Wassen neus

Ik hoor het al roepen: ‘Van werken is nog nooit iemand doodgegaan.’ Helaas klopt dat niet, maar dat je van werk ook aardig beroerd kunt worden, kan niemand ontkennen. Zie de massale hoeveelheid burn-outs. Doen we daar iets nuttigs mee?

Het aantal meldingen van beroepsziekten door bedrijfsartsen neemt de laatste jaren gestaag af. Rara, hoe kan dat? Dit meldingssysteem heeft inmiddels de allure gekregen van een stervende zwaan. En van verzekeringsartsen hoor je helemaal niks. Zullen we er een ander meldingssysteem van maken? ‘Melding ondermaatse arbeidsomstandigheden’ of zoiets? Mét de mogelijkheid om dat anoniem te doen. Voor wie zich gehinderd voelt door ‘wiens brood men eet’. 

Gewetensvraag 

Een vraag die mij met enige regelmaat bezighoudt: waar is de signalerende functie van sociaal geneeskundigen – want daar behoren bedrijfsartsen en verzekeringsartsen toe – op heden gebleven? Geruisloos in de mist verdwenen? We gaan toch over arbeid en gezondheid?

Gelukkig zijn er vakbonden en goede journalisten.

Nog wel.

Sociaal geneeskundigen? Collega’s: you may ask yourselves.

voetnoten

Trouw, 22 augustus 2020. Barbara Vollebregt,  ‘Callcenter zit personeel thuis op de huid’

Medisch Contact, 22 november 2019. Dolf Algra, ‘Minder beroepsziekten. Is dat goed of slecht nieuws?’