Blogs & columns
Blog

Ram indruk maken in een Limburgse spreekkamer

3 reacties

Als je als arts van boven de rivieren in Limburg werkt, is het handig om te integreren. Als Hollenjer (Hollander), volgens de lokale definitie iemand die niet uit Limburg komt, is het dus nodig je te verdiepen in de basics van de plaatselijke taal. Limburgs is namelijk niet slechts een dialect. En zoals wij allen weten, is taal een onmisbare tool voor de arts.

Er is één essentiële regel voor de uitspraak van de Limburgse taal: Limburgs Is Geen Duits! Spreek je Limburgs wel als Duits uit dan heb je hele kwade mensen om je heen. Hierbij een paar uitdrukkingen die je niet wilt missen en een aantal woorden waarmee je snel de blits kunt maken in een Limburgse spreekkamer.

Enne’ is een dankbaar woord om als eerste te leren. Het heeft namelijk vele betekenissen. Het kan betekenen ‘Hoe gaat het met je?’. Het is ook een uitnodiging om de ander een verhaal te ontlokken. Het is een uitgesproken vraagteken, waarbij de strekking af te leiden is uit de mimiek. Als je werkelijk geen idee hebt waarom iemand enne tegen je zegt, is het correcte antwoord auch enne! In niet-professionele setting kan ook enne jong gebruikt worden, waarbij je jong ook gerust tegen een vrouw kunt zeggen.

Het kan ook dat de patiënt zelf het gesprek opent met ‘T geit mich sjleech dokter. Met die patiënt gaat het dus slecht. De patiënt is dan waarschijnlijk krank, ziek dus. Mogelijk heeft hij penspien oftewel buikpijn. Als het nog erger met hem gesteld is, sjit ‘r zich t baord van de vot. Letterlijk: ‘hij defeceert de boord (van zijn broek) van zijn achterste af’ – oftewel hij heeft diarree.

Er kan natuurlijk nog veel meer aan de hand zijn. De kop los hebben is een van mijn favoriete uitdrukkingen. Zoals al in te beelden verhindert een losse kop helder nadenken. Die heeft de kop los betekent dan ook zo veel als ‘die is knettergek’. Knetter kan hierbij ook vervangen worden door knatsch of raad. In alle gevallen een toestandsbeeld dat niet langdurig gewenst is. Andere manieren om te zeggen dat iemand gek is, zijn Dea tik neet richtig, Dea heat un pan aaf, of de overtreffende trap Dea heat gein pan, mer un gans daak aaf.

Er zijn ook woorden die in Standaardnederlands voorkomen, maar toch een uitgebreidere betekenis hebben, of gewoon veel frequenter gebruikt worden. Voedsel kan züchtig zijn. Zo kun je bij het zien van een kroket in de personeelskantine zeggen booh, dae zeet züchtig uit. ‘Zucht’ verwijst in deze zin dus niet naar het hevig verlangen naar alcohol of verboden genotsmiddelen. Ich ben taöt betekent wel gewoon ‘Ik ben teut’.

Veelvoorkomend is het woord ram. Hiermee wordt niet verwezen naar een mannelijk schaap, het betekent gewoon zoveel als ‘heel’ of ‘veel’. Een patiënt gaf eens aan zijn behandelaren ‘Ram aardig’ te vinden. Dit is dus een mooi compliment.

Hiermee sluit ik deze snelcursus Limburgs voor beginners. Ik dank mijn Limburgse vrunj, vrienden, voor hun enthousiaste bijdrage aan deze blog. Hoie!

Lees ook

Meer van Mette Konings

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Gaspard Knops

    Huisarts, Valkenburg

    Boh, Mette! Dit höb se sjoon besjreeve, danke veur un bietje aandach veur oos prachtige dialek! Ermmmm.... sjpraok, mit de veur West-Europa unieke eigesjap van tonaliteit: https://nl.wikipedia.org/wiki/Limburgs

  • Wim van der Pol

    apotheker niet praktiserend, Delft

    Ik heb 16 jaar in Noord Limburg gewoond. Een veurregt. Toen ik naar Delft verkaste, vroegen mijn vrienden zich verbijsterd af wat ik "daarachter" ging süken. In die periode stroomde de Maas ("modder Maes") over en dezelfde vrienden belden verontrus...t op of wij het in Delft wel dreug helden.
    Het Limburgs is erg leuk en niet zo moeilijk, maar het is met alle talen, je moet er even inkomen. In ons geval zijn wij geintegreerd, en dat betekende dat wanneer je iemand goed leerde kennen, de hele familie tot jouw kennissenkring gerekend kon worden. Ik heb heel veel vlaaien gegeten; lange tijd mijn grootste heimwee naar dat "land" Het nieuwe ziekenhuis is op de grens tussen Venlo en Tegelen gebouwd, puur om demografische redenen. Wij gingen vaak naar Roermond. Reurmunk geheten. En carnaval was vanzelfsprekend. Een heerlijke tijd nu ik er weer aan terugdenk. Al maanden tevoren draaiden wij thuis de LP's om in te komen.. .

  • Dokter groen

    HAIO, Rotterdam

    Wat een ram vet sjtuk! Mooi en herkenbaar :)

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.