Blogs & columns
Blog

Peerreview, een rotte appel?

1 reactie

Ik kreeg een brok in mijn keel toen ik MC 37 las. ‘Wetenschappelijke artikelen gratis beschikbaar vanaf 2020’. Open access wordt de regel! Dat zegt cOAlition S, een consortium van onderzoeksfinanciers.

We krijgen vrije toegang tot alle publicaties waarbij het onderzoek met overheidsgeld is betaald. De auteur moet straks gaan betalen om zijn stuk gepubliceerd te krijgen. Tijdschriftabonnementen gaan tot het verleden behoren. Een revolutie.

Verbonden als parttime opleider aan een universiteit had ik tot voor kort vrije toegang tot wetenschappelijke tijdschriften. De uni betaalde de peperdure abonnementen. Nu ik niet meer gelieerd ben maar nog wel publiceer (en te gierig ben om minstens 15.000 euro per jaar uit te geven aan tijdschriftabonnementen op mijn vakgebied) heb ik een sluipweggetje gevonden. Als ik een artikel full text nodig heb, vraag ik een collega van een universiteit om het artikel voor mij te downloaden. Die achterdeur is straks niet meer nodig.

Het huidige systeem kun je rustig corrupt noemen. Een mand vol rotte appels. Gek dat de academische wereld zelf niet eerder in opstand is gekomen tegen die beperkte toegang tot publicaties. Heeft men al die jaren zitten slapen? Of vindt men het gewoon niet belangrijk dat publicaties worden gelezen buiten de eigen kring? Dat gelezen worden blijkt trouwens tegen te vallen. Uit onderzoek blijkt dat het aantal lezers dat zich minutieus door een wetenschappelijk artikel worstelt, op de vingers van twee handen is te tellen. Het gros screent alleen de titel, soms nog de samenvatting, en haakt dan af. Maar daar liggen de wetenschappers niet wakker van. Het feit van publicatie is het enige wat telt. Hoe hoger de journal impact factor, des te meer telt-ie. Des te meer punten krijg je. Die impactfactor is een maat die weergeeft hoe vaak een tijdschrift in andere tijdschriften wordt geciteerd. De maat zegt iets over het prestige van een tijdschrift, maar nul komma niets over de kwaliteit. De Vereniging van Universiteiten was allang verklaard tegenstander van de impactfactor. En nu gaat ook die impactfactor verdwijnen, lees ik in MC. Weer een rotte appel minder.

Open access. Het is fijn om alles gratis te kunnen lezen, maar het wordt wel duur om het op te schrijven. Voor een beetje artikel betaal je gauw 2500 euro publicatiekosten. Met dat geld beleggen sommige peerreviewers hun boterham. Zij moeten de kwaliteit van een manuscript beoordelen. Op de objectiviteit van peerreview valt heel wat aan te merken. De beoordelingen liggen soms mijlenver uit elkaar. Alsof je appels en peren vergelijkt, in plaats van hetzelfde stuk beoordeelt. De anonimisering van auteursnamen wordt nogal eens veronachtzaamd. Zo krijgen auteurs van naam en faam betere publicatiekansen. Er zijn zelfs peerreviewers die hun eigen carrière willen bevoordelen. Zij eigenen zich een onderzoeksterrein toe en weren daar buitenstaanders en nieuwkomers. Door corrupte peerreview ontstaat er dus ook publicatiebias. En peerreview duurt te lang. Auteurs zitten vaak maanden te wachten op de beoordeling.

Gaat cOAlition S ook hier wat aan doen? Ja, eindelijk! ‘Hoe wetenschappelijke excellentie in het nieuwe systeem beoordeeld en gemeten moet worden, is een belangrijk onderwerp om te bediscussiëren’, zegt de voorzitter van ZonMw die ook in cOAlition S zit. De onderzoeksfinanciers gaan eindelijk nadenken over een goed systeem van kwaliteitsbeoordeling. Beter laat dan nooit. Er gaan meer mensen meekijken. Daarbij is het een pre als je over de grenzen van je eigen discipline heen kijkt. Niet-specialisten op een vakgebied kunnen heel goed de methodologie beoordelen. Of de medisch-maatschappelijke betekenis van een artikel. Misschien kunnen zij dat wel beter en objectiever dan peerreviewers met gevestigde belangen binnen dat ene enge domein.

Ten slotte. 121 tijdschriften gaan zelf een grote stap zetten. Zij gaan de peerreviews van gepubliceerde artikelen openbaar maken. Het betreft hier biologische en medische tijdschriften, aangesloten bij het initiatief ASAPbio, dat deze stap onlangs op zijn website http://asapbio.org/letter aankondigde. Echter … de peerreviewer zelf mag anoniem blijven …

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • hhjfennema

    psychiater-zenuwarts, nijmegen

    Ja ik begrijp de essentie van Andre Weel heel goed. De geneeskunde, en de zorg zijn door hun grote en toenemende kosten steeds meer in de sfeer van corruptie gekomen. In Nederland gaat er waarschijnlijk 100 miljard euro’s om. Wie trekt aan wie? De b...elangen worden te groot, en zijn niet meer voor een bestuurder en een medisch directeur te overzien. Vroeger was de zorg voortkomend uit liefdewerk, zoals van de broeders en liefdezusters van St.Johannes de Deo. Of uit de wereld van de toen nog nieuwe medische zorg. Nu worden we bepaald door economen en juristen, die de wereld van het vele leed en hun gelden hebben ontdekt. En er vilijne praktijken op na houden.Ik schrok enorm, dat is nu pas 25 jaar geleden. Er was een nieuwe partij op de medische markt; “ data cura”, die elke minuscule handeling in de zorg ging registreren en declareren. De overheid was daarmee heel bevredigd. Tot dat ze nu hun wonden likken. De overheid geeft overigens verkeerde informatie over de zorg. Men doet of de zorgverzekeraars essentieel zijn, maar de grootste kosten worden betaald uit de totale inkomstenbelastinggelden, en de premies zijn relatief onbetekenend. Ook dat is corruptie door de overheid.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.