Blogs & columns
Blog

Onrust op Urk

Plaats een reactie

Avond aan avond is het onrustig op Urk. Jongeren blijven herrie schoppen. Omdat ze met de jaarwisseling niet mogen knallen doen ze dat nu maar. En ze laten het niet bij knallen. Ze richten ook vernielingen aan. Het coronavirus gedijt wel bij al deze onrust. Vandalen houden geen afstand. Nergens zijn de besmettingscijfers zo hoog als op Urk.

Net buiten de bebouwde kom waar dit geweld zich voordoet ligt een uitgestrekt industrieterrein. Ook daar gonst het van de activiteiten. Minder knallend, maar wel meeslepend. Een bedrijfsarts voelt zich op een industrieterrein van nature thuis. En zeker op dat van Urk! Aan het Foksdiep is het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland gevestigd. Vijf loodsen op rij huisvesten daar een schat aan medisch-historisch bronmateriaal vanaf 1850. Plus het complete KNMG-archief. Het is de uit de hand gelopen hobby van emeritus professor Mart van Lieburg, de hoeder van het medisch erfgoed, met name van het fysieke medische boek. Nu een broeinest van toegepast historisch onderzoek.

Eén ding is zeker. Het Trefpunt maakt weinig kans meegesleept te worden in de Urker coronapiek. Zolang de crisis voortduurt mogen er niet meer dan dertig mensen naar binnen. Vóór binnenkomst moet je een mondkapje op. Bij binnenkomst je handen desinfecteren. Steeds afstand blijven houden. Deze maatregelen worden strikt gehandhaafd. Het lijkt de lopende activiteiten niet te storen. De buitenwereld kijkt mee via een technisch perfecte livestream. Bijvoorbeeld op 12 december, als hier de Domus Dag plaatsvindt en meer dan vijfhonderd congresgangers thuis gaan inloggen.

Als één van de vele vrijwilligers buig ik mij in het Trefpunt regelmatig over het binnengekomen materiaal. Tijdschriften, boeken, prenten en tekeningen. Uit het meer recente verleden ook videobanden en dvd’s. De collectie groeit en veel ervan is interessant. Maar lang niet alles. Selectie is onvermijdelijk. De oudpapiercontainer staat buiten voor de deur. Als curator moet ik me vandaag strikt tot mijn selectietaak beperken. Niet alles van A tot Z gaan lezen. Als ik dat zou doen is de dag om voor ik het weet en staan die dozen met boeken er morgen nog.

Binnen de 28 meter boekenplank die ik ter beschikking heb voor mijn domein, de arbeidsgeneeskunde, heb ik een soort ordening aangebracht. Zo leg ik oraties en afscheidsredes van hoogleraren op een aparte plank netjes bij elkaar. Zou een leuk onderzoek zijn: wat is er van al die hoogdravende plannen uitgekomen? Vergeelde proefschriften uit de vorige eeuw, niet te vinden op internet, vind ik waardevoller. Vandaag houd ik het proefschrift van Jan Pieter Kuiper uit 1968 in mijn handen. Altijd al eens willen lezen. Bedrijfsarts en arbeidende mens, is de titel. Een dikke pil met rafelranden. Veel betoog en weinig onderzoek. Is Kuiper nog wel interessant voor de dokters van vandaag? Hij had er tien jaar als zendingsarts in Indonesië op zitten toen hij bedrijfsarts werd. Hij klom op tot hoogleraar sociale geneeskunde. Een bevlogen man. Een echte mensendokter. Hij ontwikkelde het begrip gezondheidskunde als 'de wetenschap die de bedreigingen van het gezonde bestaan bestudeert, en de wijze waarop deze bedreigingen geëlimineerd kunnen worden'. Tegenwoordig noemen we dat preventie. De coronapandemie laat zien hoe slecht we daar nog altijd in zijn. We blijven achter de feiten aan lopen.

Kuiper was een van de eersten die de betekenis van arbeid voor de gezondheid benadrukte. Werkloosheid is een bedreiging van het gezonde bestaan. Wie werk heeft is beter af en vaak ook gezonder. Hoewel Kuiper overtuigd lid was van de Gereformeerde Kerk had hij uitgesproken linkse ideeën. Zo pleitte hij vroeg in de jaren zeventig al voor een arbeidsloos basisinkomen. Hij zag dat als een vorm van ziektepreventie. Hadden we dat toen maar ingevoerd. Waren al die keuringen niet nodig geweest. Hadden we geen toeslagenaffaire gehad. Naarmate ik verder lees vind ik Jan Pieter steeds sympathieker. Hij was zijn tijd ver vooruit. Waarom is er niks met zijn ideeën gedaan?

Het is vrijdagavond zes uur. Buiten is het donker. Opeens een felle lichtflits, gevolgd door een keiharde knal. Ik schrik op uit mijn overpeinzingen. Dat is waar ook, ik ben op Urk. De jongeren laten zich horen en zien, nu ook op het industrieterrein. Ze komen hierheen met hun frustraties en hun illegale vuurwerk. Wordt het Trefpunt meegesleept in hun vernielzucht? Nog even en de vlammen slaan uit de oudpapiercontainer.

Heeft u zich al aangemeld voor het online-evenement 'Annus Climacterius 2020' op 12 december?

lees meer van andré weel

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.