Om wanhopig van te worden
5 reactiesDe ouders van een 24-jarige jongen bellen mij: ‘Onze zoon heeft ernstige dwang. We hebben u drie jaar geleden ook gebeld en toen adviseerde u ons naar X te gaan. Dat hebben we gedaan, maar hij verwees ons naar Y. Voordat we daar terechtkonden duurde een halfjaar, maar al na twee keer lieten ze ons weten, dat hij daar niet in behandeling kon komen, omdat er ook sprake is van kenmerken van autismespectrumproblematiek. Zij verwezen naar Z. Helaas was daar ook een wachtlijst van een halfjaar. Maar helemaal teleurstellend was dat zij aangaven dat ze vonden dat er eerst aan de autismespectrumproblematiek gewerkt moest worden. Ze verwezen daarvoor naar Q. Voordat we daar terechtkonden duurde een jaar!
Intussen hebben ze ons wel iets geboden ter overbrugging, maar daar was steeds wisseling van behandelaar en dat is niet van de grond gekomen. Toen we na een jaar eindelijk bij hen terechtkonden was hun al in het eerste gesprek duidelijk dat de autismeproblematiek niet het hoofdprobleem was, maar de dwangstoornis. Ze vonden het erg jammer dat de eerdere instellingen daar anders over dachten. Ze wilden ons echter niet terugverwijzen en daarom verwezen ze door naar een andere afdeling binnen hun instelling. Daar zijn we nu gestart met cognitieve gedragstherapie, maar ze kunnen helaas maar een keer per twee weken. Onze vraag aan u is of we nu wel op de goeie weg zitten.’
Als ik informeer hoe het nu met hem gaat, schrik ik van de ernst van de problematiek. In feite doet hij al drie jaar niks, omdat hij door de dwang heel veel gewone dingen niet durft. Het grootste deel van de dag zit hij op een stoel. Het was altijd een hele leuke actieve jongen, die veel contacten had. Nu is zijn wereld gekrompen tot bijna niks meer kunnen. ‘Wij willen graag dat onze zoon zijn leven weer terug krijgt’, zegt zijn moeder. ‘We zijn soms de wanhoop nabij.’
Dat kan ik me voorstellen. Het gaat me er nu niet zozeer om om kritiek te leveren op het doorschuiven naar een andere instelling. Maar het hele verhaal is wel om wanhopig van te worden. De lange wachtlijsten maken dat dit doorverwijzen tot jarenlang uitstel van diagnostiek en behandeling leidt. Het is ondenkbaar dat een lichamelijke aandoening, met eenzelfde invaliderend effect zo lang onbehandeld zou blijven. Ondenkbaar! Psychische aandoeningen zijn even concreet en ingrijpend als lichamelijke. Daarvan zijn we nog altijd te weinig doordrongen. Waarom dat is? Wat in elk geval meespeelt is dat we het (nog) niet zichtbaar kunnen maken op individueel niveau. Op groepsniveau zijn er voor diverse aandoeningen al wel verschillen in hersenvorm en/of -functie aantoonbaar. Dat geldt ook voor de primaire oorzaak. We weten dat erfelijke factoren vaak een grote rol spelen, maar we kunnen bij een individu die erfelijke gevoeligheid nog niet aantonen. Dus dat het niet op een andere manier dan de symptomen zichtbaar te maken is, helpt niet mee voor de erkenning.
Wat ook niet helpt is dat gesproken wordt van psychische aandoeningen. Psychisch suggereert iets ijls, wat je met een beetje wilskracht wel kunt veranderen. Maar je beleving is net zo min als je schildklierfunctie naar believen te veranderen. De aandoening is niet psychisch, maar de symptomen. Die liggen op het terrein van het psychisch functioneren. Bij het ziekteproces is het lichaam, in dit geval vooral de hersenen, net zo betrokken als bij lichamelijke aandoeningen. Ik heb de ouders aangehoord en nog wat mogelijkheden genoemd. Het enige wat ik verder kan doen, is aandacht blijven vragen voor het lijden ten gevolge van psychische aandoeningen. Want dat is helemaal niet ijl, maar keihard.
Meer van Menno-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater, Utrecht
Klopt het nou wel, dat er voor de psychiatrie andere regels gelden t.a.v. de behandelplicht dan voor andere specialismen? De KNMG heeft een heldere richtlijn uitgebracht wat de plichten zijn ten aanzien van het aangaan van een behandeling door een ar...ts, en gaat ervan uit dat je een patiënt niet mag weigeren tenzij: "Niet aangaan of beëindiging van een geneeskundige behandelovereenkomst". Natuurlijk zijn er grenzen aan de behandelplicht: je kunt van een gynaecoloog niet eisen dat ze, buiten noodsituaties, mannen behandelt, een huisarts die al ruim over een redelijke praktijkgrootte zit kan patiënten afwijzen. Ook somatisch specialisten kunnen onredelijk kieskeurig zijn: iedere psychiater, werkzaam in een klinische setting, weet hoe moeilijk het is om van daar uit een lichamelijk zieke patiënt in te sturen naar een SEH. Ik heb heel wat uren na werktijd rondgebeld, om er de volgende ochtend regelmatig achter te komen dat mijn bejaarde patiënt na uren op de SEH weer stikbenauwd werd teruggestuurd na wat summier labonderzoek. Maar als ik de richtlijn erop na lees, hadden X, Y, Z en Q gewoon aan de slag moeten gaan met de behandeling van de dwangstoornis.
Siep de Groot
Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde
Je wordt er moedeloos van bij zo een verhaal. Wanneer komt de GGZ eindelijk eens tot bezinning en doet iets aan deze misstand?
Het weigeren van multiproblematiek is een teken van machtsmisbruik in de psychiatrie en inderdaad schending van de artsene...ed. Bij weigeren van deze patiënten zou het tuchtrecht in beeld dienen te komen. Wanneer men op een reguliere psychiatrische afdeling komt zie je patiënten om je heen met monoproblemen, gemakkelijk voor de regiebehandelaar, die hooguit 10 minuten in de week als regisseur de medicatie doorneemt en de patiënt wijst op zijn plichten.
Een diepgaand gesprek is er niet bij. Gemak dient de mens. De monoproblematiek kan snel thuis weer ambulant behandeld worden.
emile keuter
neuroloog, Amsterdam
Ik zweer/beloof dat ik de geneeskunst zo goed als ik kan zal uitoefenen ten dienste van mijn medemens. Ik zal zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten. En ik zal zorgen dat ik dat alleen hoef te doen bij de gemakkelijke gevallen..., want anders krijg ik klachten, word ik onderbetaald en lijdt mijn privé-leven eronder.
Ieder volk krijgt de gezondheidszorg waar het recht op heeft.
Christel Rombouts
Huisarts , Zevenaar
Wat ik persoonlijk daarbij vooral zo moeilijk te verkroppen vind is hoe er niet eens gekeken wordt naar iemand. Het aantal keer dat ik een verwijzing retour krijg zonder dat de patiënt überhaupt gebeld is met al een 'advies' over waar die beter op z'...n plek zou zijn, is schokkend. Kastje naar de muur. Bij alles wat meervoudig complex is. 1 patient in mijn praktijk heb ik stad en land voor afgebeld; anorexia (maar nu met gezond gewicht), persoonlijkheidsstoornis, PTSS, depressie. Iedereen kaatst haar af. Om te janken..
Cornelis Bruijninckx
chirurg n.p., Den Haag
Inderdaad is het ondenkbaar dat met een mens met een invaliderende somatische aandoening op dezelfde wijze omgegaan zou zijn. Ik vermoed dat het ontbreken van behandelplicht in de ggz hier een belangrijke rol speelt. In de ‘somatiek’ wordt in beginse...l iedere verwezen patiënt in elk geval gehoord en bekeken. Maar ook daar wordt hij terugverwezen naar de huisarts, vaak zonder suggesties voor vervolg van de aanpak, als de medisch specialist ‘op zijn terrein geen afwijkingen vindt’. Ook niet echt verhelderend maar nog wel beter dan in de ggz. Dat dit de praktijk van alle dag is in een welvarend en hoogontwikkeld land dat ook nog eens zo trots is op zijn eigen gezondheidszorg, is feitelijk een gotspe.