Noodgedwongen op de achtergrond

Stel je haalt een plekje weg bij een patiënt. Het blijkt maligne te zijn. Je hebt het radicaal geëxcideerd. Jaarlijks zie je de patiënt ter controle. Op verzoek zo nodig eerder. Jarenlang gaat dat goed. Je besluit het initiatief bij de patiënt te laten. Enkele jaren later zie je hem met een ulcererend melanoom. Volledig gemetastaseerd. Helaas. Niks meer aan te doen. Had je dan toch meer initiatief moeten tonen?

Een ander voorbeeld. Je 50-jarige zware Van Nelle rokende patiënt. Met de tong op zijn schoenen komt hij puffend binnen. Een intensief traject middels stoppen met roken, fysiotherapie en diëtetiek volgen. Hij zal niet de longen van een 18-jarige krijgen, maar je zwaait wekelijks naar hem tijdens zijn vaste rondje op de fiets door het dorp. Hij staat zelfs weer mee te rennen aan de zijlijn van zijn voetballende kleinzoon. Jullie nemen afscheid en je vraagt hem direct aan de bel te trekken als hij het zwaar krijgt. Dit gebeurt niet. Enkele jaren later zie je hem op het spreekuur om te vertellen dat die thoraxfoto een knol van een tumor laat zien. Zijn verslaving leek toch weer grip op hem te hebben gekregen. Zichzelf letterlijk dood gerookt. 

Of de veel te zware diabeet de novo. Zo hevig ontregeld dat er acuut met insuline moest worden bijgestart. Na intensieve motiverende gesprekken maakt ze een levensstijlverandering van jewelste door. Ze valt kilo’s af en hoeft zelfs nog maar enkel met metformine te worden ondersteund. In de laagste dosering wel te verstaan. Ze voelt zich fitter, vitaler en gelukkiger dan ooit. Ook hier zit je taak er voor nu op. Je draagt haar over aan de POH-S en ziet haar zo nodig terug. Helaas onttrekt ze zich aan de zorg en valt terug in haar oude rituelen. Keto-acidotisch komt ze op de ic terecht. Ze overleeft het ternauwernood, maar is tot niks meer in staat. 

Bovenstaande voorbeelden illustreren in eerste instantie een positief beloop. Dusdanig dat je het initiatief en de verantwoordelijkheid daadwerkelijk bij de patiënt zou kunnen leggen. Stel nou dat het plekje niet helemaal radicaal was verwijderd? Het stoppen met roken niet volledig was gelukt? En de kilo’s er niet vanaf vlogen? Overal was er wel iets verbeterd, maar je was nog niet tevreden. Bovendien zou er nog steeds levensgevaar dreigen. Menigeen zou ‘moral injury’ oplopen in de wetenschap iets, maar onvoldoende te hebben kunnen of mogen doen. Om maar niet te spreken van het feit dat een wereld van verschil ineens ongedaan wordt gemaakt wanneer je je rol (noodgedwongen) beperkt tot de achtergrond. Ik wil en kan niet in de hoofden kijken van de Afghanistan-veteranen (en hun familie en vrienden). Bovendien kan en wil ik geen uitspraak doen over wat goed of fout is ten aanzien van de inzet in Afghanistan. Ik kan hoogstens proberen te illustreren wat ze denken en voelen. Misschien zit ik er ook wel helemaal naast. Maar compassie en mijn medeleven tonen is het minste wat ik kan doen. Bij deze.