Neerlands Hoop

De strijd tegen de covid-19-pandemie escaleert. Vooralsnog is de vijand aan de winnende hand. Vandaag zijn er 175 nieuwe sterfgevallenin Nederland gemeld. Niet eerder waren het er zoveel op één dag. Het totaal is nu boven de duizend. Meer dan er doden vielen bij het bombardement van Rotterdam in 1940.

We hebben in deze strijd al twee slagen verloren. Eerst de preventieslag. Na de manifestatie van SARS in 2003 hebben we verzuimd een vaccin te maken. Ook MERS-CoV in 2012 was geen reden tot mondiale actie. De vijand had alle tijd om te muteren tot SARS-CoV-2 en slaat nu onbarmhartig toe. Het is niet gelukt de mondiale uitbraak vanuit China in te dammen. Het virus heeft zich over alle continenten verspreid en elk land volgt zijn eigen strategie.

We zitten dus in fase 3. Redden wat er te redden valt. Groepsimmuniteit lijkt nog heel ver weg. Die wordt in elk geval niet bespoedigd als we allemaal binnen blijven zitten. Toch is dat voorlopig wel het beste. Schadebeperking en voorkómen dat de zorg nog meer overbelast raakt.

Is er nog hoop? Die is er zeker. Uiteindelijk gaat het virus het afleggen. Virussen sterven uit of trekken zich terug in hun reservoirs: wilde watervogels of vleermuizen bijvoorbeeld. Daar blijven ze tot de volgende mutatie. Maar zolang het virus nog mensen besmet kunnen we alleen maar de schade beperken. Hoe? Ik filosofeer erover met oud-patholoog Jan-Willem Koten, specialist in de oncogenese. We bespreken de rol van de cytokines bij de Spaanse Griep van 1918-1919. Veel jonge mensen overleden toen aan een acuut longbeeld dat wel is beschreven als de cytokinestorm. Tegenwoordig noemen we dat ARDS: acute respiratory distress syndrome. Een reactie op het infectieuze agens die zijn doel voorbijschiet en het leven van de gastheer bedreigt. Gebruikelijke middelen zoals corticosteroïden helpen hier niet. Wat dan wel?

Daar wordt naarstig naar gezocht. Van diverse kanten klinken hoopvolle signalen. Passieve immunisatie met antistoffen in plasma van genezen covid-19-patiënten. Het oude malariamiddel chloroquine, dat het beloop van covid-19 zou ‘mitigeren’. Lees het laatste NTvG, zeg ik hem, daar staat een goed artikel in over chloroquine. Maar Jan-Willem kent zijn literatuur beter dan ik. Hij stelt onomwonden dat we meer gebruik moeten maken van het onderzoek naar influenzavirussen. ‘SARS-CoV-2 en influenzavirus zijn beide RNA-virussen met een lipide dubbelmembraan. Alles wat wijst op een gunstig effect bij influenzavirussen moet je nu ook testen op SARS-CoV-2. Waarom gaan we niet testen of N-acetylcysteïne (NAC) werkt bij covid-19?’

NAC is een middel om ingedikt slijm makkelijker op te hoesten. Maar het is ook een antioxidant. En aan antioxidantia worden allerlei heilzame effecten toegeschreven. Antioxidanten zijn populair in de orthomoleculaire geneeskunde. En vrij verkrijgbaar bij de drogist. Moeten die middelen ons helpen in de strijd tegen de covid-19-pandemie? Ik sta er sceptisch tegenover. Maar Jan-Willem vindt binnen een paar minuten in de literatuur sterke aanwijzingen dat NAC helpt om de virusreplicatie en de effecten van ontstekingsmediatoren bij een infectie met hoogpathogeen H5N1-influenza-A-virus af te remmen. ‘Dan werkt het ook bij covid-19!’ Hij zit al klaar om zijn ontdekking de wereld in te sturen. Hoop doet leven.