Mindfulness is (niet) voor iedereen

Voor de zomer las ik een interview in de NRC met psychiater en kersverse hoogleraar stress en veerkracht Christiaan Vinkers. Vinkers pleit er in dat interview voor om bij mensen met stressklachten een persoonlijk profiel te maken. Mooi streven want mensen zijn nu eenmaal erg verschillend.

Uit het interview begrijp ik ook dat Vinkers mindfulness niet zo hoog heeft zitten omdat het bij hem averechts heeft gewerkt. En – zo vraagt hij zich af – wat moet je met mindfulness als je in armoede leeft en dat je voornaamste bron van stress is?

Nu wilde het toeval dat dit interview verscheen terwijl ik als mindfulnesstrainer samen met een maatschappelijk werker een stresstraining verzorgde in de Zeister wijk Vollenhove, een zogenaamde achterstandswijk. Deze training werd georganiseerd in het kader van het actiegerichte onderzoek ‘Chronische stress in de wijk’, door het landelijke expertisecentrum gezondheidsverschillen Pharos. In deze training vormt het oefenen van mindfulnessvaardigheden als vertragen en het met mildheid en compassie kunnen toelaten van lastige emoties en bijbehorende overtuigingen een belangrijke ondersteuning. Daarnaast is er in de training veel aandacht voor psycho-educatie over stress en het in kaart brengen van stress onderhoudende en verminderende factoren. Tot mijn verrassing (want ik was voor de training nogal sceptisch omdat ik net als Vinkers dacht: wat moet je met zo’n training als je niet eens weet hoe je je boodschappen deze week moet betalen) bleek het merendeel van de deelnemers bij de evaluatie ervan erg enthousiast. Zij voelden zich door de oefeningen van binnen rustiger. Een aantal was vast van plan bepaalde hen aansprekende oefeningen een plaats te geven in hun dagelijkse routine. En inderdaad: sommigen hadden – net als Vinkers – geen baat bij de oefeningen.

Ik was wel benieuwd naar ervaringen van anderen hiermee en heb daarom gebeld met huisarts Feia Hemke, die betrokken is bij de genoemde studie. Zij zei dat het onjuist is om te stellen dat mindfulness niet werkt als er sprake is van uitdagende omstandigheden. Haar ervaring was dat een groot deel van de deelnemers aan de studie positief rapporteerden over de mindfulnessoefeningen omdat deze een gevoel van rust en ruimte opleverden. En ook in deze populatie gold dat dit niet bij iedereen het geval was, sommigen hadden deze ervaring niet. Verder stelde zij dat het belangrijk is om mindfulness in te bedden in een breder palet aan hulpverlening, zoals psycho-educatie en schuldhulpverlening. Dat kan het effect ervan doen toenemen, afhankelijk van de specifieke context en het persoonlijk profiel. Ter illustratie vertelde Hemke dat de training gedaan was bij een groep Syrische statushouders. Die vonden aanvankelijk mindfulness maar niks. In de loop van de training ervoeren ze dat het toch waardevol was om de oefeningen te doen. Met name de lichaamsgerichte intentie ervan sprak hen aan. Dit laatste is overigens ook mijn ervaring. De afgelopen herfst was ik als medisch vrijwilliger actief in het vluchtelingenkamp op Lesbos en heb daar ook met vluchtelingen mindfulnessoefeningen gedaan.

Mijn conclusie is dat net als bij andere zorginterventies mindfulness om maatwerk vraagt. Het spreekt veel mensen aan maar niet iedereen, waarbij dit niet afhankelijk is van het al dan niet leven in uitdagende omstandigheden. Het is te hopen dat Vinkers zijn eigen ervaring met mindfulness kan relativeren en het bij onderzoek en behandeling van stressklachten de plaats gunt die het als goed onderzochte en effectieve stressinterventie verdient. Ook bij mensen met een persoonlijk stressprofiel van uitdagende omstandigheden als armoede of vluchteling zijn.

Mindfulness is (niet) voor iedereen

Ratten in Parijs

Geachte collega’s van de Antikwak,

Dag Lesbos

Bram Tjaden

Populair

Moeders springen niet van flats

‘Je gaat toch niet de politie bellen?’

‘Ik weet dat ik zwakbegaafd ben’

Actueel

Opinie

Kennis

Tijdschrift

Service

Nieuwsbrief