Koude sanering

Disclaimer! Ik ben lid van de raad van toezicht van een zelfstandig behandelcentrum (zbc) op het gebied van chronische pijnrevalidatie. In die hoedanigheid kijk ik wel eens naar het stelsel vanaf ‘de andere kant’ en als ik van die andere kant kijk, maak ik me zorgen. En ik vermoed dat het breder speelt.

In de chronische pijnrevalidatie vindt een sanering plaats. Ik denk dat iets dergelijks ook geldt voor de ggz of de thuiszorg. Die sanering is onbevredigend, onder meer omdat de goeden onder de slechten dreigen te lijden. En u snapt natuurlijk dat ‘mijn’ zbc in het goede kamp zit. Deze week vond zelfs een kort geding plaats waarin een aanbieder van chronische pijnrevalidatie zorgverzekeraar Zilveren Kruis aanklaagde omdat die vond dat de verzekeraar op de stoel van de arts was gaan zitten.

In het afgelopen decennium is het aantal zbc’s op het gebied van chronische pijnrevalidatie explosief gegroeid. Nu zijn er best veel patiënten die baat kunnen hebben bij behandelingen, maar tegelijk is er nog onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing welke patiënten precies baat kunnen hebben bij medisch-specialistische multidisciplinaire revalidatiezorg. Hierdoor vinden verzekeraars het moeilijk om het kaf van het koren te scheiden. Dat moet wel want ook in de pijnrevalidatie komen affaires met cowboygedrag voor.

Het echec van Ciran is symptomatisch. Deze – inmiddels failliete – aanbieder is een paar jaar geleden door de zorgverzekeraars hard aangepakt vanwege onrechtmatig declaratiegedrag en de inhoud van hun zorgverlening. Net zoals de Rabobank of ABN-Amro er last van hebben als er bij ING iets fout gaat, zo heeft ook de hele sector last van de Ciran-affaire.

Het punt is dat verzekeraars door de rechter gedwongen worden om ook partijen waar ze geen contract mee hebben of willen, (gedeeltelijk) te vergoeden. Hierdoor hebben ze geen controle op het volume. Er zijn twee redelijke oplossingen voor handen: Plan A is de minister te vragen de wet aan te passen zodat zorgverzekeraars beter het kaf van het koren kunnen scheiden. Als dat tot te veel gedoe leidt (vaak ten onrechte als vrije artsenkeuze geframed), dan is er nog plan B.

In plan B kiezen verzekeraars kwalitatief goede partijen en gaan daar een contract mee aan. Een aantal verzekeraars doet dit al. Hoe gaan de meeste verzekeraars met die situatie om? Uitzonderingen daargelaten, niet best. Ze maken iedereen het leven moeilijk door machtigingen te verlenen. Niet-gecontracteerde aanbieders (vaak zbc’s) moeten voor elke patiënt, vóórdat de behandeling gestart mag worden, een machtiging voor die behandeling aanvragen. Hierop volgt regelmatig, na een (te) lange doorlooptijd, een afwijzing door de zorgverzekeraar. En lang niet altijd terecht.

Het onbedoelde gevolg van dit beleid van de zorgverzekeraar is dat het beeld ontstaat bij verwijzers dat geen enkele zbc meer gecontracteerde zorg voor chronisch pijn aanbiedt, waardoor er als vanouds wordt verwezen naar de grote traditionele instellingen. Die zijn niet de geschikte zorgaanbieder voor iedere patiënt met chronische pijn. Bovendien ontstaan vervolgens wachtlijsten, terwijl er genoeg capaciteit in de markt is.

Zbc’s vullen de gaten die traditionele zorgverleners laten liggen en hebben vaak geen of veel kortere wachtlijsten en een meer persoonlijke service. De treurige affaires rechtvaardigen niet om zbc’s in algemene zin in diskrediet te brengen. Minister de Jonge wil ‘minder marktwerking’, waarmee hij bedoelt dat hij de rotte appels wil weren en de versnippering wil tegengaan. Heb ik geen moeite mee. Maar laat hij dan iets slimmers verzinnen dan een koude sanering, want hier wordt geen patiënt beter van.