Is de sterftekans bij corona ‘maar’ 0,23 procent?
27 reactiesEen week geleden stond er een kort berichtje op deze website. Een berichtje dat meer aandacht verdient dan het heeft gekregen. Ik heb in elk geval niet gezien dat het is opgemerkt. Het ging over de IFR, de infection fatality rate, dus de kans dat je doodgaat als je besmet bent met corona.
Professor John Ioannidis, een grootheid in de medische wereld, heeft daarover een artikel gepubliceerd, peerreviewed, in een bulletin van de WHO. Ik zet dat laatste er maar even bij, omdat Ioannidis eerder een studie over corona publiceerde waar nogal wat kritiek op was, terecht voor zover ik dat kan beoordelen. Volgens dit artikel is de sterftekans overall ongeveer ruim 2 promille en voor mensen onder de 70 maar 0,5 promille. Nu is 2 promille op een wereldbevolking van 7 miljard nog altijd 14 miljoen, maar niet iedereen zal besmet raken. Dus het aantal slachtoffers zal lager liggen. Maar aan de andere kant zal het aantal slachtoffers weer hoger liggen als veel mensen in korte tijd ziek worden en de zorg overbelast raakt.
Even voor de goede orde: ik wil de ellende van corona op geen enkele manier bagatelliseren. Maar het is wel belangrijk een beeld te hebben van de dodelijkheid van het virus, omdat de maatregelen om het virus te bestrijden ook hun prijs hebben. Ik lees verhalen over miljoenen mensen die door hongersnood zullen sterven ten gevolge van de economische schade. Over het stagneren van de bestrijding van hiv en mazelen, omdat er andere prioriteiten zijn.
Bij elke ingreep is van belang te kijken naar de baten maar ook naar de kosten. Dat is een duivels dilemma, zeker omdat we nog zoveel niet weten. Daarom begrijp ik niet zo goed waarom het onderzoek van Ioannidis niet meer aandacht krijgt. Want de hoogte van de IFR is heel belangrijk bij het afwegen van die kosten en baten van maatregelen. Ik vond de schatting spectaculair laag. En ook beduidend lager dan eerdere schattingen. Het lijkt mij hoe dan ook goed nieuw en ook ‘breaking’. Maar ik krijg de indruk dat alleen ik dat zo ervaar. Zie ik iets over het hoofd?
Het is tenslotte niet mijn specifieke deskundigheid. Ik laat me graag corrigeren.
PS Vandaag lees ik in de Volkskrant dat hoogleraar Ira Helsloot vindt dat de negatieve gevolgen van de maatregelen om corona terug te dringen erger zijn dan het virus zelf. Nu is ‘erger dan’ altijd ingewikkeld als het gaat om dingen die allebei erg zijn. Maar wel een ondersteuning van mijn betoog dat we aandacht moeten schenken aan dit bericht over de dodelijkheid van het virus.
Meer van Menno Oosterhoff-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
Menno Oosterhoff
Psychiater, THESINGE
Geen idee waarom dit oude blog opeens weer verschijnt in de lijst veel gelezen.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
@Oosterhoff:
Wat een prachtige, genuanceerde en zeer academische reactie.
Daar kan toch niemand boos van worden, toch?
Het jammere is dat we helemaal niets kopen voor dit soort nietszeggende prietpraat.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
@Baggelaar:
Fair enough. Volgens mij zijn we het eens.
Desondanks: Veel sterkte op de SEH. Ik geloof direct dat jullie het momenteel helemaal niet gemakkelijk hebben.
Maar dit virus is slechts de boodschapper die de onaangename boodschap b...rengt dat we niet berekend zijn op pieken in de zorg.
En daar ben jij nu de dupe van. En velen met jou.
Menno Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Het laatste wat ik met mijn blog heb gewild is bijdragen aan polarisatie. Maar of dat is gelukt?? Ik heb geprobeerd aan te geven dat het een duivels dilemma is en ik heb ook in eerdere blogs ook aangegeven dat ik de richtlijnen van de overheid steun ...en dat ik corona beslist niet bagatelliseer. Ik ga mezelf herhalen als ik weer ga zeggen wat wel de bedoeling was.
Maar ik wil wel noemen dat het bij duivelse dilemma's altijd gaat om kiezen tussen twee kwaden en dat je dan alle informatie die er is hard nodig hebt. En dan nog blijft het ontzettend moeilijk.
M Baggelaar
SEH arts, Nijmegen
@ GJ Bonte mee eens!
Nadat alle overcapaciteit is wegbezuinigd kunnen we dit op de SEH niet meer aan. Als mantelzorger zie ik ook de keerzijde vd lockdowns, dus ik zit niet in het pro kamp. Mijn boodschap is met name om de discussie eerlijk te houde...n.
Petra Allis
verzekeringsarts, Rotterdam
Beste mensen, ik vind de discussie erg onplezierig worden. Ik denk dat het nu wel duidelijk is, een lockdown heeft voor veel mensen gevolgen, en voor een best wel groot aantal zeer grote gevolgen. Geen (gehele, gedeeltelijke of intelligente) lockdown... of andere beperkende maatregelen zou in de gegeven situatie leiden tot het volledig vastlopen van alle zorginstellingen en naar mijn persoonlijke inschatting meer doden dan mét lockdown.
Laten we vooral nu niet een openbare discussie voeren die uit zijn verband kan worden getrokken en als excuus kan worden gebruikt voor niet-noodzakelijke feestjes en andere samenkomsten. Laten we zelf zoveel als we kunnen ervoor zorgen dat de gevolgen voor de kwetsbaren in de samenleving zo beperkt mogelijk blijven. En laten wij vooral allemaal deze discussie opnieuw aanzwengelen op het moment dat het huidige gevaar geweken is. Want op dit moment stellen dat de capaciteit van de zorg ernstig tekortschiet voor dit soort calamiteiten, heeft enorm weinig zin. Op dit moment lossen we dat niet eventjes op.
Wie op dit moment vaststelt dat de lokale zorg nog capaciteit over heeft, zou zich in kunnen zetten voor het overnemen van de overbelasting op andere plekken. Dat kan helpen.
Twijfel zaaien over de maatregelen als stuurlui aan wal werkt in ieder geval niet.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
@Baggelaar:
Inderdaad.
Laten we de discussie zuiver houden.
It's a small world, an emergency department, isn't it?
There is a big, big world out there. With lot's of trouble, pain, lllness, suffering and death. A very big world.
En wa...arom is er eigenlijk een capaciteitstekort bij u op de SEH?
Omdat we de zorg hebben gebouwd op gemiddelde behoefte.
Niet op de piekbehoefte.
Maar daar hoor ik u niet over.
Veel succes bij uw werk.
M Baggelaar
SEH arts, Nijmegen
@ v Veen. Laten we de discussie zuiver houden. In uw regio wordt de acute zorg niet overspoeld. In andere regio’s wel. U had die maandag op mijn SEH moeten staan! Het is schijnbaar tegenwoordig de trend om onwelgevallige feiten weg te zetten als fake... news. De realiteit is dat de SEH’s de coronapiek niet aan kunnen.
Neemt niet weg dat we discussie nog steeds mogen voeren. De lockdown heeft ook zeer ernstige gevolgen. Realiseer je dat er geen goede keuze bestaat, alleen 2 slechte keuzes. Ik wordt een beetje moe vh gepolariseer in beide kampen. Laten we alsjeblieft eerlijk blijven naar elkaar. Ik heb persoonlijk ook forse bezwaren tegen de lockdown. Echter loslaten geeft oversterfte, maar dat zijn er misschien maar een paar honderd op een bevolking v 17 miljoen. Ik weet soms echt niet meer voor mijzelf welke mening de goede is.
Kortom zuivere discussie, maar de discussie mag gevoerd worden.
Menno Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Beste Manon
Dank voor deze reactie. Ik heb er alle begrip voor dat emoties je eerdere reactie heeft gekleurd. Ik heb geenzins de ernst van corona willen bagatelliseren. En ik weet ook niet goed of het anders kan qua aanpak dan nu. De hele wereld doe...t het zo tenslotte. Ik ben alleen ook bang voor de gevolgen op lange termijn, zeker als we dit maanden moeten blijven volhouden
Maar als de hoopvolle berichten over een vaccin waar blijken te zijn dan hoeft dat laatste misschien niet en kunnen eventuele nare gevolgen nog worden gekeerd. De toekomst zal het leren
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater, Utrecht
Beste Menno,
Je hebt gelijk, ik waardeer je ingetogen toon en ik ben waarschijnlijk te fel. Dat komt doordat ik als ouderenpsychiater veel met thuiszorgorganisaties en verpleeghuizen samenwerk. Verzorgenden hebben de eerste golf enorm geworsteld met... een tekort aan beschermingsmiddelen en het advies om toch te gaan werken bij milde klachten. Dat deden ze dan ook maar, met angst voor de eigen gezondheid, want wie zou er anders een boterham smeren voor de levenden en een washandje halen over het gezicht van de stervenden? Het zijn misschien geen "grootheden" zoals Ioannidis, maar ze hebben wel een groot hart. Zij schieten niks op met gesteggel rond mondiale IFR cijfers. Ze hebben te maken met de realiteit in Twente en Dordrecht. En die zegt hen dat er nu iets anders aan de gang is dan de jaarlijkse griepgolf. Het cbs geeft hen gelijk. https://www.cbs.nl/nl-nl/faq/corona/medisch/hoeveel-sterfgevallen-zijn-er-per-week-
Herman Mees
Huisdokter, Zuidlaren
@Menno; mooi sthenisch blijf je bij het uitgangspunt van je IFR, en laat je je niet verleiden om discussies aan te gaan over wel of niet, en goed of fout.
@van Veen regelmatig kom ik je tegen in de reacties; het angstvirus is ernstiger dan het Covid...virus, dat ben ik met je eens.
In de loop van de periode dat Covid 19 zich voordoet, is er inderdaad opmerkelijk weinig aandacht besteed aan de artsen en (andere) wijzen die goed onderbouwde kanttekeningen plaatsen bij het coronabeleid van overheid, RIVM en OMT-virologen en IC-artsen. De brandbrief aan kamerleden van Evelien Peeters internist, c.s. over de proportionaliteit van de genomen maatregelen, ondertekend door duizenden artsen en anderen; het stuk in de Volkskrant van Ira Helsloot, en het gesprek met filosoof Marli Huijer; het interview in Trouw met ethica Heleen Dupuis; The Great Barrington Declaration: nergens is te vinden dat met de gedebiteerde wijsheden iets gedaan wordt, anders dan dat ze in de hoek van de coronagekkies, coronaontkenners en links- dan wel rechts-extreme bewegingen worden gezet, althans terecht komen.
Eerder maakte het me boos, bv. toen een klinisch psycholoog in regionale kranten schreef dat de bevolking juist veel angstiger moet worden gemaakt ten einde haar zich aan de regels te laten houden. Of als een MC-columnist vindt dat van andersdenkende dokters misschien beter de registratie zou kunnen worden ingetrokken. Nu schud ik mijn helemaal niet zo wijze hoofd over onbegrip, gemiste kansen en gebrek aan dialoog. Ziek worden van corona, ervoor moeten worden opgenomen, op de IC terecht komen, eraan sterven, is afschuwelijk voor patiënten en familie.
Maar zolang er geen oog is voor al die andere gevolgen van de coronamaatregelen, wereldwijd, zoals hier eerder geschreven, ben ik beducht op een uitkomst van de parlementaire enquête die vast zal (moeten) worden gehouden t.a.v. het coronabeleid, nadat de storm is gaan liggen, die wij, tsja, niet echt gewild hadden.
van Veen
huisarts
Beste Menno,
Ik ben het eens met je reactie. Maar op het 'bericht uit de Volkskrant' wil ik wel even reageren. Dat is door Maarten Keulemans geschreven. Iemand die echt van toeten noch blazen weet. En het onderzoek van Ioannides niet eens gelezen ka...n hebben.
Neuroloog Hommel heeft daar gisteren dit blog over geschreven, als repliek:
http://www.janbhommel.com/post/onkruid-in-de-wetenschapstuin
Ik begrijp niet dat de Volkskrant zo iemand over het coronavirus laat schrijven. Ik vind dat ronduit schadelijk. Taalgebruik is erg belangrijk. Taal kan misleidend zijn en een soort Einde der Tijden beelden oproepen. Ik heb begin dit jaar veel mensen, ook oudere mensen, met een corona-infectie gezien. En ik kan uit eigen ervaring zeggen dat de eerste hulpen -en IC's- toen niet zijn overspoeld. En momenteel worden ze zeker niet overspoeld. Angst is echt een groter gevaar dan Covid-19. En eenzaamheid, zoals onze koning 5 mei j.l. al zei.
Menno Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Beste Manon.
Wat een felle reactie. Ik weet ook niet hoe het moet. De beelden die jij schets zijn verschrikkelijk, maar dat de bestrijdingsprogramma's tegen Mazelen en HIV nu erg achterlopen is ook verschrikkelijk. Net als eventuele hongersnood.
H...et zijn duivelse dilemma's en het enige wat ik heb willen zeggen is dat daarbij informatie over de IRF wel belangrijk is. Maar kennelijk komt het op jou over als kritiek op strenge maatregelen en.
Ik moet trouwens zeggen dat vandaag in de Volkskrant De bewering van Ioannides in twijfel getrokken werd. Al eerder waren er vraagtekens over wat hij naar voren bracht. Ik weet niet zo goed wat ik ervan moet denken. Ioanniddes is een grootheid. Helaas sluit dat niet uit dat hij zich kan vergalopperen in deze.
Manon Kleijweg
Ouderenpsychiater, Utrecht
Ioannidis' berekeningen weinig aandacht? Het staat in het bulletin van het WHO, het wordt genoemd in Medisch Contact, het is niet onopgemerkt gebleven. Ik zal mijn neiging om zelf aan het rekenen te slaan onderdrukken( "In de zomer 4% van de Nederlan...ders besmet, da's zo'n 680.000 besmettingen, bij een oversterfte van 10.000....dan kom ik op ehm.....hee, dat is kras: een IFR van bijna 1,5%!). Want ik ben geen epidemioloog. De vraag is wel: als we ervoor kiezen om de economie en de reguliere zorg weer als vanouds te laten draaien, waar laten we dan de golf van stikbenauwde mensen die zich bij de EHBO's zullen gaan melden? Na een positieve coronatest terug naar huis om daar zonder zuurstof, zorg en palliatie dood te gaan of met schade te overleven? Of geven we de mantelzorger een IKEA setje mee om zelf thuis mee aan de slag te gaan ("infuuspomp en zuurstoftankje aanleggen, iedereen kan het")? De verpleeghuizen, eerstelijnsvoorzieningen en thuiszorg hebben nu al hun handen vol aan de groep die liever niet in een ziekenhuis belandt, daar zit geen ruimte. Een groot deel van het zorgpersoneel zal zelf te ziek zijn om nog te kunnen werken. Stel je eens voor wat dat de maatschappij gaat kosten, economisch en moreel. Het IMF heeft de berekening al gemaakt: de economie loopt minder schade op mét dan zonder lockdown. https://www.trouw.nl/economie/imf-liever-een-snelle-lockdown-dan-halve-maatregelen~bb16b0fe/
M Baggelaar
SEH arts, nijmegen
@v Veen. in reactie op het feit hoe de ziekenhuizen vol liggen.
Ik ging aanstaande maandag een avond dienst doen op mijn SEH als coördinerend SEH arts. Ik werd begroet door de berichten dat Arnhem en Tiel vol lagen en Dat er op die SEH's patiënten ...stops waren. Ik had van de 19 bedden op de SEH op dat moment maar 4-5 vrije bedden en zo'n 10 patiënten in de aankondiging. Van de 10 patiënten waren er 2 uit Arnhem. Ik kreeg ook snel te horen dat ons ziekenhuis ook bijna geen opname capaciteit meer had, en het was pas het begin van mijn dienst! Wetende dat ik zeker nog 20-30 aanmeldingen extra zou krijgen gedurende mijn dienst. Ik heb toen de harde keus gemaakt om iedere patiënt buiten onze regio te weigeren, omdat ik al bang was dat ik de zorg in Nijmegen niet mee kon leveren, laat staan de zorg van de andere regio's. Ik heb enkele huisartsen uit de regio Arnhem met benauwde patiënten een nee moeten verkopen, zodat zij verder met hun patiënten moesten leuren. Later kreeg ik nog te horen dat Ede, Doetinchem, Den Bosch en Uden ook vol lagen. Gelukkig zijn er op mijn SEH geen gekke dingen gebeurt, ik weet niet hoe dat zit met de rest vd regio's.
Covid raakt ons hard op de SEH's. Dit is uitgebreid op het nieuws geweest, en het raakt ons harder dan een griepje. Ik heb ook tijdens het ernstige griep seizoen gewerkt v 2018, ik werk al 18 jaar op SEH''s, en dit is niet normaal. Leuk als andere specialisten die weinig op de SEH's staan daar iets over zeggen, maar de realiteit kan ik uit eigen ervaring zeggen is anders.
Echter het is ook geen Ebola, en maakt dat alle maatregelen geoorloofd? Want als mens heb ik ook veel last van de maatregelen. Het mortaliteits percentage is relatief laag, echter onze acute zorg kan dit niet aan. Dus de keuze is minder maatregelen en meer doden op de SEH. Of meer maatregelen met, met zeer grote economische en maatschappelijke consequenties. Ik weet het soms niet meer.
Menno Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
@coll. Schaad
Ik snap uw reactie heel goed. U ervaart een concreet probleem en dan dringt het om dat op te lossen. Wat ik wilde noemen is dat we mogelijk daarmee op lange termijn andere problemen creëren, zoals het verdringen van de andere zorg, het... teruglopen van de mazelen en hiv bestrijding en het inzakken van de economie met ook ernstige gevolgen zoals hongersnood,. Problemen die verder weg liggen maar wel reëel zijn. Duivelse dilemma's waarbij kennis over de IFR wel belangrijke informatie is om mee te nemen in de afweging.
Van Veen
arts
Aanvulling:
De Volkskrant gisteren:
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/beddentekort-is-niet-nieuw-de-aandacht-ervoor-wel~ba596333/
'De ziekenhuizen in Nederland liggen vol. Nu weet iedereen die in de zorg werkt dat gebrek aan bedden en per...soneel geen nieuw of zeldzaam verschijnsel is. Elk griepseizoen is er hetzelfde euvel. Huisartsen die als huis-aan-huisverkopers hun patiënten proberen te slijten. Specialisten (in opleiding) die voor patiënten op de spoedeisende hulp alle ziekenhuizen in de regio afbellen om een vrij bed te vinden. Afdelingen die vol liggen omdat patiënten niet kunnen worden ‘uitgeplaatst’. Dat kan zijn: naar huis met thuiszorg (overbelast) of naar een verpleeghuis of revalidatiecentrum (ook vol).'
'Voor dit jaarlijks terugkerende fenomeen bestond tot op heden weinig media-aandacht en nog minder interesse vanuit Den Haag.'
'Het personeelstekort wisten we iedere griepgolf te ondervangen dankzij een uitstekend arbeidsethos. Met de vlag in de hand voor volk en vaderland werkte medisch personeel ook bij griepklachten koortsachtig door. Minder personeel betekende een nog grotere druk op de achterblijvers en nog minder beschikbare bedden. Dus ploeterden we hoestend en proestend verder, waarbij we niet schroomden om de handen van kwetsbare patiënten te schudden. ‘Het is toch eigenlijk onverantwoord’, zei ik toen mijn man met een temperatuur van 38.5 een collega ging vervangen die even daarvoor met 39.3 een spoedkeizersnede had verricht. Zijn antwoord: ‘Wie gaat er anders voor die patiënten zorgen?’'
Tot zover de citaten. Elk jaar als de R in de maand zat hadden we te maken met volle ziekenhuizen.
Van Veen
arts
Collega Schaad,
Het is precies dit soort berichtgeving wat de paniek in het land groter maakt.
In het grote ziekenhuis in mijn regio lagen vorige week nog geen 10% mensen met Covid-19. En ook de IC lag er niet vol.
Wat u schrijft is iets ander...s dan wat ik in de krant lees. Ervan uitgaande dat u in de regio IJsselstein werkzaam bent (3 november j.l.)
https://www.ad.nl/utrecht/ziekenhuizen-regio-utrecht-nagenoeg-vol-met-coronapatienten-het-is-hartstikke-spannend~a3c7b0fa/
'In de ziekenhuizen in de regio (Antonius, Diak, UMC en het Meander in Amersfoort) lagen dinsdag in totaal 202 coronapatiënten. Dat is fors meer dan een maand geleden, toen er nog ‘slechts’ 55 patiënten waren. Momenteel liggen 45 coronapatiënten op de ic’s. Een woordvoerder van de regionale ziekenhuizen kon niet aangeven of de ic’s daarmee nu ook vol zijn. ,,In de ziekenhuizen liggen ook nog veel mensen die reguliere zorg nodig hebben, dat geldt ook voor de ic’s. Het landelijk coördinatiecentrum gaat over de verdeling van de ic-bedden. Als wij in de regio Utrecht meer bedden vrijmaken voor coronapatiënten, dan betekent dat anderen mogelijk elders worden opgevangen.”
In vier ziekenhuizen liggen in totaal 202 Covid patiënten. Ik kan me niet voorstellen dat dit 'vol' is.
Waar bovenstaand blog over gaat is dat de maatregelen buiten elke proportie zijn. Scholen dreigen gesloten te worden. Cafébezoek mag niet meer. Mensen kunnen niet meer naar voetbalstadions. Jongeren worden door Rutte voor asociaal uitgemaakt als ze naar een feest willen, zelfs als dat buiten is. Bibliotheken zijn dicht. Zelfs het vuurwerk wordt verboden, althans, daar zijn plannen voor.
En dat alles voor een virus dat niet veel dodelijker is dan griep.
Ik ben verbaasd dat artsen zich niet veel sterker maken voor de volksgezondheid.
We zouden als medici de paniek weg moeten nemen door niet zo mee te gaan in de paniekerige berichten. Maar het tegengestelde gebeurt helaas.
R.R. Schaad
anesthesioloog, IJSSELSTEIN
Allemaal leuk en aardig....maar mijn ziekenhuis (en wij zijn niet de enige) ligt vol met corona patienten. Zonder maatregelen hadden we wellicht in een code zwart scenario verkeerd. Dat moet dus de afweging zijn:
Code zwart scenario (met veel meer... doden dan nu) vs de kosten
De discussie gaat dan ook niet over de mortaliteit, maar over de capaciteit van de zorg en de wensen van de maatschappij hierin. Laten we patienten op de stoep staan of willen we iedereen die zorg nodig heeft helpen?
Petra Allis
verzekeringsarts, Rotterdam
Ik wil absoluut niet de suggestie wekken dat ik er veel verstand van heb. Wel denk ik dat in alle discussie er één gegeven is dat voor mij doorslaggevend is: als de reguliere zorg moet afschalen vanwege een enorme toeloop van coronapatiënten, dan is ...het de hoogste tijd voor ons allemaal om een zo fors mogelijke stap terug te doen in het sociale verkeer. Ongeacht welke mening ook over de gevolgen voor de economie. We willen (bijna) allemaal graag goede zorg als wij het nodig hebben.
Of ik nu wel of niet veel te vrezen heb van een infectie met corona: als ik het oploop, dan kan ik het ook overdragen, en ben ik deel van het probleem. Dat wil ik niet. Ik wil dat de reguliere zorg normaal kan draaien. Dus wil ik geen deel zijn van de besmettingsketen.
Ik blijf dus inmiddels alweer weken zoveel mogelijk thuis en doe niets wat niet echt noodzakelijk is in de buurt van andere mensen, ook al mocht dat tot nu toe wel. Want dit is de enige invloed die ik kan uitoefenen op het beloop van de epidemie. En dus is dit wat ik bijdraag. Ik ben vast van plan hiermee door te gaan tot de reguliere zorg weer (vrijwel) normaal kan draaien.
Ik begrijp volkomen dat ik me in de luxepositie bevind dat ik vrijwel volledig vanuit huis kan werken en een prachtig park vlakbij heb voor een dagelijkse wandeling. Maar dit is wat ik eraan kan doen, en dit is dan ook wat ik doe.
Jedidja Fortuijn
Aios psychiatrie, Haarlem
Thuis hebben we er met regelmaat een discussie over. Ik heb het artikel van Ioannidis gelezen en vond hem opvallend genuanceerd. Hij heeft in dat artikel helemaal geen oordeel over de maatregelen. De IFR wordt overigens voor NL wel hoger geschat.
I...k vraag me af wat er gebeurt als we de maatregelen niet zouden nemen. Hoe ziet dat er uit? Met name in de zieken- en verpleeghuizen. Zou het kunnen dat het zo kiezen uit twee kwaden is, dat er altijd kritiek te leveren is?
Maakt het nog uit wat er internationaal gebeurt?
Ik ben met Menno Oosterhoff eens dat zo'n feitelijk artikel als dit van Ioannidis voldoende aandacht moet hebben, evenals (eerdere) suggesties van zink en hydroxychloroquine in vroeg stadium en het belang van goede ventilatie etcetc. Ik vind dat dat moet gebeuren in het besef dat de beste stuurlui meestal aan wal staan. Kritiek op de inhoud, niet op de man.
E. van Veen
huisarts
Ik verbaas me ook over de geringe aandacht onder artsen voor het onderzoek van John Ioannides. Ik zet het hier in een link. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/eci.13423
En kopieer uit de samenvatting:
Global infection fatality rate... is 0.15-0.20% (0.03-0.04% in those <70 years), with large variability across locations with different age-structure, institutionalization rates, socioeconomic inequalities, population-level clinical risk profile, public health measures, and health care. There is debate on whether at least 60% of the global population must be infected for herd immunity, or, conversely, mixing heterogeneity and pre-existing cross-immunity may allow substantially lower thresholds.
Ira Helsloot heeft vanaf het begin van de coronacrisis -ook op TV- gewaarschuwd voor de gevolgen van de covidmaatregelen. Hij werd verketterd en gedemoniseerd. Helaas gebeurt dat met meer critici, ook met kritische artsen.
In de Volkskrant van afgelopen maandag zegt hij: ‘Rutte zet de halve samenleving
op slot en geeft meer dan 80 miljard uit voor de bestrijding van
één ziekte die voor de meeste mensen niet erger verloopt dan een
griep. De maatregelen veroorzaken extreem meer schade dan het virus zelf'
en verder
'In geen enkele van onze nationale
pandemiedraaiboeken, waar behalve ikzelf aan het begin van deze
eeuw sindsdien flink wat van de huidige OMT-leden aan
meeschreven, is ook maar een seconde de maatregel ‘landelijke
lockdown’ overwogen. En toch gebeurde het, uit pure paniek.’
Helsloot vindt dat de pers een kwalijke rol heeft gespeeld in het aanjagen van de paniek.
Ik onderschrijf dit. Ik vraag me af wanneer Medisch Contact verantwoordelijkheid gaat nemen -met haar berichtgeving- en stopt met het aanjagen van de paniek.
De paniek en de maatregelen tegen Covid-19 richten momenteel dag na dag enorme schade aan. Isolatie, eenzaamheid, faillisementen, werkloosheid, huiselijk geweld, maar ook suïcides.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
@Hengeveld: Het valt me toch altijd weer op hoe bij uitstek medici hun mond open doen zonder enige relevante kennis van zaken en zonder ook maar iets te lezen.
Hetzelfde geldt overigens voor huisarts Maes.
Het is werkelijk om gek van te worden....
Marcel Levi trok al een veel te grote broek aan toen hij als vrijwel volledig bestuurder zich uitsprak over de toepassingen van vaccinaties.
U doet nu hetzelfde. Lees nu eerst eens de relevante stukken. Daarna kunt u altijd uw mening nog ventileren.
https://www.bmj.com/content/371/bmj.m4058
https://www.who.int/bulletin/online_first/BLT.20.265892.pdf
Menno Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Beste Michiel.
Ik noem wel dat de sterfte kan toenemen bij overbelasting van de ziekenhuuzen.
Maar dat was niet mijn punt. Ik noemde dat maatregelen ook hun prijs hebben en dat voor de afweging hoever je moet gaan onformatie zoals die van Ioanidde...s waardevol is en aandacht verdient. Ik ben de laatste om de schade van minder strenge maatregelen te bagatelliseren. Maar strenge maatregelen geven ook schade. Ik heb geen kritiek ol de huidige aanpak, masr vind wel belangrijk informatie zoals van Ioaniddes mee te nemen.
Michiel W. Hengeveld
Psychiater, Leiden
Bij dit soort kritiek op de strenge maatregelen wordt steeds vergeten dat bij het vastlopen van de gezondheidszorg door den grote toename van covidpatiënten er veel doden zullen vallen door andere ziekten die niet behandeld kunnen worden. Of willen c...ritici als Helsloot dat we besluiten om zieke covidpatiënten maar aan hun lot over te laten om de zorg voor overige patiënten voldoende ruimte te geven? Overigens zal de mortaliteit van covid dan snel stijgen. Het lage sterftecijfer is wellicht juist te danken aan de zorg die we nu kunnen geven, dankzij het voorkomen van overbelasting van de ziekenhuizen.
Anton Maes
huisarts niet-praktiserend, Dieren
Het RIVM schat de IFR Covid op ongeveer 1%, gebruikt sterftecijfers van CBS en gebruikt Pienter studie en Sanquin ter info. Meer moeite heb ik met de betrouwbaarheid van de andere IFR-component: het aantal besmette personen. Want hoe weten we dat nu?... Met het niet (mogen/kunnen) testen zijn asymptomatische dragers niet in beeld en/of de testbereidheid neemt mogelijk af al dan niet door oplopende wachttijden, coronamoeheid of mijden vanwege consequenties en/of meldingen vanuit de app krijgen geen testvervolg en/of nog andere mensen zonder testmogelijkheid zonder klachten maar met (wel) besmettingsrisico (bv. besmettingshaarden n.a.v. rioolonderzoek) en/of het gegeven dat een besmet persoon niet zelf besmettelijk voor een ander hoeft te zijn (viral load) en/of de door commerciële labs positief geteste worden niet (altijd) meegeteld bij de dagkoers van RIVM. De genoemde, regionaal afhankelijke leeftijdsafhankelijke IFR-getallen zullen zeker waardevol zijn, maar zijn nu m.i. incompleet.
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
http://www.janbhommel.com/post/de-wetenschapsredactie-van-de-volkskrant-wetenschappelijke-rots-in-een-woelige-corona-branding