Ineens was hij daar: mijn eerste omhelzing

Met interesse las ik in begin dit jaar de column van Carmen Vleggeert-Lankamp in Medisch Contact over ‘de omhels’. Een kleine peiling over het wel of niet passend zijn van een omhelzing in de zorg leverde mij wisselende reacties op.

Aan de ene kant van het spectrum de artsen die er geen probleem in zagen, die patiënten omhelzen als dit gepast voelt. Aan de andere kant de artsen die totaal niet gediend zijn van dergelijk fysiek contact met patiënten. Al was deze laatste categorie, in mijn kleine peiling, wel in de minderheid.

Ikzelf hoefde niet lang na te denken. Ik ben voorstander van een omhelzing met een patiënt op het moment dat dit gepast is (helpend/steunend is voor de patiënt). Oftewel, volgens mij kan een omhelzing heel goed binnen de grenzen van professionele nabijheid passen. Tegelijkertijd realiseerde ik me ook dat ik vanuit mijn rol als arts nog nooit de behoefte heb gevoeld een patiënt te omhelzen. Het zette mij aan het denken. Want de setting van mijn werk – langdurige relaties met patiënten in combinatie met ongeneeslijke en vaak onvoorspelbare ziektes – leent zich wel voor persoonlijker contact.

Ik bleef achter met een vraag. Zou ik vanuit mijn rol als arts ooit een patiënt omhelzen? En vorige week gebeurde het gewoon. Zij het dan niet vanuit mij maar vanuit de patiënt.

De laatste patiënte op mijn spreekuur. Ze is een jaar of 50 en van Marokkaanse afkomst. Ze heeft reumatoïde artritis en die is momenteel rustig. Medisch gezien had het bezoek dan ook niet lang hoeven duren. En toch heb ik een halfuur met haar in de spreekkamer gezeten, ik had de tijd en besloot hem te nemen. Ik heb bijna alleen maar geluisterd. Naar een verhaal dat ik al verschillende keren eerder gehoord heb. Naar het verdriet over het feit dat pas na ruim twintig jaar de diagnose coeliakie bij haar gesteld is.

Jarenlang was ze moe geweest en viel ze af, tot ze nog maar 40 kg woog. Het werd geschoven op de drukte van een jong gezin, geven van borstvoeding enz. Het doet haar nog altijd veel verdriet dat ze haar kinderen niet meer energie en aandacht heeft kunnen schenken. En nu – nu ze de laatste vijftien jaar met haar glutenvrije dieet weer meer energie heeft – nu heeft ze de diagnose reumatoïde artritis en is ze weer beperkt en moe. Het is moeilijk voor haar om dit te accepteren. Toen we afscheid namen liep ze ineens op me af met de boodschap: ‘U bent zo’n fijne dokter en ik kan altijd zo fijn met u praten.’ En nog voor ik kon antwoorden, omhelsde ze me om haar woorden extra kracht bij te zetten.

Ik weet nog altijd niet of ik vanuit mijzelf de omhelzing zou initiëren in contact met een patiënt. Maar ik weet nu wel, dat een omhelzing met een patiënt een professionele relatie niet in de weg hoeft te staan.