Het vetje van Veen en andere vernoemingen

‘Je moet blijven snijden totdat je het vetje van Veen ziet. Dat is het begin van de carpale tunnel en dan kan je daar beginnen met klieven.’ Het vetje van Veen: u als lezer zult waarschijnlijk niet op de hoogte zijn dat er een vetje in uw lichaam zit, zo groot als een erwt, dat de naam draagt van een beroemd Nederlands perifeer chirurg. Gepensioneerd, voor de volledigheid. Toch is het zo. Mij is onbekend of het vetje is vernoemd of dat het door de naamgever deze naam heeft gekregen, maar ik kan dat voor u navragen.

Er zit wat dat betreft een mooie tweedeling in eigennamen binnen de chirurgie. Instrumentarium draagt vaak de naam van de chirurg die het heeft bedacht en dat geldt ook vaak voor anatomische structuren. Het gaat in dit laatste geval om de beschrijving uiteraard. Bedacht heeft het maar één iemand. Maar er zijn ook meer bescheiden chirurgen zoals ikzelf die toch bijvoorbeeld een operatietafel naar zich vernoemd hebben gekregen. Het hoog-laagtafeltje bij een operatie voor een subcapitale humerusfractuur draagt mijn naam, bij ons in het ziekenhuis, dat dan weer wel en nog niet door iedereen maar wel door een flink aantal al op de operatieafdeling. Ik heb het gebruik van dit tafeltje ook maar weer afgekeken bij een orthopeed. Dr. Hertel, van de legoblokjes of Hertel-classificatie bij de subcapitale humerusfractuur.

Maar er zijn ook hele regio’s die worden betrokken bij enkele frappante radiologische verschijnselen. Het teken van Utrecht bijvoorbeeld, waarbij de penis altijd naar de aangedane zijde op een bekkenopname wijst. Je zou denken dat het niet waar is als je het zelf niet honderden keren bevestigd zou hebben gezien. Is het waterdicht? Nee dat niet, maar wat is dat wél tegenwoordig?

Toch is het niet altijd heroïek. Het gaas van Mut bijvoorbeeld. Een vernoeming met een duidelijke boodschap. Het gaas van Mut is het niet uitgevouwen buikgaas dat bij de open cholecystectomie achter de lever wordt geplaatst om hiermee de lever wat naar caudaal te duwen. Hierdoor komt de galblaas beter à vue, wat de cholecystectomie weer makkelijker maakt. Je moet hem alleen niet vergeten. Ik ken de chirurg zelf niet en heb ook gezocht naar een chirurg met deze naam, maar kon hem niet vinden. Ik snap denk ik wel waarom.

Een van de meest toepasbare is voor mij de Trias van Van der Ven: Een paars kanten tanga, pijn in de onderbuik en een wat chagrijnige blik. Dit is altijd een PID en nooit een appendicitis. Deze trias is vernoemd naar een assistent en dat maakt hem voor mij ook zo bijzonder. Buiten de klinische relevantie geeft het een jonge dokter hoop.

Maar soms worden namen geclaimd door hele specialismes. Als je als traumachirurg vraagt om een Jameson-schaartje, niet vernoemd naar de distilleerderij uit Middelton maar naar James Jameson, van het Royal Army Medical Corps en nota bene een algemeen chirurg, krijg je een standaardantwoord: ‘Die zit denk ik alleen op het plastische setje, die hebben we niet los.’ ‘Het plastische setje? Pardon! Je bedoelt het setje van het ziekenhuis met hierin het fijne chirurgische instrumentarium?’ Je kan ook te ver gaan.